الوقت- با سرنگونی دولت بشار اسد سناریوهای فرو غلتیدن سوریه به دامن بی‌ثباتی‌های سیاسی و اجتماعی و امنیتی مجدداً در سپهر تحولات این کشور در حال پررنگ شدن است. در حالی که با شروع بحران داخلی در سال 2011 زمینه برای حضور اشغالگرانه بازیگران خارجی در این کشور فراهم شد، اکنون با تحولات جدید و متزلزل شدن حاکمیت دولت مرکزی، چشم انداز اشغالگری خارجی و حتی خطر تجزیه و از دست رفتن بخش‌هایی از خاک این کشور نیز افزایش یافته است.
در این میان آمریکا به عنوان یکی از بازیگران ذینفع در تحولات سوریه که در خاک این کشور حضور نظامی دارد از فرصت به دست آمده استفاده کرده و در حال تقویت جای پای نظامی خود در منطقه است.
بر این اساس گزارش‌های میدانی متعدد از سوی منابع محلی حاکی از آن است که در هفته‌های اخیر سربازان و محموله‌های متعدد تجهیزات نظامی و لجستیکی و مصالح ساختمانی توسط کامیون‌های با پرچم آمریکا، از عراق و مناطق شمال شرق سوریه به سمت رقه و مناطق غرب فرات همانند کوبانی حمل می‌شوند که به نظر می‌رسد برای ساخت پایگاه‌های جدید هستند.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه از جمله منابعی است که در گزارشی تأیید کرده که «نیروهای آمریکایی کاروانی متشکل از 50 کامیون حامل اتاق‌های از پیش ساخته، دوربین‌های نظارتی، بلوک‌های سیمانی، مخازن سوخت و ماشین‌آلات حفاری را به سمت کوبانی اعظام کرده و سپس تقویت‌های نظامی بیشتری مانند سربازان، سلاح‌ها، خودروهای زرهی، رادارها و تسلیحات ضدهوایی ارسال می‌شوند».
فعالان دیده‌بان حقوق بشر سوریه این کاروان را در بزرگراه الحسکه-الرقه در حالی که عازم منطقه عین العرب (کوبانی) در حومه شرقی حلب بوده، دیده اندکه با اسکورت نظامی خودروی نیروهای دموکراتیک سوریه همراهی می شدند.
پنتاگون درباره این گزارش‌ها از پاسخ روشن به رسانه‌ها تفره رفته و به صورت کلی و مبهم از ادامه حضور نظامیان این کشور در سوریه در چارچوب مأمویت ائتلاف به اصطلاح بین‌المللی ضد داعش تأکید کرده است.
به اصطلاح این هفته درباره انتقال مصالح ساختمانی توسط ارتش آمریکا به کوبانی، شهری در شمال شرقی سوریه در نزدیکی مرز ترکیه، ظاهراً برای کمک به شرکای دیرینه خود، نیروهای دفاعی سوریه تحت رهبری کردها، برای جلوگیری از حملات ترک‌ها پاسخ داد.
سابرینا سینگ سخنگوی پنتاگون گفته که «ما همچنان به کار و تمرکز روی ماموریت خود ادامه می‌دهیم تا شکست پایدار داعش را تضمین کنیم. اما وقتی صحبت از نیروهای آمریکایی در کوبانی می شود، در حال حاضر هیچ برنامه یا قصدی برای تعیین آن وجود ندارد.»
اگرچه سینگ بر عدم وجود برنامه‌ریزی برای ساخت «پایگاه» جدید در کوبانی و یا مناطق دیگر تأکید کرده اما سابقه رفتاری آمریکا نشان می‌دهد که ارتش این کشور مجموعه‌ای از تأسیسات تحت نام‌های مختلف در سراسر جهان دارد که هزاران نیرو و دارایی‌های نظامی را در خود جای داده است که لزوماً از سوی ارتش آمریکا به عنوان پایگاه نظامی معرفی نمی‌شوند.
علاوه بر این، در حالی که هیچ آمار دقیقی از تعداد نظامیان آمریکایی در خاک عراق و سوریه وجود ندارد، تخمین زده می‌شود که اکنون 2000 نظامی ایالات متحده در سوریه حضور دارند که این تعداد بدون هیچ توضیح رسمی از سوی واشنگتن بسیار بیشتر از 900 نظامی اعلام شده در ماه دسامبر است.
