الوقت- تمديد سه روزه مذاكرات هسته‌اي روز جمعه بدون رسيدن به نتيجه‌اي پايان يافت و آنطور كه ديپلمات‌ها ديشب گفتند تا دوشنبه تمديد شده است. گزارش‌ها از وين تا صبح روز پنج شنبه حاكي از آن بود كه طرفين بخش مهمي از اختلافات اساسي خود را حل كرده‌اند و انتظار مي‌رفت تا غروب همان روز دستيابي به يك توافق هسته‌اي اعلام شود ولي مقام‌هاي ايراني مي‌گويند زياده‌خواهي طرف غربي مانع از توافق شده است.
به رغم پيشرفت قابل توجه مذاكرات هسته‌اي، عصر روز پنج‌شنبه به يك باره فضاي مذاكرات در وين تغيير كرد و مقام‌هاي غربي اعلام كردند همچنان مسائل باقي مانده‌اي وجود دارد كه بايد بر سر آنها توافق شود. لوران فابيوس اولين وزير خارجه‌اي بود كه عصر روز پنج شنبه بعد از نشست وزراي خارجه 1+5 اعلام كرد توافقي صورت نگرفته است. فابيوس به خبرنگاران گفت: «در مذاكرات پيشرفت‌هايي صورت گرفته اما هنوز مسائل حل نشده‌اي باقي مانده است. چندين متر باقيمانده از اين ماراتن سخت‌ترين بخش‌هاي باقيمانده از اين مسير است.» پس از او جان كري وزير خارجه امريكا در جمع مواضعي شبيه به مواضع وزير خارجه فرانسه بيان كرد. كري با اشاره به اينكه «قرار نيست ما تا ابد در ميز مذاكره بنشينيم»، گفت: «با اين‌حال معتقديم نبايد تنها به اين دليل كه ساعت نيمه شب به پايان مي‌رسد، ميز مذاكره را به اين سادگي رها كنيم. من تأكيد مي‌كنم با توجه به اينكه كاري كه در اينجا در حال انجام است بسيار فني است و خطرات آن بسيار بالاست، ما شتابزده نيستيم و نبايد عجله كنيم و بهتر است در هيچ جنبه‌اي از اين موضوع عجله نكنيم.» وي در ادامه با اذعان به اينكه «هنوز برخي موضوعات دشوار به صورت حل نشده باقي مانده است»، در لحني تهديدگونه اظهار داشت: «اگر تصميمات سختي گرفته نشود آماده ايم كه ميز مذاكرات را ترك كنيم».
تغيير مسير به سبك امريكاييها
جان كري به درستي اشاره نكرد منظور وي از تصميمات سخت چيست و چرا طرفين نتوانستند بنابر گفته خودش «به رغم پيشرفت‌هاي واقعي در مذاكرات» به توافق دست يابند اما اظهارات اعضاي تيم مذاكره كننده ايراني حاكي از آن است كه طرف امريكايي در ساعات پاياني خواسته‌هايي جديد مطرح كرده است؛ خواسته‌هايي كه ناظران در تهران و وين آن را براي امتياز‌گيري بيشتر در آخرين روزهاي مذاكرات قلمداد مي‌كنند. شايد بيشتر از هر چيزي توئيت محمد جواد ظريف كه تقريباً همزمان با قرائت بيانيه جان كري منتشر شد گوياي اين مسئله باشد. وزير خارجه ايران با بيان اينكه «سخت مشغول هستيم اما عجله‌اي نداريم» با ذكر اصطلاحي انگليسي نوشت: «شما نمي‌توانيد در جريان حركت، اسب‌هايتان را عوض كنيد.» تحليلگران اين توئيت ظريف را نشانه تغيير موضع امريكاييها در لحظات آخر عنوان كردند. علي هاشم خبرنگار الميادين از وين نوشت: «اين توئيت به اين معني است كه تلاش‌هايي وجود دارد تا تغييرات جدي در هسته توافق اعمال كند.» ظريف پس از مراسم «شب قدر» نيز در جمع خبرنگاران به صورت صريح به سيري‌ناپذيري امريكاييها اشاره كرد. وزير خارجه كشورمان گفت: «متأسفانه ما شاهد تغيير مواضع و زياده‌خواهي هستيم.» در همين حال يك مقام ارشد ايراني پنج‌شنبه شب به خبرنگاران خارجي حاضر در وين گفت، طرف مقابل مواضع خود در مذاكرات هسته‌اي را تغيير داده و موضوعاتي را كه پيشتر حل شده بود، بار ديگر به ميان آورده است. وي با بيان اينكه طرف غربي از همان زمان حصول تفاهم لوزان تغيير در مواضعش را آغاز كرده، گفته است: «ما شاهد تغييرات در موضوعات متعددي بوده‌ايم، به خصوص از شب گذشته(پنج‌شنبه)» مقام ارشد ايراني افزود: «ما به تضمين‌هاي مطمئن از طرف غربي نياز داريم كه بدانيم آنها به تعهداتشان پايبند مي‌مانند. احساس ما اين است كه همچنان تلاش مي‌شود به جاي عبور از تحريمها، آنها حفظ شوند. . . برخي در امريكا وابستگي احساسي به تحريمها دارند و در تحريمها گير افتاده‌اند و نمي‌دانند چطور از آن خارج شوند. دست كشيدن از عادات قديمي دشوار است، اما آنها بايد اجازه دهند كه اين عادات از بين برود.» ديپلمات‌هاي ايراني در وين مي‌گويند تغيير موضع امريكا پس از تماس چهارشنبه شب جان كري با واشنگتن انجام شده است. خبرنگار اعزامي «جوان» گزارش داد: خبرنگار بلومبرگ مي‌گويد اينگونه رفتارها در لحظات پاياني مذاكرات فيلم امريكايي‌هاست كه از طرف مقابل امتيازهاي بيشتري بگيرند.
