الوقت- براساس آخرین گزارش سالانه موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI) برای سال 2018، روسیه توانسته است با پشت سر گذاردن بریتانیا به دومین تولید کننده و صادرکننده اسلحه در جهان پس از ایالات متحده تبدیل شود.
فروش خدمات و تسلیحات نظامی روسیه در سال گذشته به میزان 8.5 درصد افزایش یافت و به رقم بی سابقه 37.7 میلیارد دلار رسید. همچنین بر طبق اعلام این نهاد، شرکت دولتی Almaz-Antey به عنوان بزرگترین شرکت تولید کننده سلاح در روسیه برای نخستین بار در جمع 10 شرکت برتر فروشنده سلاح در رتبه بندی جهانی قرار گرفت.
روسیه زرادخانه باقی مانده از شوروی
فروش سلاح پس از انرژی دومین منبع درآمد و صادرات روسیه می‌باشد و این امر بیشتر از همه میراث باقی مانده از دوران کمونیستی است. روسیه همچنان صادرکننده سلاح هایی است که اولین بار در دوران شوروی ساخته شده اند. از تانک های نسل تی 72 تا موشک‌های کاتیوشا، سلاح نیمه خودکار کلاشینکف و جنگنده‌های میگ و سوخو.
اما پس از فروپاشی شوروی، بودجه نظامی روسیه شش برابر کمتر شد که اقدامی فاجعه آمیز برای سازندگان اسلحه بود که بسیاری از مشتریان خود را در کشورهای اروپای شرقی و عضو پیمان ورشو از دست دادند. با این حال توجه ویژه پوتین به افزایش بودجه تحقیق و توسعه‌ای در بخش نظامی و در پیش گرفتن سیاست صنعتی سازی این عرصه برای ایجاد درآمدزایی منجر به ظهور مجدد روسیه به عنوان یکی مهمترین تولید و صادرکنندگان سلاح در جهان شده است.
پوتین برای نشان دادن اهمیت این موضوع همواره بخشی از وقت خود را به بازدید از کارخانه‌های تولید سلاح و یا آزمایش شخصی برخی از تولیدات نظامی اختصاص می‌دهد. این توجه ویژه بی دلیل نیست. رشد فزاینده سهم‌گیری روسیه از بازار جهانی سلاح علاوه بر عایدی های اقتصادی منجر به افزایش نفوذ ژئوپلتیکی مسکو در عرصه جهانی نیز شده است.
مقصد اصلی صادرات نظامی مسکو در آسیا و خاورمیانه است. روسیه 43.1 درصد از سلاح های خود را به آسیا و بیش از 20 درصد را به خاور میانه می فروشد.
چین اصلی‌ترین خریدار
اولویت نخست چین است. در حالی که نیروهای چینی در اوایل جنگ کره ای در دهه 1950 میلادی از سلاح های روسی استفاده می کردند، اما ریشه های همکاری فعلی مسکو و پکن به دهه 1990 باز می گردد. به گفته موسسه شرق دور روسیه، چین بزرگترین مشتری روسیه بین سالهای 1999 تا 2006 با خرید 34٪ تا 60٪ از صادرات سالانه سلاح این کشور بود.
در سال 2015، پس از سال ها مذاکره دو طرف تصمیم به افزایش سطح همکاری گرفتند و در نتیجه روسیه موافقت کرد تا برخی از پیشرفته ترین سلاح های خود را به چین بفروشد از جمله 24 جنگنده سوخوی 35 و چهار سیستم S-400 SAM باارزشی حدود 7 میلیارد دلار.
علاوه بر این هند نیز به عنوان قدرتی نوظهور با جمعیت زیاد در آسیا حدود 62 درصد از تمام واردات سلاح های خود را از روسیه تأمین می‌کند. روسیه طیف وسیعی از تجهیزات نظامی همچون تانک ها و هواپیماهای جنگنده و ناوچه های جنگی را به هند می فروشد. به گفته موسسه مطالعات شرق دور روسیه، هند بیش از 4 میلیارد دلار اسلحه در سال 2017 از روسیه خریداری کرده است.
آسه آن بازار جدید سلاح روسی
در حالی که بر طبق اعلام سایت Aseantoday از سال 2006 تا 2015، هزینه های نظامی کشورهای جنوب شرقی آسیا به طور متوسط 57 درصد افزایش یافته طی سالهای اخیر بازار مشترک آسیایی(آسه آن) به یکی از مقاصد اصلی صادرات سلاح های روسی تبدیل شده است.
