الوقت- گزارش کمیسیون تحقیق سازمان ملل متحد که روز چهارشنبه 14 شهریورماه منتشر شد، مدعی شده است که دولت سوریه در حادثه شیمیایی خان شیخون مقصر است. آن گونه که در این گزارش ادعا شده، بازرسان جنایات جنگی سازمان ملل گفته اند که به شواهد کافی مبنی بر دست داشتن ارتش سوریه در این حمله دست پیدا کرده است.
حمله مورد ادعای سازمان ملل به حادثه شیمیایی خان شیخون در 14 فروردین ماه سال جای اشاره دارد که در جریان آن دهها غیرنظامی سوری کشته شدند. در 14 فروردین ماه 1396 بر اثر حمله ارتش سوریه به مواضع گروههای تروریستی در شهر خان شیخون در استان ادلب، که تحت اشغال شورشیان تحریر الشام قرار داشت، حداقل 83 نفر بر اثر نشت گاز سمی سارین کشته شدند. این حادثه پس از حمله به مواضع تسلیحاتی گروه تروریستی تحریرالشام در خان شیخون اتفاق افتاد و پس از آن مشخص شد، انبار مذکور به عنوان محل استقرار تسلیحات شیمیایی از جانب گروههای شورشی مورد استفاده قرار میگرفته است که بر اثر حمله به آن و انتشار مواد سمی دهها شهروند سوری جان خود را از دست دادند.
در آن زمان دمشق تاکید کرد که اتهام حمله شیمایی توسط دولت ساختگی میباشد و دولت هیچگاه از تسلیحات شیمیایی استفاده نخواهد کرد. همچنین مقامات روسیه بطور رسمی اعلام کردند آنچه «حمله شیمیایی» به شهر خان شیخون خوانده می شود حمله هوایی ارتش سوریه به انبار مهمات شیمیایی شورشیان در این شهر بوده که طی آن گازهای شیمیایی در شهر منتشر شده است.
حال با گذشت پنج ماه از حادثه شیمیایی خان شیخون، سازمان ملل در گزارشی حادثه خان شیخون را بر اثر حمله شیمیایی جنگندههای سوری عنوان کرده و نشت گاز سارین را بر اثر حمله به انبار شیمیایی گروههای تروریستی رد کرده است.
در این گزارش علاوه بر این ادعا شده که در طول بیش از 4 سال گذشته در سوریه در مجموع 33 حمله شیمیایی صورت گرفته است که دولت دمشق مسئول 24 مورد از این حملات بوده است. با این حال و با وجود اتهام 24 حمله شیمیایی به دولت دمشق، اما گزارش سازمان ملل اشارهای به مسئولیت دیگر حملات و نقش گروههای شورشی در سایر حملات نداشته است و به نظر میرسد ارائه گزارش مذکور با رویکردی جانبدارانه و بدون اشاره به نقش و مسئولیت گروههای تروریستی و شورشی سوری در نظر داشته تا تنها اتهامات جانبدارانه خود را متوجه دولت مرکزی دمشق نماید. رویکردی که با جایگاه بیطرفانه ای که سازمان ملل باید داشته باشد سازگار نیست.
از طرف دیگر اتهام حملات شیمیایی نخستین بار نیست که علیه دولت دمشق عنوان میشود. در اوت 2013 (30 مردادماه 1392) نیز ایراد همین اتهامات از جانب واشنگتن در جریان حادثه غوطه در حومه دمشق به ایجاد تنشی دامنه دار منجر شد. حادثه شیمیایی غوطه که آمار تلفات ان تا 1700 نفر نیز اعلام شد، از جانب آمریکا و برخی دیگر از کشورهای اروپایی به دولت سوریه منتسب شد، اما هیچگاه این اتهام نیز نتوانست بصورت رسمی ثابت شود. در آن زمان حتی دولت سوریه اجازه ورود بازرسان سازمان ملل را به مناطق آسیب دیده صادر کرد، اما طبق گفته وال استریت جورنال، مقامات آمریکایی از بازرسان سازمان ملل خواستند که برگردند چون آمریکا شواهد کافی دارد که حمله کار حکومت سوریه بوده است. با این حال هیچ گاه دولت واشنگتن نتوانست مدارک کافی و مستندی را در ارتباط با نقش دولت دمشق در حادثه شیمیایی خان شیخون ارائه دهد. حتی زمان وقوع حمله غوطه نیز بسیار تردید آمیز بود و این حملات در شرایطی صورت گرفته بود که از چند روز پیش از آن بازرسان سازمان ملل در فاصله 5 کیلومتری محل حادثه مستقر شده بودند و از طرف دیگر ارتش سوریه نیز توانسته بود به پیشرفت قابل توجهی در مناطق تحت اشغال گروههای تروریستی در حومه دمشق دست یابد.