ادامه مذاكرات
باوجود اينكه پس از تمديد سه روزه دور آخر مذاكرات توافقي به دست نيامد اما هيچ‌كدام از طرفين علاقه‌اي به ترك مذاكرات از خود نشان ندادند و مذاكرات در روز جمعه نيز ادامه يافت و طرفين ضرب الاجل جديدي براي مذاكرات تعيين نكرده‌اند، هر چند تأكيد كرده‌اند اين مذاكرات تا ابد ادامه نخواهد يافت. ظريف تأكيد كرده است: «ميز مذاكره را ترك نكرده و به دنبال توافق با عزت هستيم و اگر طرف مقابل به دنبال توافق شرافتمندانه متوازن باشد، قابل دسترس است.» كري نيز روز پنج شنبه گفته بود، «نبايد ميز مذاكره را هم ترك كنيم چون عقربه‌هاي ساعت به نيمه شب رسيده است».
به گزارش خبرنگار اعزامي روزنامه جوان ظريف و كري روز جمعه در هتل كوبورگ شهر وين به گفت‌وگو نشستند. فدريكا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز در اين ديدار حضور داشت. موگريني تأكيد كرده است تا زماني كه لازم باشد در وين مي‌ماند. همچنين تيم كارشناسي كشورمان به رياست بعيدي‌نژاد با طرف‌هاي مقابل خود گفت‌وگو كردند. پيشتر علي اكبر صالحي معاون رئيس‌جمهور و رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان كه مسئوليت مذاكرات فني با گروه 1+5 در وين را بر عهده دارد، اواخر پنج‌شنبه شب با طرف‌هاي غربي از جمله ارنست مونيز وزير انرژي امريكا مذاكره كرد. باوجود اينكه دقيقاً مشخص نيست اين مذاكرات چه زماني پايان خواهد يافت اما وزير خارجه كشورمان كه روز جمعه لحظاتي در بالكن هتل محل استقرار خود حاضره شده بود در پاسخ به سؤال خبرنگار «جوان» كه پرسيد كي به تهران باز خواهيم گشت؟ گفت: احتمالاً روز يك‌شنبه. وي همچنين به خبرنگاران گفت: پيشرفت‌هايي به دست آورديم. وي همچنين با اشاره به سازنده بودن نشست با كري، گفت: ان‌شاءالله مشكلات فني حل مي‌شود. ظريف يادآور شد: مهمترين موضوعات هنوز حل نشده باقي مانده و اميدواريم با اراده سياسي همه موضوعات حل شود.
اختلاف در ميان گروه 1+5
گفته مي‌شود يكي از دلايل نرسيدن به توافق وجود اختلاف‌هاي جدي بين اعضاي گروه 1+5 است. ظريف با اشاره به اين اختلافات گفت كه در گفت‌وگوها ناگهان هر كشور عضو اين گروه براي خود خطوط قرمزي تعيين كرده است. وي ادامه داد: «دوستان ما، بيش از آنكه با مذاكره كننده، براي مذاكره در ميان خود وقت صرف كرده‌اند.» عصر ديروز شبكه تلويزيوني‌اي پي تي ان نيز تصاويري پخش كرد كه در آن خبرنگاري از ظريف پرسيد: آيا امروز توافق مي‌شود؟ كه ظريف مي‌گويد: «شك دارم اينطور شود. خبرنگار پرسيد: پس كي؟ ظريف گفت: برخي از كارها باقي مانده است كه بايد انجام شود. ما هنوز به آن نقطه نرسيده ايم اما درحال پيشرفت هستيم».
بي‌بي سي با اشاره به اينكه «به نظر مي‌رسد مسئله لغو تحريم تسليحاتي شوراي امنيت عليه ايران مهمترين موضوع مورد اختلاف بين دو طرف باشد»، نوشت: «اين موضوع همچنين باعث بروز شكاف در ميان اعضاي گروه 1+5 شده است و در حالي كه كشورهاي غربي، به خصوص امريكا بر حفظ اين تحريمها اصرار دارند، روسيه و تا حدودي چين، ابقاي اين بخش از تحريم‌هاي بين‌المللي را لازم نمي‌دانند.» گاردين هم به نقل از يك مقام ايراني درباره اختلافات اعضاي گروه 1+5 آورده است: «گاه به نظر مي‌رسد ما در مذاكرات چندجانبه شركت داريم زيرا هركدام [از اعضاي گروه مقابل] خط قرمز خود را دارد: يك خط قرمز براي امريكا، يك خط قرمز براي انگليس، يكي براي فرانسه و يكي براي آلمان، و هركدام مي‌گويد در مورد خط قرمز آن يكي حاضر است انعطاف‌پذيري نشان دهد اما نه درباره خط قرمز خودش».
محمد بابایی
