الوقت- در پی انتشار خبری در خصوص اقدام قطر در ارسال نامه‌ای برای عربستان با میانجیگری کویت به منظور حل‌وفصل اختلافات با ریاض، انور قرقاش » وزیر مشاور در امور خارجی، مضطربانه لینک مقاله‌ای از حبیب الصایغ در روزنامه «الخلیج » امارات درباره این موضوع را منتشر کرد که ناشی از نگرانی اماراتی‌ها در خصوص برنامه جدید قطری‌ها است. در این مقاله صراحتاً به کویت درخصوص لزوم عدم میانجیگری برای هرگونه حل بحران بین کشورهای عرب خلیج فارس (که امارات از آن مستثنی باشد یا رکن اصلی آن نباشد ) هشدار داده شد. این اقدام بحث برانگیز ابوظبی باعث ایجاد سوالات مهمی میشود که چایگاه امارات در تنشهای سه گانه عربستان و امارات با قطر چیست؟ و چرا قطر به دنبال گفتوگو با عربستان بدون حضور امارات است؟
اختلاف امارات با قطر
علی الهلیل » استاد علوم سیاسی قطر دراین زمینه بیان میکند قطری ها معتقدند که مشکلات آنها با سعودیها بسیار کمتر از اختلاف آنها با امارات ابوظبی است و (حتی )نه لزوما سایر شیخ نشین های امارات.
بهانه قطع روابط امارات با قطر در ظاهر این بود که امارات از قطر خواسته بود همسر یکی از مخالفان اماراتی که در دوحه به سر می برد را به این کشور باز گرداند. دوحه با این درخواست مخالفت کرد این مساله بهانه ای برای پیوستن امارات به تحریم کنندگان قطر بود. اما اختلاف امارات با قطر ریشه ای تر از این بهانه است.در سال 1995، پس از اینکه «حمد بن خلیفه آل ثانی» به قدرت رسید، امارات سعی در تضعیف جایگاه او نمود. در سپتامبر 2014 نیز ، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه دولت امارات 3 میلیون دلار صرف لابی علیه قطر در آمریکا کرده است که ظاهرا در واکنش به حمایت دوحه از اخوان المسلمین بوده است.
ابوظبی پس از قطع روابط با قطر مواضع تندی علیه دوحه که فراتر از بهانه پناهندگی سیاسی بود اتخاذ نمود. «انور قرقاش« وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات در توئیتی نوشت: تا زمانی که دولت قطر از تروریسم و تندروی حمایت می کند، امکان بهبود روابط با این کشور وجود ندارد. پس از این ،ابوظبی در موضعی تند تر سعی نمود اختلاف بین عربستان و قطر را نیز تشدید کند ودرادامه ،دوحه را متهم به توطئه علیه شاه عربستان کرد.
امارات بیش از سایر کشورها یر طبل اختلاف با قطر کوبید و تا آنجا پیش رفت که جنگنده های اماراتی دو بار در دو ماه پیاپی حریم هوایی قطر را نقض کردند. حداقل سه شرط از شروط 13 گانه کشورهای عربی خواسته های امارات بود به عنوان نمونه یکی از شروط این بود که قطر نباید به شهروندان چهار کشور مصر، عربستان سعودی، بحرین و امارات عربی متحده تابعیت داده و باید اتباعی را که هم اکنون در خاک کشورش هستند، اخراج کنند. این شرط و دو شرط دیگر در حقیقت متمرکز بر تحمیل خواسته های امارات برای بود و قبول آن توسط دوحه هم تحقیر قطر در برابر امارات محسوب میشد و هم اتهام واهی امارات به قطر را تایید میکرد.
امارات که با عربستان در یمن نیز اختلافات ژئوپلتیکی دارد سعی میکند در رقابت اقتصادی نیز جلوتر از کشورهای عربی باشد از همین رو قطر را مهمتربن رقیب اقتصادی خود در بین کشورهای عریی میداند و به روشهای مختلف سعی در آسیب سیاسی واقتصادی به قطر دارد این مواضع تند ابوظبی باعث عدم تمایل قطر به مذاکرات چند جانبه بی سرانجام به واسطه حضور امارات شود.