ارتش آمریکا در اکتبر سال 2019 هنگامی که پایگاه نظامی خود در منطقه کوبانی را تخلیه کرد، اعلام نمود که با دو جنگندهF-15 تأسیسات بجا مانده در این پایگاه را بمباران کرده است تا به دست نیروهای روسی و سوری نیافتد.
این تاسیسات در امتداد جاده بسیار استراتژیک M4 قرار دارد که با متصل کردن استان‌های حلب به شهر بندری لاذقیه، به لحاظ اقتصادی و لجستیکی در دوران جنگ از اهمیت بالایی برخوردار بود.
پس از خروج آمریکا از تاسیسات، نیروهای روسی آن را به تصرف خود درآوردند و تا زمان سرنگونی اسد در آنجا ماندند.
هنوز مشخص نیست که آیا تجهیزات و تأسیسات ارسالی جدید ارتش آمریکا به سوی کوبانی برای بازسازی این پایگاه فرستاده شده و یا خیر؟ اما با این حال دلایل و انگیزه‌های مختلفی را برای افزایش حضور نظامی واشنگتن در مناطق شمالی سوریه برشمرد:
اولاً ساخت پایگاهی در این شهر شمالی سوریه در مرز با ترکیه، در حالی صورت می‌گیرد که درگیری بین نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها (SDF) و نیروهای تحت حمایت ترکیه شدت یافته است.
جاشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما، این به‌روزرسانی نظامی را پیامی نه چندان ظریف به بازیگران مختلف در سوریه توصیف کرد تا رویکردی محتاطانه نسبت به نیروهای دموکراتیک سوریه و قلمرو گسترده و از نظر اقتصادی مهم آنها داشته باشند.
در حالی که ترکیه به شدت تهدید می‌کند که برای عملیات نظامی گسترده در شمال سوریه آماده می‌شود، لندیس معتقد است: « این سیگنالی به ترکیه و نیروهای عرب بود که آنها نباید به منطقه روژآوا حمله کنند».
بنابراین ساخت پایگاه نظانی جدید در وهله نخست گام حفاظتی واشنگتن در برابر شاخ و شانه کشیدن‌های آنکارا علیه مناطق تحت تسلط کردها است و اینکه تعیین وضعیت آینده روابط کردها و دولت جدید چیزی است که باید با مذاکره مشخص شود و نه با جنگ.
در این رابطه رسانه‌ها اخیراً از دیدار احمد الشرع سرکرده گروه تحریرالشام و مظلوم کوبانی رهبر نیروهای شبه نظامی یگان های مدافع خلق (YPG)با وساطت آمریکا خبر دادند در حالی که هیچ اخبار رسمی از محتوا و نتیجه مذاکرات به رسانه‌ها درز نکرده است.
ترکیه یگان های مدافع خلق (YPG) را که بخش اعظم نیروهای SDF را تشکیل می دهند، یک "سازمان تروریستی" می داند.
نیروهای دموکراتیک سوریه در حال حاضر بخش وسیعی از شمال شرق سوریه را تحت کنترل دارند که تقریباً یک سوم از کل خاک این کشور را به خود اختصاص داده است. زمین های تحت کنترل این کشور شامل حدود 70 درصد از میادین نفت و گاز سوریه است.
در سال 2019، ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، بی هیچ تعارفی از ضرورت تسلط بر منابع نفت و گاز سوریه سخن گفت و در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید در کنار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت که "ایالات متحده سربازان را فقط برای نفت در آنجا باقی گذاشته است".
بسیاری بر این اعتقادند که صرف نظر از به غارت بردن نفت سوریه در طول سالهای گذشته از سوی ایالات متحده، حفظ تسلط بر این منابع اهرم مهمی برای واشنگتن در مذاکرات با حاکمان جدید دمشق و تأثیرگذاری بر روند معادلات آینده سوریه خواهد بود.
لندیس گفت: «تحریم‌ها و نفت ابزارهای بزرگ معامله هستند.»