پس از آنکهYuyu Sutisna به عنوان رئیس جدید نیروی هوایی اندونزی در سال گذشته انتخاب شد، اعلام کرد که 11 جنگندهSU-35 را سفارش خواهد داد. این در حالی است که روس ها در انتظار معاملات بزرگتری در آینده هستند.
ویتنام، اندونزی و کامبوج خرید نظامی خود را بیش از دو برابر کرده‌اند که به دلیل افزایش تهدیدات امنیتی دراین کشورها می باشد. اختلافات دریایی و تهدیدات تروریستی مهمترین دلایل افزایش مخاطرات در محیط امنیتی این کشورها هستند. اکنون هانوی هشتمین وارد کننده بزرگ سلاح در جهان است. همچنین بین سالهای 2000 تا 2016، ویتنام بیش از 80 درصد از سلاح مورد نیاز خود را از روسیه وارد کرد.
ارتش ویتنام که با چین در دریای جنوبی دچار تنش است اخیرا 12 جت جنگنده SU-35 را خریداری و نیروی دریای خود را با موشک های کروز و زیردریایی های روسی تقویت کرده است.
همچنین میانمار و لائوس 60 تا 80 درصد از سلاح های خود را از روسیه خریداری کردند.
نگاه روسیه به بازار بزرگ خاورمیانه
یکی دیگر از بازارهای مهم مورد توجه روسیه منطقه غرب اسیا و آفریقا می باشد. واردات اسلحه در کشورهای خاورمیانه طی چهار سال گذشته 87 درصد افزایش یافته است که 35 درصد از خریدهای تسلیحاتی جهان را به خود اختصاص داده است.
روسیه تلاش کرده است که بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس را به دست آورد؛ بازاری که برای دهه ها در انحصار تولیدکنندگان سلاح ایالات متحده بوده است. بیش از نیمی از فروش های تسلیحاتی ایالات متحده به خاورمیانه می رود. شرکت های روسی در سال های اخیر حضور فعالی در نمایشگاه های هوایی و نمایشگاه های دفاعی در حاشیه خلیج فارس مانند نمایشگاه IDEX ابوظبی و نمایشگاه هوایی دبی داشته اند.
یکی از مهمترین علل امیدواری روس ها به افزایش سهم خود از این بازار به تجربه جنگ سوریه باز میگردد. روسیه در جنگ سوریه توانسته است که توانایی بسیاری از سلاح های جدید و مهم خود را در میدان نبرد واقعی به نمایش بگذارد. چیزی در حدود 60 تا 200 سلاح مختلف شامل بمب افکن‌هایاستراتژیک Tu-160، جنگندهSu-34، جنگنده نسل پنجم Su-57، تانکT-90 و هلیکوپتر شکاری Ka-52.
در آفریقا مصر به طور سنتی یک خریدار اصلی سلاح های روسی است. در سفر دوم پوتین به مصر در سال 2017، چندین قرارداد برجسته نظامی امضا شد. در حال حاضر، قاهره، پیشرو خرید سلاح‌های روسی در آفریقا است.
چرا سلاح‌های روسی؟
سلاح های روسی نه تنها از لحاظ تکنولوژیکی پیشرفته و از لحاظ قیمت ارزانتر از سلاح های غربی هستند بلکه مسکو مسائل سیاسی را به معاملات نظامی خود تسری نمی‌دهد. این امر خود به فاکتور مهمی در افزایش بازار برای صادرات سلاح روسیه بوده است.
کنگره ایالات متحده در بسیاری اوقات توافقات فروش سلاح توسط دولت را با معیارهای حقوق بشری پیوند می دهد. در سال 2016 فیلیپین سفارش 26،000 تفنگ اتوماتیک به ایالات متحده داداما این سفارشات هرگز وارد نشدند، زیرا کنگره از تصویب این قرارداد به دلیل سوء ظن به رودریگو دوتره رئیس جمهور فیلیپین که علیه فروشندگان مواد مخدر قوانین سختی وضع کرده بود امتناع کرد. در نتیجه فیلیپین 5000 اسلحه AK-74M، از روسیه خریداری کرد.
