به گزارش الوقت به نقل از روزنامه القبس کویت، جارالله درباره بحران کویت و ایران در پی قضیه «باند العبدلی» اظهارداشت: ما در یک بیانیه رسمی موضع خود را اعلام کردیم و از تحول منفی که در روابط ایران و کویت به وجود آمده است به شدت متأسف هستیم. بیست و دو مردادماه دو سال پیش (1394) کویت اعلام کرد یک گروهک را به همراه مقادیر زیادی اسلحه و مهمات در منطقه «العبدلی» این کشور بازداشت کرده و از آن زمان موج اتهامات علیه ایران و حزب‌الله در این رابطه آغاز شد. اتهامی که هم ایران و هم حزب‌الله بارها آن را رد کرده‌اند.
اخیراً نیز روزنامه السیاسة کویت به نقل از کسانی که آنان را مقامات عالی‌رتبه خواند، مدعی شد که حدود 14 عضو باند «العبدلی» پس از صدور حکم نهایی دادگاه فرجام علیه آنها به ایران فرار کرده‌اند. البته این روزنامه مستندی برای ادعای خود ارائه نداده است. همچنین کویت از ایران خواسته بود تعداد اعضای دیپلمات خود را از 19 نفر به 4 نفر کاهش دهد. در واکنش به این اقدام، وزارت خارجه ایران کاردار کویت در تهران را فراخواند و یادداشت اعتراضی ایران را به وی تحویل داد. اما مواضع کویتی ها در سیاست خارجی متأثر از چیست و اصولاً روابط این کشور در عرصه بین الملل از چه مؤلفه هایی تأثیر می پذیرد؟ در این گزارش به متغیرهای دخیل در سیاست خارجی کویت پرداخته و تلاش می شود تصویری از سیاست خارجی این کشور حاشیه خلیج فارس و چرایی مواضعی که می گیرد ارائه شود.
مختصات انسانی و اقتصادی شیخ نشین کویت
پادشاهی کویت در حاشیه خلیج فارس با جمعیتی معادل سه و نیم میلیون نفر و در آمد سرانه 47 هزار دلار (آمار صندوق بین‌المللی پول در سال 2011) از شرایط اقتصادی مطلوبی برخوردار است. این شیخ نشین عربی 70 میلیارد بشکه نفت که معادل 10 درصد کل نفت دنیاست را در اختیار دارد.
فاکتورهای مهم تأثیرگذار در سياست خارجي كويت
به عقیده تحلیل گران مسائل سیاسی دو متغیر کلان هستند که در جهت گیری سیاست خارجی کویت نقش عمده ای دارند: یکی همراهی با مواضع شورای همکاری خلیج فارس و دیگری عدم دخالت در امور کشورهای دیگر به دلیل عدم برخورداری از عمق استراتژیک. این شیخ نشین پس از اینکه در مدت بسیار کوتاهی توسط صدام دیکتاتور سابق عراق اشغال شد به آسیب پذیری خود پی برد و تا جای ممکن تلاش می کند در سیاست خارجی خود از مناقشات منطقه‌ای به دور باشد و مواضع تندی که به ضررش باشد اتخاذ نکند.
کویت کشوری کوچک با قابلیت دفاعی بسیار محدود، که در عین حال از نظر مخازن طبیعی، بسیار سرشار و غنی است. چنین کشوری برای دفاع از خود معمولاً به یک کشور قدرتمندتر متکی می شود و به نوعی نقش سرپرستی آن کشور را می پذیرد. با در نظر گرفتن تجربه حمله نظامی صدام حسین به کویت و اینکه شورای همکاری خلیج فارس و نیروهای به اصطلاح واکنش سریع آن نتوانستند از این پادشاهی در برابر تهاجم عراق دفاع کنند و در نهایت این نیروهای آمریکایی و ائتلاف تحت رهبری آن بودند که صدام حسین را از کویت بیرون راندند، کویتی ها به این نکته پی بردند که باید متکی به یک قدرت بزرگ بین المللی باشند. بنابراین سیاست خارجی آنها در واقع یک نوع سیاست تحت الحمایگی و پیروی از آمریکا و کشورهای غربی است. این پادشاهی در طول جنگ تحمیلی ایران و عراق، پرچم های آمریکا را روی کشتی های خود نصب و ناوگان نظامی آمریکا کشتی های کویت را اسکورت می کردند و از این طریق ترددات خود را انجام می دادند.
