امارت همواره بویژه طی سالهای اخیر از سر برآوردن رقبای مهم دیگری همچون بندر عدن در جنوب یمن نزدیک به تنگه استراتژیک باب المندب و همچنین بندر چابهار ایران همجوار با تنگه استراتژیک هرمز واهمه داشته است
الوقت- حمله تروریستی روز گذشته در بندر چابهار که شهید و زخمی شدن تعدادی از نیروهای انتظامی در این منطقه انجامید این پرسش را بوجود آورد که هدف تروریستها از انجام عملیات تروریستی در این منطقه چه بوده است؟ در این زمینه توجه به موقعیت ژئوپلتیکی چابهار گمانه‌ها در مورد کور بودن این عملیات را ملغی و می تواند سرنخ های گوناگونی درباره منتفعان خارجی از این اقدام را به دست دهد.
از بندر چابهار به عنوان «نگین توسعه شرق ایران» یاد می‌شود که با داشتن 400 کیلومتر مرز آبی با اقیانوس قابلیت پهلو گرفتن کشتی های اقیانوس پیما و پهن پیکر را داراست و از طرف دیگر موقعیت ژئوپلتیکی مهمی در خلیج فارس برخوردار است. به همین دلیل در طول سالهای اخیر ایران اهمیت ویژه ای به توسعه بندر چابهار داده و برای جلب سرایه گذاران خارجی تلاش داشته است. حمله کنندگان نیز این موضوع را خوب فهمیده‌اند و احتمالا در پی ناامن سازی این منطقه هستند. منطقه‌ای که به دلیل اهمیت تجاری و اقتصادی و دسترسی به آب‌های آزاد برای ایران و همسایگان ایران بسیار مهم است. ایران نیز در سالهای اخیر اعتبار ویژه‌ای برای تجهیز بندر «شهید بهشتی» چابهار اختصاص داده است.
یکی از مهمترین سرمایه گذاران در این بخش هند می باشد. هند امید بسیاری به رونق اقتصادی چابهار بسته و اعلام کرده است که برای توسعه بندر چابهار ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خواهد کرد. هند از نخستین کشورهایی بود که در همان ساعت اولیه وقوع انفجار تروریستی چابهار آن را محکوم و با مردم ایران ابراز همدردی کرد.
روابط هند و ایران طی چند سال گذشته روند روبه رشدی را تجربه می‌کند. این توسعه روابط نه تنها در بخش سیاسی بلکه در بخش اقتصادی نیز دیده می‌شود و هند امید بسیاری به استفاده از ظرفیت بندری ایران برای دسترسی به آسیای مرکزی بویژه افغانستان دارد.
به عبارت دیگر هند از جانب مرزهای شمالی خود به شدت دچار محدودیت است و بدلیل این که مناطق شمالی هند به منطقه پرمناقشه کشمیر و سپس چین و پاکستان ختم می‌شود و از سوی دیگر از جانب غرب و شرق نیز از سوی مرزهای پاکستان و بنگلادش در تنگنای ارتباطی قرار گرفته، لذا دسترسی زمینی هند به آسیای مرکزی به شدت محدود و تقریبا غیرممکن است.
از سوی دیگر با توجه به اختلافات و تنش‌های دهلی نو و اسلام‌آباد، درب‌های بنادر جنوبی پاکستان از جمله بندر گواتر به روی تجار هندی بسته و مسدود است و در این شرایط تنها چشم امیدی هندی‌ها برای دسترسی به آسیای مرکزی بنادر جنوبی ایران بویژه بندر چابهار است تا از طریق چابهار امکان رسیدن هند به افغانستان و سپس آسیای مرکزی فراهم شود.
با این حال بندر باید گفت چابهار در جنوب شرق ایران برای هند شاهراه ارتباطی آسیای مرکزی و افغانستان به شمار می‌رود،
امارات و وحشت از عدن و چابهار
چابهار، گوادر، دبی، تنگه باب‌المندب و ساحل آفریقا در دریای سرخ نام‌هایی است که سرنوشت اقتصاد خاورمیانه و بخشی از تجارت جهانی به آنها گره خورده است. در این میان بنادر امارات بویژه دبی طی دهه‌های گذشته به واسطه نبود رقبای جدی و سرمایه گذاری های کلان خارجی توانسته است بسیار پیشرفت کند و به قطب سرمایه پذیری منطقه تبدیل شود. اما امارت همواره بویژه طی سالهای اخیر از سر برآوردن رقبای مهم دیگری همچون بندر عدن در جنوب یمن نزدیک به تنگه استراتژیک باب المندب و همچنین بندر چابهار ایران همجوار با تنگه استراتژیک هرمز واهمه داشته است.
