الوقت- «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر برای دیدار با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا عازم واشنگتن می‌شود. خبرگزاری های قطری در مورد اهداف و موضوعات این سفر اعلام کرده اند که امیر قطر و رئیس جمهوری آمریکا در جریان این دیدار به بررسی توسعه همکاری راهبردی میان دوحه و واشنگتن در زمینه‌های مختلف و تبادل دیدگاه‌ها درخصوص مهمترین تحولات منطقه و جهان خواهند پرداخت.
در واقع سفر امیر قطر به واشنگتن در این برهه از اهمیت خاصی برخوردار است بویژه با توجه به مجموعه ای از تحولات که در آن زمینه‌ها سیاست های منطقه ای واشنگتن به طور مستقیم با منافع و اهداف سیاست خارجی قطر ارتباط پیدا می‌کند، آنهم در شرایطی که دیدگاه های دو طرف اشتراکات ملازم با وجود روابط استراتژیک را دارا نمی باشد. بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سومین سال خود را از سر می‌گذارند، تنش‌ها در منطقه به واسطه تحریم‌ها و فشارهای آمریکا علیه تهران به صورت خطرناکی گسترش یافته است، به صورت همزمان تلاش‌های همه جانبه واشنگتن برای اجرایی کردن طرح معامله قرن ادامه دارد و از جهتی نیز مباحث مطرح شده در مورد احتمال قرار گرفتن نام اخوان المسلمین در کانون رصد کشورهای منطقه بویژه قطر می باشد.
بحران در شورای همکاری و افق ناروشن صلح
به طور حتم یکی از مهمترین محورهای گفتگو میان سران واشنگتن و دوحه بحث در مورد زمینه‌ها و عوامل مؤثر در چگونگی پایان دادن به بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری می باشد. ویلیام گرانت، کاردار سفارت آمریکا در دوحه پیش از انجام سفر در کنفرانسی مطبوعاتی اعلام کرد واشنگتن بر این باور است که این نزاع‌ها باید حل شود، زیرا که این امر به نفع کشورهای منطقه و همچنین آمریکا خواهد بود. پس از آن گرانت در صفحه خود در توییتر نوشت: «اخبار جدید و قابل توجهی در راه است». موضع‌گیری که به معنای خبردهی از کاهش تنش‌ها و ایجاد گشایش در فضای تیره و تار کنونی حاکم بر شورای همکاری می باشد. کاخ سفید در طول سه سال گذشته بارها از لزوم پایان یافتن اختلافات میان قطر و دولت های محاصره کننده سخن گفته است. یکی از دلایل مهم آن سیاست آمریکا برای ایجاد اتحاد جدیدی به نام «اتحاد استراتژیک خاورمیانه (MESA)به منظور مقابله با به گفته آنها «نفوذ ایران» در منطقه می باشد اما بحران قطر یکی از موانع اصلی بر سر کارآیی این اتحاد جدید موسوم به «ناتوی عربی» است. پمپئو در سفر خود به دوحه در ژانویه 2019 گفت جدایی بین قطر و همسایگان عرب این کشور بیش از حد به درازا کشیده شده و زمان همراهی برای مقابله با چالش‌های مشترک فرا رسیده است. با این حال آنچه پس از مدتی روی داد آشکار شدن مجدد عمق شکاف‌ها در جریان تشکیل اجلاس فوق العاده سران شورای همکاری در مکه طی ماه گذشته میلادی و مخالفت قطر با بیانیه پایانی بود. قطر مشکلات اقتصادی پیش آمده از تحریم ها را پشت سر گذارده و توانسته است نامشروع بودن مواضع کشورهای محاصره کننده و سیاسی بودن اتهام همکاری با تروریسم را در فضای بین المللی جا بیاندازد. این امر و تلاش های روسیه برای کسب نفوذ بیشتر در منطقه شرایط ترامپ را برای واداشتن قطر به عقب نشینی در مقابل جبهه محاصره کنندگان را ناکام خواهد گذارد.
