اگرچه ترکیه در سال‌های آتی همچنان به همکاری‌های خود با ناتو ادامه خواهد داد اما اردوغان دیگر تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد ناتو نخواهد چید و اختلافات آنکارا- بروکسل با قدرت‌گیری بیشتر اردوغان در صحنه سیاسی ترکیه رو به فزونی خواهد رفت.
الوقت- مردم ترکیه طی روزهای گذشته دومین سالگرد شکست کودتای نافرجام ژوئیه 2016 را جشن گرفتند. اگرچه کودتا در این کشور منجر به بروز تغییر در هئیت حاکمه آنگونه که طراحان و صحنه‌گردانان این رویداد مد نظر قرار داده بودند نشد اما به طور حتم اقدام به کودتا عاملی تعیین کننده در بروز تحولات مهمی در سیاست خارجی اردوغان گردید. یکی از مهمترین جنبه‌های این تحول مناسبات میان ترکیه و غرب بویژه در قالب همکاری نظامی- امنیتی می‌باشد. ترکیه یکی از باسابقه‌ترین و مهمترین قدرتهای نظامی حاضر در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است اما با وجود این طی سال‌های اخیر روابط میان آنها همراه با تنش و دور شدن از فضای همبستگی‌های پیش از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه بوده است. با این وجود اردوغان در دومین سالگرد کودتا اعلام کرد «۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ هرگز فراموش نخواهد شد و ما کسانی را که برایمان دعا کردند و کسانی که به فتو کمک کرده‌اند، را فراموش نخواهیم کرد». این در حالی است که روز گذشته خاویرسولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعتراف کرد که ناتو از وقوع کودتا در ترکیه اطلاع داشته و این امر را به آنکارا اعلام نکرده بود. موضوعی که سخنان اردوغان یک ماه پس از کودتا مبنی بر اینکه این واقعه را «سناریویی طرح‌ریزی شده در غرب» برشمرده بود را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند.
بدون شک ماهیت ایدئولوژیک و اسلام‌گرای دولت ترکیه در دوران اردوغان و اهتمام حزب عدالت و توسعه برای ایجاد هژمونی در خاورمیانه از طریق قدرت نرم (حمایت از جنبش‌های اخوانی در کشورهای منطقه) و از بین بردن نیاز به مداخله قدرتهای خارجی یکی از مهمترین دلایل بروز تنش در روابط غرب و ترکیه بوده است، لذا سوالی که اکنون و با تثبیت قدرت بلامنازع اردوغان برای حداقل 5 سال دیگر در صحنه سیاسی ترکیه پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 25 ژوئن 2018 (4 تیر 1397) مطرح می‌شود مربوط به نوع همکاری‌های ترکیه و ناتو در آینده می‌باشد و اینکه آیا بر اساس روند تحولات کنونی شکاف‌های موجود میان آنکارا- بروکسل به سمت بیشتر شدن سوق می‌یابند و یا کاهش اختلافات؟
بطور حتم موضوع بحران سوریه یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های اختلافی میان ترکیه و غرب از حیث وجود منافع و تهدیدات متفاوت بوده است. در حالی که دولت‌های غربی عضو ناتو به رهبری ایالات متحده حمایت از تضعیف دولت مرکزی سوریه و اعطای نقش آفرینی بیشتر به کردهای شمال این کشور را برای آینده سوریه (در شرایط پس از ناامید شدن از اجرای پروژه تجزیه) در قالب فدرالیسم خواهانند، نیرویی که مهمترین متحد آمریکا در پیشبرد برنامه‌ها خود در سوریه طی سال‌های اخیر می‌باشد، ترکیه نه تنها از چنین طرحی حمایت نمی‌کند بلکه حتی با وابسته دانستن کردهای سوریه به شبه نظامیان پ ک ک که آنکارا آنها را تروریست می‌نامد، حداقل دو عملیات بزرگ را در خاک سوریه برای سرکوب نیروهای ی پ گ در نوار جنوبی مرزهای خود با این کشور به انجام رسانیده است. بردهایی که جز در سایه چرخش آنکارا به سمت روسیه و ایران در چهاچوب مذاکرات آستانه حاصل نمی‌شد.