تکمیل بندر شهید بهشتی و ایجاد راه آهن چابهار سرخس و تغییر کریدور شمال به جنوب می تواند باعث کسادی و تعطیلی بندر جبل علی امارات شود. چابهار نقطه ایست که برای ایران می تواند معادلات استراتژیک را تغییر دهد.
در این شرایط همانگونه که همراهی ابوظبی با ریاض در تجاوز نظامی به یمن و تلاش برای تجزیه این کشور را می توان ناشی از ترس امارات از استعدادها و فرصت های اقتصادی یمن با دارا بودن دولتی مستقل و پیشرو در آینده باشد، حمله تروریستی چابهار نیز به سود امارات خواهد بود. بر همین اساس محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در واکنش به این حمله تروریستی اعلام داشت: "تروریست‌های مورد حمایت خارجی، افراد بی‌گناه را در چابهار کشتند و زخمی کردند. همانطور که در گذشته هم به صراحت گفته‌ایم، چنین جنایاتی بی‌مجازات باقی نخواهد ماند: در سال ۲۰۱۰ سرویس‌های امنیتی ما افراط‌گرایانی را که از امارات می‌آمدند، ردیابی و بازداشت کردند. حرفم را به خاطر داشته باشید: ایران تروریستها و اربابان آنها را به سزای عملشان می‌رساند".
دیگر منفعان
اما از سوی دیگر به طور حتم ناامن کردن این بندر برای دور کردن سرمایه گذاران خارجی به سود صهیونیست‌ها و آمریکایی ها نیز می‌باشد چرا که چابهار می‌تواند یکی از تنفس‌گاه‌های تجاری و اقتصادی برای ایران در دوران تحریم‌های همه جانبه واشنگتن علیه تهران به شمار آید. در این رابطه توجه به این نکته ضروری است که در اثر فشارهای هند، واشنگتن در جریان تحریم های به اصطلاح همه جانبه خود علیه تهران در 13 آبان علی رغم میل باطنی مجبور به اعطای معافیت 6 ماهه در مورد سرمایه گذاری هند در چابهار شد.
همچنین بخش قابل توجهی از اهمیت چابهار برای هند علاوه بر دسترسی به آسیای مرکزی، جهت ترانزیت کالا و تجارت با افغانستان است. طی چند سال گذشته هند به عنوان بازیگری فعال در بازار افغانستان خود را نشان داده و دهلی‌نو متعهد به انجام ۱۱۶ پروژه اقتصادی تاثیرگذار در ۳۱ ولایت افغانستان شده است که انجام این پروژه‌ها جز از طریق دسترسی به چابهار برای هند امکان پذیر نیست. همچنین در دومین نشست شورای مشترک استراتژیک، نمایندگان هند و افغانستان تاکید کردند که زمینه تجارت از مسیر بندر چابهار ایران بین دو کشور تامین شود و هردو طرف در راستای تسریع فعال سازی بندر چابهار کار کنند.
اما گسترش روابط دهلی‌نو و کابل از طریق چابهار، یک رقیب به شدت سخت برای هندی‌ها به همراه دارد و آن رقیب سنتی و دیرینه یعنی پاکستان است.
پاکستان سال‌هاست که عمق استراتژیک خود را در خاک افغانستان تعریف می‌کند و طبیعی است که برای آنها حضور رقیب قدیمی یعنی هند در خاک افغانستان بسیار نامطلوب ارزیابی می‌شود.
در واقع پاکستان از هر راهی در تلاش است تا از گسترش حضور هند در افغانستان ممانعت به عمل آورد و در این شرایط طبیعی است که توسعه بندر چابهار و گسترش ترانزیت هند از این بندر چندان به مذاق اسلام‌آباد خوش نیاید.
در این شرایط آیا می‌توان گفت که انفجار تروریستی اخیر در چابهار از سوی گروه‌های افراطی پاکستانی صورت گرفته است؟ اگرچه پاسخ قطعی نمی‌توان به این سوال داد، اما تردیدی در این موضوع نیست که ناامن سازی چابهار از طریق اقداماتی از جمله تحرکات تروریستی تا اندازه زیادی هدف اسلام‌آباد برای محدودسازی تجارت هند با افغانستان را برآورده خواهد ساخت و در این شرایط انتساب اقدام تررویستی اخیر چابهار به گروه‌هایی تروریستی که در خاک پاکستان در حال فعالیت هستند، گزینه‌ای محتمل است.
از سوی دیگر بندر چابهار رقیبی جدی برای همتای پاکستانی خود یعنی بندرگواتر است که به عنوان دروازه ورود کشورهای آسیای مرکزی به اقیانوس هند به شمار می‌رود و توسعه بندرچابهار بطور طبیعی بر رونق بندر گواتر تاثیرگذار خواهد بود و حداقل بخشی از حجم تجاری کشورهایی مانند تاجیکستان از مسیر اقیانوس هند را به چابهار منتقل خواهد ساخت.