تنش در خلیج فارس و روابط دوحه- تهران
از جمله موضوعات مهم احتمالی مطرح در مذاکره بن تمیم در واشنگتن به طور حتم موضوع تنش ها در منطقه و همچنین روابط تهران- دوحه خواهد بود. در پی تشدید تنش‌ها در آبهای خلیج فارس پس از حادثه خرابکاری در نفت‌کش های حاضر در بندر امارات، قطر برای جلوگیری از وخامت اوضاع به میانجی گری و احتملاً رد و بدل پیام میان واشنگتن و تهران پرداخت و در این رابطه وزیر خارجه قطر به تهران سفر کرد. قطر به شدت از تأثیرپذیری ناخواسته از شکل‌گیری درگیری میان ایران و آمریکا واهمه دارد. حدود ۱۰ هزار نظامی آمریکایی در قطرحضور دارند و پایگاه هوایی آمریکادر العُدید، در نزدیکی دوحه، بخش مهمی از نظامیان و تجهیزات آمریکایی در منطقه را در بر می‌گیرد. ایران بارها تهدید کرده است که در شرایط صورت گرفتن اقدام نظامی از سوی آمریکا هدف قرار دادن پایگاه های این کشور در منطقه در زمره پاسخ مشروع دفاعی ایران خواهد بود. از بعدی دیگر تکیه اقتصاد قطر بر استخراج نفت و گاز در خلیج فارس و انتقال آن به بازارهای جهانی خود دلیل مهم دیگری برای حساسیت و نگرانی دوحه از تشدید تنش ها در منطقه می باشد. با توجه به این شرایط و همچنین نزدیک شدن ثمربخش روابط تهران و دوحه پس از آغاز محاصره قطر، درخواست احتمالی ترامپ از شیخ تمیم برای فاصله گرفتن از تهران غیرواقع بینانه و در تعارض با منطق حاکم بر سیاست خارجی دوحه می باشد. «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، وزیر خارجه قطر در نشست "صلح در دنیای چند قطبی" که در اجلاس داووس سوئیس برگزار شد، گفت: " ایران بخشی از جغرافیای منطقه و همسایه ما است و امیدواریم تمامی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس گفتگوی مثبتی با تهران داشته باشند."
معامله قرن و نقش آفرینی قطر
از جمله موضوعات دیگری که احتمال گفتگو بر سر آنها در دیدار میان رهبران دو کشور وجود دارد بحث پیرامون روند طی شده از سوی واشنگتن برای اجرایی کردن معامله قرن می باشد. طرح معامله قرن به حدی برای ترامپ حائز اهمیت است که بسیاری سیاست منطقه ای آمریکا در دوران کنونی را بر مبنای تلاش واشنگتن برای عملیاتی کردن این طرح در نظر می گیرند. کاخ سفید بر اساس آنچه تاکنون از ابعاد طرح معامله قرن رونمایی شده، وظیفه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را تامین منابع و اعتبارات طرح در نظر گرفته است. هفته گذشته کنفرانس منامه با عنوان کارگاه اقتصادی منامه برگزار شد که دوحه نیز در آن حضور یافت. با این حال وزیر خارجه قطر 20 خرداد یعنی چندی پیش از برگزاری نشست درباره طرح "معامله قرن" گفت: «هیچ کشوری در جهان عرب نمی‌تواند طرحی که به فلسطینی‌ها تحمیل شده را بپذیرد». دوحه در طول سالهای گذشته به حمایت مالی از گروه حماس در نوار غزه که از مهمترین مخالفان سازش با رژیم صهیونیستی و معامله قرن می باشد پرداخته است. در این شرایط می توان انتظار داشت که واشنگتن پس از اعتراف صریح کوشنر به شکست کنفرانس منامه، خواستار حمایت کشورهای عربی برای آوردن فلسطینیان بر پای میز مذاکره می باشد.
نگاه انتخاباتی ترامپ به روابط با اعراب
گفته شده است که در این سفر چندین توافقنامه در جهت تقویت شراکت استراتژیک بین دو کشور در زمینه‌های مختلف دفاعی، انرژی، سرمایه‌گذاری و حمل‌ونقل هوایی امضا خواهد شد. ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی و حتی سالها پیش از ورود به عرصه سیاست، بارها از لزوم جذب سرمایه های کشورهای حاشیه خلیج فارس در عوض آنچه تأمین امنیت آنها می خواند، سخن گفته است. اکنون نیز که رسماً زنگ آغاز مبارزات انتخاباتی 2020 به صدا در آمده ترامپ کسب سرمایه های هنگفت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را، به منظور بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصاد آمریکا در یکسال باقی مانده به برگزاری انتخابات، گزینه مناسبی برای جبران ناکامی های بزرگ در حوزه سیاست خارجی می داند. لذا بخش دیگری از اهداف واشنگتن از دعوت از امیر قطر به این موضوع باز می گردد.