اما نزدیکی به روسیه خود به بخش دیگری از پرونده اختلافات ترکیه و ناتو تبدیل شد. در حالی که ناتو بویژه بخش اروپایی آن شدیدترین برهه اختلافات و اعمال فشار بر روسیه را پس از پایان جنگ سرد سپری می‌کنند، ترکیه در یک ناهمخوانی راهبردی معتقد است که یک رابطه سازنده مبتنی بر درک متقابل، شفافیت و همکاری بین ناتو و روسیه برای صلح و ثبات یورو آتلانتیک مهم است و شورای ناتو و روسیه انجمن لازم برای چنین روابطی را فراهم می کند. لذا در شرایطی که اعضا ناتو در پاسخ به ادعای دولت انگلیس مبنی بر ترور بیولوژیک جاسوس سابق روسی به طور هماهنگ به اخراج دیپلمات‌های روسی و کاهش سطح روابط دیپلماتیک با مسکو به عنوان ابزار فشاری علیه پوتین پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری روی آوردند اردوغان اعلام کرد: دولت آنکارا قصد ندارد به پیروی از کشورهای اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در خصوص اخراج دیپلمات‌های روس، علیه روسیه اقدامی انجام دهد.
ثانیا، همکاری ترکیه با روسیه و تصمیم خود برای خرید اس 400 از این کشور منجر به نارضایتی جدی در میان متحدان ناتو می شود. اس 400 با سازوکارهای دفاعی ناتو در ترکیه همخوانی ندارد که عمدتا از تجهیزات غربی استفاده می کند. اما علت تصمیم ترکیه به خرید اس 400 در واقع موضوعی جز عدم تامین کنندگی مورد انتظار آنکارا برای دستیابی به سیستم های دفاعی مشابه از سوی دولت‌های غربی و همچنین تلاش ترکیه برای کاهش وابستگی‌های خود به سیستم های نظامی ناتو نیست.
ترکیه، ایالات متحده و ناتو در موارد متعدد، گاهی اوقات در مورد مسائل اساسی اختلاف نظر دداشته اند که همچنان به صورت کمرنگ تری وجود دارد و موجب نارضایتی ترکیه از عملکرد ناتو بوده است همانند درگیری 1974 در قبرس. در ۱۹۷۴ ارتش ترکیه در یک حمله ضربتی بخش شمال قبرس را به اشغال خود درآورد. به ظاهر این عملیات در واکنش به کوشش‌های یونان برای ضمیمه نمودن قبرس به خاک خود انجام گرفت. در طی این رخداد ترکیه اقدام به دو تهاجم بزرگ زمینی، هوایی و دریایی زیر نام عملیات آتیلا نمود. در برابر یونانی‌های قبرس نیز به دفاع پرداختند، ولی سرانجام دو طرف آتش‌بس را پذیرفتند، آتش‌بسی که تا به امروز پایدار مانده اما همچنان ترکیه معتقد است که اروپا در پرونده اختلافات بی‌طرف نبوده و حامی یونان است که عضو اتحادیه می باشد.
از بعدی دیگر انتقادات دولت‌های اروپایی به سیاست‌های داخلی اردوغان در مواجهه با مخالفان و آنچه غربی‌ها از آن با عنوان روند تضعیف دموکراسی و تقویت اقتدارگرایی در ترکیه یاد می‌کنند موجب افزایش نگاه بی‌اعتمادی آنکارا به وفاداری واقعی غرب به تعهدات خود نسبت به ترکیه در قبال حمایت‌های سیاسی و نظامی و امنیتی شده است. این نگرانی طبیعتاً اکنون و با برملا شدن آگاهی دولت های غربی از نقشه کودتای ناموفق و همچنین پناه دادن به مجریان و مشارکت کنندگان در کودتا از جمله فتح الله گولن تشدید نیز می‌شود. بنابراین باید گفت اگرچه ترکیه در سال‌های آتی همچنان به همکاری‌های خود با ناتو ادامه خواهد داد اما اردوغان دیگر تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد ناتو نخواهد چید و اختلافات آنکارا- بروکسل با قدرت‌گیری بیشتر اردوغان در صحنه سیاسی ترکیه رو به فزونی خواهد رفت.
