پادشاهی امارات متحده عربی توانسته است با برنامهریزیهای اقتصادی طی چند دهه امروزه به عنوان یکی از قطبهای تجارت و سرمایهپذیری نه تنها در منطقه غرب آسیا بلکه حتی جهان تبدیل شود. روندی که این پادشاهی کوچک را از دیگر کشورهای نفتخیز عرب حاشیه خلیج فارس متمایز کرده است. اما با وجود این تمایز اقتصادی، نظام پادشاهی امارات همچنان در بحث وجود آزادیهای سیاسی و اجتماعی و موضوع رعایت حقوق بشر به صورت تمام قد اتصال ماهوی خود را با دیگر نظامهای بسته و دیکتاتوری عربی حاشیه خلیج فارس حفظ کرده است. موضوعی که البته در جهان کنونی به یکی از چالشهای حاکمان این کشور تبدیل شده است. در واقع با وجود چهره به ظاهر پیشرفته و مدرنی که حاکمان ابوظبی در حوزه اقتصادی توانستهاند از خود نشان دهند، اما همچنان یکی از بزرگترین چالشهای شیخ نشینهای امارات چگونگی مواجه با انتقادات حقوق بشری بویژه در حوزه سیاست خارجی به اشکال مختلف ایجاد بیثباتی در منطقه میباشد. چالشآفرینی این انتقادات برای حاکمان امارات هنگامی بهتر درک میشود که واقعیت خلآ مشروعیت مردمی و وابستگیهای امنیتی و نظامی پادشاهیهای حاشیه خلج فارس به غرب در نظر گرفته شود.
لذا در این شرایط یکی از اقدامات پادشاهی امارات تلاش برای بهبود چهره خود درنزد افکار عمومی جهانی به عنوان هدف دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی دولتها می باشد که از جمله می توان اقدام دعوت از پاپ فرانسیس برای انجام نخستین سفر به خود به این کشور را در زمره چنین تلاشهایی دانست.
نخستین سفر پرانتقاد پاپ به امارات
پاپ فرانسیس نخستین پاپ است که طی روزهای پیشرو از عربستان دیدار خواهد کرد و دیدار او از ابوظبی نیز با هدف "ترویج صلح" در حالی صورت میگیرد که یمن با جنگی خونین از سوی این دو متحد عربی روبهرو است.
در واقع پاپ از سوی محمد بن زائد آل نهیان، ولیعهد ابوظبی برای شرکت در نشست بینالمللی ادیان که به عنوان بخشی از برنامه امارات برای سال "تحمل " (انعطافپذیری) برگزار میشود، دعوت شده است، اما پیش از موضوع دعوت، انتقادات از این سفر است که در سرخط رسانهها قرار گرفته است.
در همین ارتباط نیز میل نخله، مقام سابق سازمان سیا به روزنامه آمریکایی "نشنال کاتولیک ریپورتر" گفته است که دیدار پاپ از امارات در حالی که ابوظبی در جنگ یمن شرکت دارد، قابل توجیه نیست. این مقام سابق آمریکایی اظهار داشت: وقتی امارات همچنان در جنایات انسانی یمن شرکت دارد، دیدار پاپ از امارات گزینه مناسبی نیست. اگر او مساله یمن را در دیدارش مطرح نکند، بخش زیادی از اعتبارش در خاورمیانه را از دست خواهد داد.
همچنین یکی از کشیشان سازمان کاتولیک حامی صلح "پاکس کریستی" نیز ابراز امیدواری کرد که پاپ بتواند "رهبری امارات را به یافتن سیاست دیگری در خصوص یمن متقاعد کند".
درخواست دیده بان حقوق بشر از پاپ
از سوی دیگر سازمان دیده بان حقوق بشر روز یکشنبه و در آستانه سفر پاپ به امارات در نامهای از او خواست که در جریان سفر به امارات به حکام این کشور فشار بیاورد تا آنها جنایات و تجاوزهای حقوقی سنگین در یمن و سرکوبگری منتقدان در داخل را متوقف کنند.
