وقتی جهان به عصر هستهای پا گذاشت، آمریکا براین باور بود که خواهد توانست انحصار این سلاح فوقالعاده مرگبار و دستهجمعی ضدبشری را بدست آورد، اما تکنولوژی ساخت تسلیحات کشتارجمعی هستهای خیلی زود به دیگر کشورها نیز رسید.
در آگوست 1945، بشر شاهد مرگبارترین و مخوفترین حمله در تاریخ آفزینش انسان بود. آمریکا دو بمب هستهای را با نام "پسرکوچک" و "مرد چاق" بر سر مردم بیپناه دو شهر ناکازاگی و هیروشیمای ژاپن انداخت تا اعلام کند که عصر سلاحهای مرگبار و پرقدرت جدید آغاز شده است. کمتر از چهار سال پس از بمباران هستهای دو شهر ژاپن توسط بوئینگ آمریکایی، مقامات اتحاد جماهیر شوروی نیز اعلام کرد که نخستین بمب هستهای خود را بصورت موفقیت آمیزی آزمایش کرده اند. پس از آن بریتانیا در سال 1952، فرانسه در سال 1960 و چین در سال 1964 همین مسیر را پیمودند و دستیابی به بمب هستهای را تائید کردند.
گسترش بیرویه تسلیحات هستهای طی مدت کوتاه کمتر از 20 سال به افزایش نگرانیهای جهانی منجر شد و در پی آن جامعه بینالملل خود را مجبور به انعقاد دو معاهده تحت عنوان پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای" در سال 1968 موسوم به ان.پی.تی[1] و پس از آن "پیمان جامع منع آزمایش هستهای" در سال 1996 موسوم سی.تی.بی.تی[2] نمود.
با وجود اجماع جهانی برای انعقاد این قراردادها با هدف حفظ امنیت همگانی اما هند، پاکستان به همراه رژیم صهیونیستی با وجود دارا بودن زرادخانههای تسلیحات هستهای هیچگاه این قراردادها و معاهدات را نپذیرفته و امضا نکردند. کره شمالی نیز در سال 2003 با اعلام اینکه معاهده ان.پی.تی را ناعادلانه و تنها به نفع قدرتهای جهانی میداند، از لغو یک طرفه آن خبر داد و پس از آن آزمایشهای هستهای خود را بصورت علنی تائید و اعلام کرد.
در حال حاضر آمریکا و روسیه هرکدام دارای هزاران کلاهک، موشک و بمبهای پرتاب شونده هستهای میباشند و همزمان چین؛ هند و پاکستان نیز مدرنیزه کردن موشکهای قاره پیما و قادر به حمل بمب هستهای خود را تائید و دنبال میکنند.
براین اساس به نظر میرسد معاهده ان.پی.تی نتوانسته آن گونه که هدفش بوده از گسترش تسلیحات هستهای جلوگیری کند. شاید یکی از دلایل ناکامی و شکست ان.پی.تی در جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای، به رسمیت شناختن حق تبعیضآمیز و مشروعیت بخشی به سلاح هستهای برای 5 کشور است. آن چه تحت عنوان "دولتهای هستهای" یا ان.دبلیو.سی[3] نامیده میشود و شامل 5 کشور آمریکا، بریتانیا، روسیه، چین و فرانسه میباشد. ان.پی.تی به صراحت این دولتها را تحت عنوان دولتهای مشروع برای برخورداری از تسلیحات هستهای معرفی میکند. وجود همین تبعیض بیدلیل یکی از دلایل ناکارآمدی و شکست پیمان جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای به شمار میرود.
