الوقت- ایالات متحده روز جمعه خروج رسمی خود را از پیمان منع اشاعه موشک‌های میانبرد هسته‌ای اعلام کرد. این پیمان در سال 1987 با هدف از بین بردن موشكهای هسته ای و معمولی بالستیک و كروز با برد بین 500 تا 5500 كیلومتر میان میخاییل پورباچف و رونالد ریگان رهبران شوروی و ایالات متحده منعقد گردید. این توافق برجسته یک روند دو دهه‌ای در کاهش سلاح های هسته ای ایالات متحده و روسیه را موجب شد. در این پیمان همچنین مجمعی موسوم به «کمیسیون ویژه» تعیین تا به نظارت بر اجرای توافق و بررسی موارد تخلف بپردازد. این کمیسون تاکنون سی بار تشکیل شده که آخرین جلسات آن در نوامبر 2016 و دسامبر 2017 برگزار گردید. (آخرین جلسه قبل از سال 2016 در اکتبر 2003 برگزار شد). دلیل تشکیل جلسات اخیر اتهاماتی بود که آمریکا و اروپا علیه روسیه مطرح کردند.
در ژانویه سال 2014 ، ایالات متحده به ناتو اطلاع داد كه روسیه در حال توسعه یك موشك است كه پیمان INF را نقض می كند. آمریکا اعلام کرد یك موشك كروز دریایی روسی (GLCM) با قابلیت برد بین 500 تا 5500 كیلومتر را شناسایی كرده که ناقض این معاهده است. همچنین نگراني‌هایی نیز در مورد توسعه موشك 9M729 روسيه به عنوان يك موشك كروز زميني با برد حدود 2500 كيلومتر طرح شد. در مارس سال 2017 ، ژنرال پل جی سلوا ، نایب رئیس ستاد مشترک آمریکا، در کنگره گفت که چنین تخلفاتی خطری را برای تأسیسات ناتو ایجاد می کند. در نوامبر سال 2018 ، وزرای خارجه و دفاع هلند از ارائه شواهدی از تخلفات بیشتر توسط روسیه خبر دادند ، و در فوریه 2019 ، روزنامه آلمانی Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung مدعی شد كرد كه روسيه موشك كروز 9M729 را در مكان هاي بيشتري از آنچه قبلاً تصور مي شد مستقر كرده بود. مقامات آمریكایی همچنین ادعا كردند كه روسیه با بكارگیری سیستم موشكی میانبرد معروف به SSC-8 ، این پیمان را نقض كرده است. بنا بر همین ادعاها در فوریه 2019 آمریکا مهلتی شش ماهه را به روسیه برای رفع این اقدامات اعلام کرد.
موضوعاتی که مسکو همواره آنها را رد کرده و متقابلاً آمریکا را متهم به نقض این پیمان نمود. در نتیجه پوتین نیز در پاسخ به اظهارات ایالات متحده اعلام کرد كه كشورش تعهدات خود درINF را به حالت تعلیق در خواهد آورد و در نهایت با خروج آمریکا، مسکو نیز خروج از آن را اعلام نمود.
اهداف اصلی آمریکا از لغو INF
ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود بر اساس آنچه تحلیلگران «دکترین خروج» می نامند آمریکا را از بخش زیادی از توافقات دوجانبه، چندجانبه و معاهدات بین المللی خارج کرده است. توافقاتی که از نظر وی به ضرر منافع آمریکا و به سود رقبای بین المللی این کشور بوده است. در این میان یکی از استدلال های اصلی کاخ سفید در نقد inf سودی است که نصیب چین به عنوان نزدیکترین رقیب اقتصادی و قدرت چالشگر هژمونی آمریکا در نظام بین الملل، از موضوع پایبندی واشنگتن به توافق کنترل تسلیحاتی با روسیه می شود. دولت امریکا طی سالهای اخیر بویژه در دوران ترامپ به سمت مهار امنیتی چین حرکت کرده است؛ از این رو ترامپ خواستار یک توافق جدید شده که این بار چین را هم شامل شود. وی در این زمینه اعلام کرد: «قطعاً ما در یک مقطع بایستی چین را هم (به آن) ملحق کنیم». موضوعی که با مخالفت سفت و سخت چین رو به رو شده و در آخرین موضع گیری هانگ سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است: «امریکا می‌گوید که چین هم باید بخشی از توافق خلع سلاح باشد، ولی فکر می‌کنم همه می‌دانند که چین (به لحاظ موشکی) در همان سطحی نیست که ایالات متحده و فدراسیون روسیه هستند.» بر همین اساس تنها ساعاتی بعد از خروج رسمی امریکا، پنتاگون برای اعمال فشار بر پکن اعلام کرد موشک‌های جدیدی توسعه خواهد داد و این موشک‌ها را برای مقابله با چین در آسیا مستقر خواهد کرد.
با این حال واقعیت این است که اکثر موشک های چینی مجهز به کلاهک های معمولی و نه هسته ای هستند و ایالات متحده و روسیه بیش از 90 درصد از ذخایر هسته ای جهانی را دارند که بسیار فراتر از توانایی های چین است.