"ساره لیا ویتسن" رئیس بخش خاورمیانه در سازمان دیده بان حقوق بشر گفت که دولت امارات هیچ توجهی به بهبود کارنامه حقوق بشری خود ندارد. وی گفت که پاپ باید حکام امارات را به عمل به تعهدات حقوقیشان در داخل و خارج ملزم کند.
این سازمان افزود که امارات نقش برجستهای در عملیات نظامی ائتلاف متجاوز سعودی به رهبری عربستان در یمن ایفا می کند و از مارس 2015 میلادی نیروهای ائتلاف متجاوز سعودی منازل، بازارها و مدارس یمن را بی هدف بمباران کرده و مانع رسیدن کمکهای بشردوستانه شده و یا از بمبهای خوشه ای در سطح گسترده استفاده کرده اند.
واکنش پاپ به انتقادات از سفر به امارات
افزایش موج انتقادات علیه سفر پاپ به امارات، رهبر کاتولیکهای جهان را به واکنش واداشت و او قبل از سوار شدن به هواپیما به مقصد امارات، خواستار پایان دادن به جنگ و بحران انسانی در یمن شد و در سخنانی انتقادی گفت: صدای گریه و مصیبت کودکان یمنی و والدین آنها به خدا می رسد.
با این حال، علیرغم انتقاد پاپ از جنگ علیه یمن اما به نظر نمیرسد که این اظهارات چندان تاثیری بر نگاههای منفی به این سفر داشته باشد و انتقادات علیه این سفر همچنان ادامه دارد.
تلاش امارات برای جراحی پلاستیک خود
دعوت از پاپ توسط امارات در عین حال قابل توجه است. در واقع وجهه امارات در طول سالیان گذشته به دلیل جنایات در جنگ علیه یمن و همچنین شکنجه وحشیانه یمنی ها در زندانهای سری خراب شده است و به همین دلیل حکام این کشور در تلاش هستند تا چهره خود را در برابر غرب بهبود بخشند.
از طرف دیگر دولت امارات علاوه بر اداره زندانهای سری در یمن، دستکم 13 زندان و هشت مقر نظامی را در سراسر این کشور در مدیریت خود دارد. پیش از این نیز گزارش هایی از انواع شکنجه جسمی و روحی زندانیان یمنی و قتل 23 نفر از آنها در زندانهای یاد شده مطرح شده بود و سازمان بینالمللی حقوق و آزادیها (سام) مستقر در ژنو سوم بهمن ماه گذشته در بیانیه ای خواهان تشکیل کمیتهای بینالمللی برای تحقیق درباره قتل 23 یمنی در زندانهای تحت مدیریت نیروهای نظامی وابسته به امارات در یمن شدند. این افراد ناپدید شده و از زندان های نیروهای نظامی موسوم به "کمربند امنیتی" وابسته به امارات در یمن سردرآورده بودند. این کمیته همچنین خواهان تحقیق درباره شکنجه شدید یمنیهای بازداشت شده در زندانهای سری (امارات در یمن) و بازخواست عاملان آن شد.
براین اساس به نظر میرسد امارات با دعوت از پاپ برای شرکت در کنفرانسی که نام آن تحملپذیری دینی عنوان شده و همراه با افتتاح یک کلیسا است، در تلاش است تا چهرهای به ظاهر دموکراتیک و مدرن در حوزه حقوق بشر را از خود نشان دهد. چهرهای که اگرچه تا کنون بدلیل جنایات حقوق بشری در یمن به شدت تخریب شده، اما شاید در نگاه حاکمان امارات سفر پاپ به مانند یک جراحی پلاستیک حرفهای بتواند معجزهای در برابر بدنامی حقوق بشری باشد. هرچند موج انتقادات صورت گرفته علیه سفر پاپ نشان میدهد این سفر نه تنها تغییری در نگاهها و فضای به شدت بدبین افکارعمومی جهانی علیه امارات ایجاد نخواهد کرد، بلکه در مقابل ممکن است به نام و نشان پاپ نیز آسیب وارد کند.