حتی در سال 2000 دولتهای هستهای شورای امنیت در جریان برگزاری اجلاس جهانی امنیت هستهای از تعهد صریح خود پس از این اجلاس مبنی بر حذف تمام زرداخانههای تسلیحات هستهای خبر دادند. هرچند در آن جلسه هیچ تاریخ مشخصی برای اجرای این تعهد اعلام نشد، اما در حال حاضر با وجود گذشت 17 سال از تعهد دولتهای هستهای در سال 2000، نه تنها زرادخانههای دولتهای هستهای کاهش نیافته، بلکه آمار غیررسمی منتشر شده از وجود تعداد قابل توجهی از کلاهکها و تسلیحات هستهای در کشورهای محتلف خبر میدهند. هرچند بدلیل ماهیت سری و مخفیانه این فعالیتها امکان برآورد دقیق تسلیحات هستهای وجود ندارد، اما براساس برخی آمارهای غیررسمی و گزارشها این آمار را میتوان بدست آورد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در میان کشورهای دارای تسلیحات هستهای، روسیه با دارا بودن 7 هزار کلاهک بیشترین تعداد تسلیحات هستهای را به خود اختصاص داده است. پایگاه اطلاعاتی "کنترل تسلیحات" مستقر در واشنگتن در گزارشی پیرامون تعداد کلاهکهای هستهای موجود در جهان، ضمن تائید دارا بودن 7 هزار کلاهک هستهای روسیه؛ میافزاید که نزدیک به 1800عدد از این کلاهکها بر روی 508 موشک قاره پیمای مستقر در خشکی یا زیردریاییها تعبیه شده است.
پس از روسیه ایالات متحده امریکا با دارا بودن 6800 کلاهک دومین کشور دارای بزرگترین تسلیحات مرگبار هستهای به شمار میرود. گفته شده از این تعداد نزدیک به 1400 کلاهک بر روی 681 موشک بالستیک قاره پیمای زمینی یا در زیردریاییها نصب شده است. در 3 ژانویه 2017 نیز جو بایدن، معاون وقت رئیس جمهور آمریکا، دارا بودن 4080 کلاهک هستهای فعال و غیرفعال توسط دولت این کشور را تائید کرد.
پس از این دو کشور، فرانسه با دارا بودن 300 کلاهک و چین 280 کلاهک هستهای در مراتب بعدی قرار دارند.
همچنین بریتانیا دارای 215 کلاهک هستهای است که از این تعداد 120 عدد از آنها بر روی 40 موشک بالستیک زیردریایی تعبیه شده است. برمبنای گزارش فدراسیون دانشمندان امریکایی موسوم به فاس، بریتانیا یک چهارم از موشکهای هستهای زیردریایی را در اختیار دارد.
همچنین پاکستان با دارا بودن 140 و هند با 110 کلاهک هستهای به همراه رژیم صهیونیستی با 80 کلاهک هستهای، بطور علنی از پیوستن به معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای سرباز زدهاند. هند و پاکستان بطور علنی و بصورت رقابتآمیزی در سال 1998 آزمایش تسلیحات هستهای خود را تائید کردند. با این حال علیرغم آنکه مقامات صهیونیستی دارا بودن تسلیحات هستهای را تا کنون تکذیب نکردهاند، اما گزارشی از توانایی صهیونیستها برای انجام آزمایش هستهای نیز منتشر نشده است.
همچنین با وجود آنکه کره شمالی اعلام کرده که از پلوتونیوم کافی برای تولید سلاح هستهای برخوردار است، اما میزان آن بطور دقیقی مشخص نیست اما برخی توانایی فعلی کره شمالی را در حد تولید 10 کلاهک هستهای از طریق رآکتور 5 مگاواتی آب سنگین موجود در این کشور عنوان میکنند. در حال حاضر کره شمالی در حال تلاش برای ساخت موشک با قابلیت حمل کلاهک هستهای میباشد که با واکنش شورای امنیت روبرو شده است.
از طرف دیگر برخی کشورها از جمله اوکراین، بلاروس و قزاقستان بدلیل دارا بودن میراثی از دوران اتحاد جماهیر شوروی زمینه های دنبال کردن برنامه تسلیحات هستهای را دارا میباشند، هرچند تا کنون در این ارتباط گزارش کاملی منتشر نشده است.
با این حال آن چه که امروز بر همگان روشن است ناکارآمدی و شکست پیمانی است که 49 سال پیش با عنوان منع گسترش تسلیحات هستهای یا ان.پی.تی به امضای تقریبا تمام کشورهای عضو سازمان ملل رسید، اما پنج دهه پس از آن، تعداد کشورهای دارای تسلیحات هستهای همواره روبه افزایش بوده است. شاید به این دلیل که ان.پی.تی حق ناحقی را از ابتدا برای 5 عضو فعلی شورای امنیت به عنوان مالکیت مشروع تسلیحات هستهای قرار داد.