فشارهای بین‌المللی علیه ریاض و شکست تحریمها علیه قطر
وجود اختلافات گسترده با امارات و البته مهمتر از آن بروز برخی تغییرات و مهیا شدن برای گفتگو با ریاض موجب تمایل قطر برای مذاکره دوجانبه با عربستان حل اختلافات با این کشور می شود.
در وهله اول سعودیها به خوبی دریافته اند که سیاست فشار تحریمی علیه دوحه ناکارآمد بوده و دیگر امیدی به آن نیست. به دلیل اینکه قطر به عنوان یک کشور آزاد در روابط بین الملل حق طبیعی اتخاذ مواضع مستقلانه دارد و از طرف دیگر مواضع معتدلی با توجه به حقایق تاریخی و جغرافیایی منطقه بدون دخالت و تاثیر کشورهای خارج از منطقه اتخاذ نموده بود، فشارها ی عجولانه و نامشروع به قطر ناکام شد و با اثری معکوس باعث کاهش اعتبار کشورهای شروع کننده این فشارها شد.
از طرف دیگر پس از سیاستهای تندروانه پی در پی عربستان و به خصوص قتل جمال خاشقچی ، بازخورد این سیاستها باعث افزایش فشارهای بین المللی بر عربستان برای تغییر مواضع خود علیه این کشور شد. به طور مثال بن سلمان در یک چرخشی آشکار16 ماه پس از تحریم قطر، اواخر پاییز امسال به تمجید از اقتصاد قطر پرداخت. ولیعهد سعودی در سخنرانی در کنفرانس «طرح آینده سرمایه گذاری بن سلمان» به ایجاد رابطه با قطر اشاره نمود. او در مورد اقتصاد خاورمیانه گفت: اقتصاد قطر قدرتمند است و پس از پنج سال متفاوت و پیشرفته شده است.
همچنین در اوایل دی ماه نیز با برکناری عادل االجبیر از سمت وزارت خارجه وجایگیزینی «ابراهیم العساف » که قبلا جزو بازداشت شدگان بود تغییراتی در مواضع سیاست خارجی عربستان پیش آمد. از همان زمان تردید هایی سایر کشورهای عربی برای مشروعیت وچرایی فشارها بر قطر افزایش یافت.
اما شاید در مهمترین دلیل و زمینه فراهم شده بتوان از اختلافات پیش آمده میان محمد بن سلمان و پادشاه سعودیها سخن گفت. به گزارش گاردین ولیعهد سعودیها در نتیجه بروز اختلافات با پدرش در جلسات هیئت وزیران حضور نیافته و حتی برخی اختیارات وی از سوی پادشاه سلب شده است. با در نظر گرفتن این موضوع می‌توان گفت تلاش پادشاه سعودیها برای سروسامان دادن به برخی پرونده‌های سیاست خارجی از جمله موضوع فلسطین و پرونده قطر، عاملی برای تحرکات دوحه برای گفتگو دوطرفه با ریاض باشد.
دوحه همواره تلاش نموده بدون پیش شرط مذاکرات عادلانهای با میانجی گری کویت برقرار کند در آذر ماه گذشته «محمد بن عبد الرحمان آل ثانی»، وزیر خارجه قطر پس از امضای توافقنامه‌هایی میان قطر و سازمان ملل در حاشیه هجدهمین کنفرانس دوحه بر گفتگوی سازنده با رویکردهای مشترک اشاره نمود که درحقیقت پیامی برای تایید ادامه میانجی گری کویت بین عربستان و قطر بود اما امارات که در ابتدای تحریمها اقدامات «شیخ صباح الجابر الصباح» امیر کویت برای میانجیگری بین امارات و قطر را نپذیرفته بود اکنون پس از شنیدن خبر احتمال مذاکره قطر و عربستان بیش از همه خود را تنها و بی اعتبار می بیند و باز هم تلاش می کند تا به نحوی شروط و خواسته های خود را در مذاکرات وارد کند یا مانع سازش بین عربستان و قطر شود.