ثانیاً ممکن است واشنگتن به دنبال تأثیرگذاری بر رفتارها و سیاست‌های دولت جدید سوریه با دشمنان ایالات متحده مانند ایران و متحدان منطقه‌ای خود، به‌ویژه رژیم صهیونیستی، باشد که با سقوط اسد بلافاصله بخش‌های گسترده‌ای از خاک سوریه را فراتر از بلندی‌های جولان اشغالی تصرف کرده و قصد خروج از این مناطق را ندارد.
منافع اسرائیل در این است که سوریه را تا حد امکان ضعیف، تقسیم شده و فقیر نگه دارد و در واقع تلاش کند تا حضور طولانی مدت آمریکا در سوریه را تضمین کند.
سیاست شخص ترامپ، به عنوان رئیس جمهور جدید، تاحدودی پیچیده و غیرقابل پیشبینی است. او در اوایل ماه دسامبر در شبکه اجتماعی TruthSocial به سبک مبهم خود نوشت که سوریه "مبارزه ما نیست".
موضع‌گیری که به نظر می‌رسد با شعار «اول آمریکا» برای کاهش بار مسئولیت‌ها و هزینه‌های نظامی آمریکا در ناتو و دیگر مناطق جهان همسو باشد. با این حال نگاهی به مواضع چهره‌های کلیدی تصمیم‌گیر سیاست خارجی در کابینه جدید، تداوم علاقه به حضور نظامی در سوریه را نشان می‌دهد.
شخصیت‌هایی مانند مایک والتز به عنوان مشاور امنیت ملی، و مارکو روبیو، وزیر خارجه قبلاً به شدت علیه عملیات‌های نظامی ترکیه علیه نیروهای دموکراتیک سوریه انتقاد کرده بودند و اینکه ایالات متحده باید استقرار نظامی خود را در داخل سوریه حفظ کند.
از طرف دیگر افزایش تحرکات نظامی آمریکا در سوریه همزمان با حمله تروریستی نیواورلئان که پلیس (اف بی آی) آن را عضو داعش اعلام کرده بود، به وقوع پیوسته است. رویدادی که ممکن است موضع حامیان لزوم تداوم مأموریت ائتلاف بین‌المللی به اصطاح مبارزه با داعش در سوریه را تقویت کند بویژه اینکه بخش گسترده‌ای از زندان‌های نگهداری از اعضا داعش تحت کنترل شبه نظامیان کرد سوری است.
پایگاه های آمریکا در غرب آسیا کجا هستند؟
ایالات متحده چندین دهه است که پایگاه هایی در سراسر منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا دارد. در اوج خود، بیش از 100000 نیروی آمریکایی در افغانستان در سال 2011 و بیش از 160000 پرسنل در عراق در سال 2007 وجود داشت.
در حالی که این تعداد پس از خروج مفتضحانه ارتش آمریکا از افغانستان در سال 2021 بسیار کمتر شده است، برآوردها نشان می‌دهد هنوز حدود 30000 سرباز آمریکایی در سراسر منطقه پراکنده هستند. علاوه بر این، از زمان آغاز تهاجم رژیم صهیونیستی به غزه در اکتبر 2023، ایالات متحده هزاران نیروی اضافی را به طور موقت به منطقه اعزام کرده است.
بزرگترین پایگاه ایالات متحده در غرب آسیا در قطر قرار دارد که به نام پایگاه هوایی العدید شناخته می شود و در سال 1996 ساخته شد. سایر کشورهایی که ایالات متحده در آنها حضور دارد عبارتند از بحرین، کویت، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان و عراق.
علی‌رغم تصویب قانون رسمی در پارلمان عراق و درخواست دولت این کشور، آمریکا همچنان بالغ بر2500 پرسنل نظامی در عراق دارد.
پایگاه‌های ایالات متحده دارای تجهیزات محافظتی بسیاری هستند، از جمله دارای سیستم‌های دفاع هوایی برای محافظت در برابر موشک‌ها یا پهبادها.
اما نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه در سال های اخیر بارها مورد حمله قرار گرفته اند. از 7 اکتبر، نیروهای آمریکایی بیش از 160 بار توسط نیروهای مقاومت مورد حمله قرار گرفته اند.