روابط با جمهوری اسلامی ایران
ايران از اولین كشورهایی بود كه پس از اعلام استقلال كويت آن را به رسميت شناخت و مناسبات سياسی بين دو كشور با تاسيس سفارت ايران در كويت در تاريخ 22 دي ماه 1340رسماً آغاز شد. با پيروزی انقلاب اسلامی ايران، دولت كويت با اعزام شيخ صباح الاحمد الصباح، وزير خارجه وقت اين كشور (امير فعلی) به تهران جهت ديدار با امام خمينی(ره)، ضمن استقبال از سقوط رژيم شاه، تشكيل دولت جديد در ايران را تبريك گفته و نظام جدید را به رسميت شناخت. لیکن با شروع جنگ تحميلی عراق عليه ايران، دولت كويت هم، همسو با بسیاری از رژیم های عربی و در جهت حمايت از رژيم عراق، سفير خود از تهران را فراخواند و دولت ايران نيز متقابلاً روابط ديپلماتيك خود با اين كشور را به سطح كاردار تنزل داد.
در تاريخ 2 اوت 1990 بود که کویت به اشغال عراق درآمد و پس از آن ايران با اتخاذ يك موضع اصولی در همان ساعات اوليه و پيش از كشورهای عربی منطقه، اين تجاوز را محكوم كرد. پس از پايان اشغال در سال 1991میلادی، متخصصان ايرانی بنا به درخواست دولت كويت، چاه‌های مشتعل نفت اين كشور را خاموش کردند. موضع گيری دوستانه دیپلماتیک جمهوری اسلامی ايران در دوران اشغال كويت، زمينه‌های گسترش روابط و مناسبات دو كشور را مجدداً فراهم ساخت و در پی معرفی سفرای جديد دو كشور، سطح روابط سياسی فيمابين ارتقا یافت. با وجود فراز و نشيب‌ها در روابط دو کشور ، در مجموع میتوان گفت مناسبات و همكاري های دو جانبه در ابعاد گوناگون، روند مطلوبی داشته و هيئت های متعددی در سطوح مختلف ميان دو كشور مبادله شده و اسناد متعددی (حدود 61 سند) نيز در زمينه‌های مختلف همكاری بين دو كشور به امضاء رسيده است. بيش از 100 سفر هم از سوی مقامات دو كشور در طول این دوران به انجام رسیده است.
سمت و سوی آینده سیاست خارجی کویت
سیاست خارجی کویت وابستگی زیادی به مسائل داخلی دارد و این پادشاهی معمولاً نمی تواند سیاست خارجی مستقلی داشته باشد. اگر سیاست خارجی را مثلثی فرض کنیم که دو ضلع آن را وضعیت داخلی و شرایط بین المللی شکل میدهند و در رأس آن سیاست خارجی کشورها شکل می گیرد به این نتیجه می رسیم که اضلاع چنین مثلثی به صورت دینامیکی بر هم تأثیر می گذارند. بنابراین شرایط داخلی کویت ایجاب کننده این است که در سیاست خارجی خود یک وضعیت متعادل را برقرار کند. به این معنی که کویت نمی تواند به مانند عربستان مواضع سیاست خارجی سرسختانه و تندی اتخاذ کند. این امکان وجود دارد که کویت هر از چند گاهی بیانیه ای علیه ایران صادر کند یا موضعی علیه ایران بگیرد، ولی از طرفی دیگر تلاش دارد تا این روابط به هم نخورد و روابط در سطح مطلوبی با ایران هم حفظ شود.
نتیجه گیری
به طور کلی سیاست خارجی کویت مبتنی بر عدم دخالت در امور کشورهای دیگر و همسویی با شورای همکاری خلیج فارس در مناسبات منطقه ای و بین المللی است. اتخاذ چنین سیاستی در مجموع موجب موضع‌گیری غیر مداخله جویانه و محافظه کارانه این شیخ نشین شده است. پادشاهی کویت بیش از آنکه درصدد ارتقای موقعیت منطقه ای خود باشد به اصلاح امور داخلی و حفظ قدرت در داخل می اندیشد. به همین سبب است که می توان گفت کویت در عرصه سیاست خارجی از یک سیاست محتاطانه و متکی به قدرتهای بزرگ پیروی می کند.