از بعدی دیگر تأثیری که خروج آمریکا از پیمان INF می تواند بر تضعیف امنیت و ثبات اروپا بگذارد را می توان به عنوان بخش دیگری از اهداف ترامپ در این اقدام مورد ارزیابی قرار داد. واقعیت این است که فروپاشی این پیمان امنیت اروپا را کاهش می دهد و چشم انداز بازگشت منطقه به بی ثباتی موی دهه 1980 را افزایش می دهد. موشک‌های برد متوسط روسیه می تواند باعث افزایش هسته ای بین متحدان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و روسیه در جریان درگیری شود. سودآوری این قضیه وقتی برای واشنگتن روشن خواهد شد که به تلاش های سالهای اخیر اروپا برای کسب استقلال امنیتی از آمریکا توجه شود. در آبان ماه 1396، 23 کشور عضو اتحادیه اروپا در نشستی مشترک در مورد افزایش همکاری های نظامی خود را با توسعه تسلیحاتی و اجرای عملیات نظامی خارج از اتحادیه در چارچوب احیای نظام دفاعی مشترک اروپا به توافق دست یافتند و در این راستا سندی مشتمل بر بیست زمینه همکاری دائمی نظامی را تحت عنوان همکاری ساختارمند دائمی (پسکو) (PESCO) به امضا رساندند.
بر این اساس اقدام به خروج از INF موجب می‌شود تا اروپا مجدداً برای رفع تهدیدات به کسب چتر حمایتی ایالات متحده متوسل شود و وابستگی امنیتی به واشنگتن همچنان پا بر جا بماند.
خطر شکل‌گیری رقابت تسلیحاتی اتمی
از زمان اعلام تهدید کاخ سفید به لغو این معاهده در اکتبرسال گذشته میلادی تاکنون مهمترین موضوعی که در این باره مطرح می شود تأثیری است که این اقدام می‌تواند بر شکل‌گیری رقابت جدید تسلیحات هسته ای در جهان برانگیزد.
تحلیلگران هراس دارند که فروپاشی این توافق، می‌تواند به شکل‌گیری یک رقابت تسلیحاتی جدید میان آمریکا، روسیه و چین منجر شود. از زمان امضای این پیمان ، ایالات متحده و روسیه هرکدام 80 درصد ذخایر هسته ای خود را کاهش دادند. آن دستاوردهای تاریخی اکنون در معرض خطر است.
پاول فلگنهاوئر، یک تحلیگر مسایل نظامی روسیه به خبرگزاری فرانسه گفته است با پایان یافتن این پیمان، "ما شاهد تولید و توسعه سلاح‌های جدید خواهیم بود." همچنین داریل کیمبل مدیر اجرایی مجمع کنترل تسلیحاتی در این باره می‌گوید: «از بین رفتن پیمان INF بدون هیچ طرح کنترل تسلیحاتی جانشین، می‌تواند در‌ها را به روی یک دوره رویارویی خطرناک نظامی محدود نشده با روسیه باز کند.»
در این رابطه تنها یکروز پس از خروج آمریکا از این این توافق مقامات وزارت دفاع این کشور از آزمایش موشکی جدید طی هفته‌های آتی به عنوان بخشی از آنچه پاسخ دولت ترامپ به روسیه عنوان می شود خبر داد و مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا با متهم کردن چین به رفتارهای بی‌ثبات‌کننده در منطقه هند - پاسیفیک به صورت رسمی اعلام کرد که واشنگتن مایل است تا موشک‌های میانبرد زمین پرتاب را به زودی در آسیا مستقر کند. از طرف دیگر با وجود آنکه ناتو اعلام کرده که استقرار موشک‌های اتمی در اروپا نیست اما دبیرکل این سازمان در پاسخ به پیشنهاد مسکو مبنی بر تعیین یازه زمانی برای عدم استقرار موشک های هسته ای اعلام کرد «این درخواست روسیه "معتبر" نیست زیرا مسکو همین الان هم چنین کلاهک‌هایی را مستقر کرده است و تعیین مهلتی برای منع استقرار موشک‌های هسته‌ای میانبرد بی معنی است».
همچنین لغو پیمان INF می تواند در ادامه و با تشدید روند رقابت تسلیحاتی نهایتاً به لغو دیگر پیمان‌های بزرگ عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای بیانجامد. در تهدیدی آشکار ترامپ معاهده استارت جدید را یک معاهده بد دیگر دولت اوباما خوانده و جان بولتون، مشاور امنیت او در ماه ژوئن اظهار داشت که بعید است دولت بخواهد این معاهده را برای 5 سال دیگر تمدید کند. استارت 1 در فوریه سال ۲۰۲۱ منقضی شود. در این شرایط می توان انتظار دور جدیدی از رقابت تسلیحات هسته ای را در جهان داشت که ناشی از انقلاب سریع فناوری ، افزایش تنش های آمریکا و روسیه و نوسازی ارتش چین است.