در ارتباط با اتهام حادثه شیمیایی غوطه دمشق به دولت بشار اسد، یکی از خبرنگاران دیلیتلگراف نیز، زمان این حملات را پرسش برانگیز معرفی کرد، زیرا این حملات هنگامی صورت گرفته بود که قوای دولتی، شورشیان را از حومه دمشق عقب رانده و اراضی را مجدداً تسخیر کرده بودند. وی گفت: «استفاده از سلاح شیمیایی ممکن است وقتی میبازید معنی بدهد، ولی چرا وقتی ارتش بشار اسد به هر صورت در حال پیشروی است، دست به حمله شیمیایی بزند؟» این گزارشگر این که حملات فقط سه روز پس از ورود بازرسان سازمان ملل به سوریه انجام شده باشد را هم مورد تردید قرار داد. همچنین صالح مسلم رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه به عنوان حزب مخالف دولت، در آن زمان گفت بعید است حملات کار دولت سوریه باشد، چون موقعی اتفاق افتاده که در نبرد به برتری رسیده بودند. «حتی اگر دولت سوریه سلاح شیمیایی داشته باشد، ولی هیچوقت آن را نزدیک دمشق در ۵ کیلومتری هیئت سازمان ملل که برای بررسی برای سلاحهای شیمیایی آمده بودند، استفاده نمیکند.» وی افزود شورشیان تروریستی داخلی پشت این قضیه بودند، با این هدف که برای دولت بشار اسد پاپوش درست کنند و واکنش بینالمللی علیه او را تحریک کنند.
با این حال آن چه گزارش اخیر سازمان ملل در مورد سوریه و اتهام حمله شیمیایی را قابل توجه میسازد، توالی انتشار این گزارش با مجموعهای از تحولات قبل و بعد از آن است.
انتشار گزارش سازمان ملل در مورد سوریه کمتر از 10 روز پس از سفر گوترش به تلآویو و دیدار با نتانیاهو صورت گرفته است. دیداری که در آن نخست وزیر رژیم صهیونیستی به شدت با اتهام زنی به ایران، نگرانی خود را از آن چه او افزایش نفوذ ایران در منطقه و بویژه سوریه خواند، اعلام کرده بود. در آن دیدار حتی نتانیاهو از سازمان ملل متحد انتقاد کرد و گفت که این سازمان هیچ کدام از فعالیت های ایران برای حمایت از سوریه و حزبالله لبنان را محکوم نکرده است. این اظهارات نتانیاهو در دیدار با دبیرکل سازمان ملل در عین حال باعث شد تا مقام عالی سازمان ملل در پاسخ به سخنان نتانیاهو اعلام کند که اسرائیل حق دارد که در امنیت به حیات ادامه دهد. تاکید گوترش به امنیت اسرائیل وقتی بیشتر معنی مییابد که کمتر از 10 روز پس از آن دیدار، حملات جنگندههای صهیونیستی به سوریه را بدون واکنش سازمان ملل مورد توجه قرار دهیم.
از طرف دیگر پس از دیدار نتانیاهو و دبیرکل سازمان ملل بود که گزارش جهت دار این سازمان پیرامون اتهام حمله شیمیایی به دولت سوریه منتشر شد و کمتر از 24 ساعت پس از انتشار این گزارش جنگندههای صهیونیستی با تجاوز به سوریه مناطقی از این کشور را بمباران کردند. مناطقی که اسرائیل مدعی است محل انبار تسلیحات شیمیایی را بمباران کرده و تقریبا همزمان با انتشار گزارش سازمان ملل پیرامون اتهام حملات شیمیایی به دولت بشار اسد صورت گرفته است.
نمیتوان توالی سه موضوع، دیدار دبیرکل سازمان ملل از تلآویو و تاکید بر امنیت اسرائیل و پس از آن انتشار گزارش جهت دار سازمان ملل در مورد حمله شیمیایی سوریه و سرانجام حمله جنگندههای صهیونیستی به سوریه که ادعا شده مراکز شیمیایی سوریه هدف قرار گرفته را بدون ارتباط با هم دانست. حتی در ابتداییترین نگاهها میتوان روابطی معنادار را میان سه موضوع یاد شده دنبال کرد.
ارتباطی که گویا میتوان براساس آن بمباران و تجاوز اخیر به سوریه از جانب جنگندههای صهیونیستی را با چراغ سبز سازمان ملل ارزیابی نمود. اقدامی که با وجود آن که به منزله تجاوزی آشکار به حاکمیت و تمام ارضی یک کشور به شمار میرود، اما هیچ واکنشی را از طرف سازمان ملل به همراه نداشته است.
در این شرایط است که وقتی سازمان ملل با انتشار گزارشی جهتدار علیه دولت قانونی سوریه اما همزمان در برابر اقدام غیرقانونی و ضدحقوق بینالمللی حمله جنگندههای نظامی اسرائیل به خاک سوریه سکوت میکند، جایگاه و موقعیت بیطرفانه خود را زیر سوال میبرد. با این وضعیت آیا میتوان عملکرد سازمان ملل را در مسائل چهانی و اینجا در مورد سوریه، بی طرفانه دانست؟!
رضا عمویی
