الوقت - برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه در 24 ژوئن 2018 (3 خرداد 1397) را می‌توان همانند کانونی برای ایجاد دگرگونی در تحولات سیاسی - اجتماعی این کشور در نظر گرقت. با اعلام نتایج نهایی انتخابات از یک سو، حزب عدالت و توسعه برای چهار سال دیگر قدرت سیاسی خود را در پارلمان بر دیگر احزاب سیاسی دیکته کرد و از سوی دیگر اردوغان با کسب 52 درصد آراء جایگاه خود را به عنوان رئیس جمهوری ترکیه تثبیت نمود. علاوه براین، مهم‌تر از هر امر دیگر اجرایی شدن تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی است که می‌توان از آن به عنوان چرخش بنیادین در عرصه سیاست ترکیه یاد کرد. با تمام این اوصاف، اکنون این مساله مطرح می‌شود که آینده وضعیت داخلی ترکیه بعد از انتخابات 24 ژوئن به چه سمتی پیش خواهد رفت؟ همچنین، پیروزی حزب عدالت و توسعه در عرصه سیاست خارجی این کشور چه تاثیراتی را بر جای می‌گذارد؟ در راستای پاسخ‌گویی به این مسائل «الوقت» گفتگویی اختصاصی را با دکتر جعفر حق‌پناه کارشناس مسائل غرب آسیا انجام داده است. حق‌پناه در این گفتگو، بر این امر تاکید می‌کند که نباید در تاثیرات انتخابات اخیر ترکیه بیش از حد بزرگنمایی کرد؛ زیرا انتخابات 24 ژوئن 2018 تاثیر چندانی را بر معادلات سیاسی و سیات‌گذاری‌های کلان آنکارا بر جای نخواهد گذاشت.
نبود وحدت اپوزیسیون و اعتمادآفرینی عوامل اصلی پیروزی اردوغان و حزب عدالت و توسه بود
جعفر حق‌پناه در ارتباط با علل و دلایل پیروزی حزب عدالت و توسعه و اردوغان در انتخابات 24 ژوئن ترکیه بر این باور است که این موفقیت در نتیجه دو دسته عوامل سلبی و ایجابی قابل بازخوانی است. عوامل سلبی همانند تفرق، چند دستگی و اختلافات میان احزاب سیاسی مخالف حزب عدالت و توسعه، عدم اجماع احزاب سیاسی در تعیین راهبرد رقابت سیاسی و انتخاباتی با اردوغان، نبود یک شخصیت سیاسی قدرتمند و همتراز با اردوغان در سطح داخلی مهم‌ترین دلایل پیروزی حزب عدالت و توسعه بود. در سطح خارجی نیز تبلیغات و کنش‌های کشورهای اروپایی در قبال ترکیه فضا را به سمت پیروزی اردوغان سوق داد و زمینه را برای پیروزی مجدد او تسهیل کرد.
وی در ادامه تاکید کرد: علاوه بر عوامل سلبی، برخی عوامل ایجابی نیز در پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات 24 ژوئن تاثیر داشته است. حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان، بلوکی از قدرت را ایجاد کرده، با جریان‌های ملی‌گرا و مدرن وارد ائتلاف شده و جریانات نومحافظه‌کار، ملی‌گرا و سنت‌گرا را با یکدیگر آشتی داده است. در واقع، اردوغان این تلقی را ایجاد کرده که می‌تواند منافع همه این اقشار را نمایندگی کند. این امر ناشی از توفیقات اقتصادی است که در نتیجه فعالیت‌های یک دولت چالاک و توسعه‌گرا بوده که موفق به کسب دستاوردهای ملموس برای کشور ترکیه بوده است. همچنین، اردوغان به شهروندان ترک این تصور را القا کرده که او و حزب‌اش می‌توانند دغدغه‌های امنیتی ترکیه را حل کند و خود را در مقام یک ناجی که می‌تواند در بُعد داخلی و خارجی با تهدیدات امینتی مقابله کند معرفی کرده است.
سطحی از دموکراسی در ترکیه نهادینه شده و قابل بازگشت نیست
در ادامه گفته‌های خود این کارشناس مسائل غرب آسیا با در برخی فرضیات که از گذار از دوران کمالیسم یا میراث کمال آتاترک سخن به میان می‌آورند، تاکید کرد: در عصر جدید تحولات کشور ترکیه بعد از انتخابات 24 ژوئن روحی جدید بر کشور ترکیه حاکم خواهدشد که اساس آن بر مبنای غلبه روح توسعه‌گرایی، عمل‌گرایی و تکمیل برنامه‌های حزب عدالت و توسعه است که از سال 2002 تا کنون در جریان است. همچنین، تا حدود زیادی می‌توان از غالب شدن گرایش به سمت شخصی شدن قدرت سخن به میان آورد. با این وجود، باید به این مساله نیز توجه داشت که چرخ زمان به عقب بر نخواهد گشت و سطحی از دموکراسی در ترکیه تثبیت شده و ادامه خواهد یافت.
ترکیه در زمینه سیاست خارجی رویکرد عمل‌گرایانه را ادامه می‌دهد
جعفر حق‌پناه در بخش دیگری از گفته‌های خود در ارتباط با تاثیرات انتخابات 24 ژوئن 2018 بر سیاست خارجی ترکیه و مناسبات این کشور با دیگر بازیگران اظهار داشت: سیاست خارجی ترکیه را در شرایط فعلی و در آینده نزدیک می‌توان تا حدودی انفعالی ارزیابی کرد یعنی متاثر از کنش دیگر بازیگران است. با این وجود، روح عمل‌گرایی همچنان بر سیاست خارجی ترکیه حاکم است. آنها قابلیت خاصی دارند که می‌توانند همزمان با آمریکا و روسیه کار کنند. همچنین، می‌توان عنوان کرد که پس از موسمی از هزینه دادن در بحران‌های غرب آسیا، اکنون زمان برداشت هزینه‌های گزاف آنکارا در منطقه فرار رسیده است. اکنون برای نمونه می‌توان از تداوم نقش‌آفرینی ترکیه در عراق و سوریه سخن به میان آورد.
مناسبات آمریکا و ترکیه دچار تغییر اساسی نخواهد شد
این کارشناس مسائل غرب آسیا، در ارتباط با اینده مناسبات ترکیه با آمریکا بعد از انتخاب، بر این باور است که از نظر روانشناختی حضور اردوغان و ترامپ در صدر قدرت دو کشور زمینه تنش‌زدایی را ایجاد نمی‌کند و این مساله که هر دو شخص گرایش دست‌راستی دارند و نیازهای مشترک امنیت - سیاسی به یگدیگر دارند؛ زمینه را برای بهتر شدن مناسبات دو کشور ایجاد خواهد کرد.
