الوقت- با گذشت پنج هفته از حملات ددمنشانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه که این منطقه را به ویرانه تبدیل کرده و دهه هزار نفر را به خاک و خون کشیده است، تلاشهای منطقه‌ای برای یافتن راهی برای توقف درگیریها، هر چند موقت سرعت گرفته است و قطر و مصر نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. در این رابطه، جنبش حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی این جنبش روز پنجشنبه با هیئتی متشکل از «خالد مشعل و خلیل الحیا» از دیگر رهبران حماس وارد مصر شد و با سرلشکر عباس کامل، رئیس سازمان اطلاعات این کشور دیدار و درباره وضعیت کنونی نوار غزه گفتگو کردند.
یک منبع مصری به روزنامه العربی الجدید گفت که عباس کامل با میانجیگری هیئت حماس درباره آزادی تعدادی از اسرای خارجی در ازای آتش‌بس موقت به مدت دو روز گفتگو کرده است. این منبع خاطرنشان کرد که هیئت حماس تأیید کرد که راه برای تلاشهای میانجیگری مصر باز است و هیئت حماس ضرورت رساندن سوخت به غزه را در اسرع وقت و در چارچوب شرایط بشردوستانه به رئیس اطلاعات مصر منتقل کرد.
به گفته این منبع، هنیه در این دیدار با تاکید بر پایبندی حماس به موضع خود مبنی بر رد آوارگی به هر مکان خارج از غزه، هشدار داد که ادامه وضعیت امنیتی در سایه نیروهای اشغالگر که تأسیسات عمومی را در نوار غزه هدف قرار می‌دهند، بخش بزرگی از ساکنان را مجبور می‌کند که به سمت مرز حرکت کنند تا نیازهای انسانی فوری خود را برآورده کنند، بدتر خواهد شد. این منبع گفت:«مقامات قاهره مخالفت خود با پیشنهادهای مربوط به شکل اداره نوار غزه پس از پایان جنگ را اعلام کردند که مورد استقبال حماس قرار گرفت».
سفر مقامات حماس به قاهره پس از آن انجام شد که عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر روز سه‌شنبه با ویلیام برنز، رئیس سیا در مورد تحولات غزه گفتگو کردند و السیسی بر مخالفت مصر با حضور اسرائیل در غزه تأکید کرد. به گزارش «اسکای نیوز»، مصر همچنین پیشنهاد اداره نوار غزه توسط این کشور را رد کرد و با حضور ناتو یا نیروهای خارجی در داخل نوار غزه به هر شکل و به هر نامی مخالفت کرد.
مصر در دهه‌های اخیر بازیگر اصلی در مذاکرات میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین بوده است و بارها در زمان درگیری بین گروههای مقاومت غزه و رژیم صهیونیستی با میانجیگری توانسته به تنشها پایان دهد. در حال حاضر هم که بزرگترین درگیری بین دو طرف در جریان است، قاهره سعی دارد بار دیگر نقش محوری خود را ایفا کرده و از گسترش دامنه بحران به مرزهای خود و منطقه جلوگیری کند اما با این حال حاضر نیست به خواسته‌های تل‌آویو و واشینگتن که یکجانبه و به نفع اشغالگران است، تن دهد.
مقامات مصر بارها مخالفت خود را با جنایات در غزه و کوچاندن اجباری فلسطینیان به صحرای سینا ابراز کرده‌اند و ادامه بحران می‌تواند به روابط قاهره و تل‌آویو آسیب جدی وارد کند. همانگونه که السیسی در گفتگو با رئیس سیا تاکید کرده بود «کشورش هرگز در از بین بردن حماس نقشی ایفا نخواهد کرد چراکه برای حفظ امنیت در مرزها به حماس نیاز دارد».
سفرهای روسای موساد و سیا برای آزادی اسرای صهیونیست
همزمان با حضور رهبران حماس در مصر، مقامات امنیتی صهیونیستی و آمریکایی هم در قطر دورهم جمع شده‌اند تا شاید راهی برای برون رفت از باتلاق خودساخته پیدا کنند. در این رابطه، یک مقام آمریکایی تایید کرد که رئیس سیا روز پنجشنبه در دوحه با دیوید بارنیا، رئیس سرویس اطلاعاتی اسرائیل (موساد) و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر در مورد آزادی اسرای در دست حماس گفتگو کرد. یک منبع نزدیک به مذاکرات به دلیل حساسیت گفتگوها به خبرگزاری فرانسه گفت:«مذاکرات با میانجیگری قطر و با هماهنگی ایالات متحده برای آزادی 15 اسیر که نیمی از آنها آمریکایی هستند، در ازای یک یا دو روز آتش بس در غزه در جریان است».
به همین منظور، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر روز جمعه در چارچوب هماهنگی مواضع کشورهای عربی به قاهره سفر کرده و با عبدالفتاح السیسی درباره تحولات غزه گفتگو کرد. علی الحفنی، دبیرکل شورای امور خارجه مصر در اظهاراتی اختصاصی به اسکای نیوز عربی گفت:«سفر امیر قطر در پی روند هماهنگی انجام شده در دوره گذشته صورت می‌گیرد و قاهره، دوحه و دیگر طرف‌های فعال در این مناقشه را گردهم آورد، آنهم در زمانی که دستورکار اصلی مذاکرات، فشار برای آتش‌بس، پایان دادن به این جنگ و پایان دادن به رنج فلسطینیان در داخل نوار غزه است».
این تحرکات دیپلماتیک درحالی است که کاخ سفید روز پنجشنبه اعلام کرد که اسرائیل با اجرای آتش بس روزانه به مدت چهار ساعت در شمال غزه موافقت کرده است تا به ساکنان شمالی اجازه دهد به سمت جنوب حرکت کنند. اگرچه گفته می‌شود که ارسال کمکهای بشردوستانه از گذرگاه رفح هم انجام خواهد شد اما صهیونیست‌ها هنوز اقدامی در این زمینه انجام نداده‌اند.
آتش بس چند ساعته برای مردم غزه که در بدترین وضعیت بهداشتی و انسانی به سر می‌برند، نمی‌تواند دردی از مشکلات ساکنان آن دوا نمی‌کند و سازمان ملل و صلیب سرخ جهانی هم بارها هشدار داده‌اند که شرایط انسانی غزه چنان ناگوار است که اینگونه کمکهای محدود کافی نیست و سازمان ملل روز پنجشنبه از فروپاشی کامل شبکه بهداشت غزه به دلیل هدف قرار دادن بیمارستانها و جلوگری از کمکهای دارویی خبر داد.
ادعای توقف کوتاه مدت جنگ در غزه و ادامه گفتگوهای دیپلماتیک در دوحه، پیش از پنجمین نشست شورای امنیت سازمان ملل که جمعه شب برگزار خواهد شد، برای جلوگیری از فشارهای بین‌المللی علیه تل‌آویو و افزایش فشارها برای محکوم کردن حماس انجام می‌شود، زیرا احتمال صدور قطعنامه پایان تنشها در این دور وجود دارد.
نقش فریبکارانه تل‌آویو
مقامات تل‌آویو و آمریکا سعی دارند با توقف چند ساعته جنگ و ارسال چند کامیون مواد غذایی و دارویی و آن هم فقط برای جنوب غزه، به جهانیان وانمود کنند که به جان غیرنظامیان فلسطینی اهمیت قائل هستند تا از خشم جامعه بین المللی بکاهند، اما این خیمه شب بازی‌ها فقط برای فریب افکارعمومی و کاستن از خشم کشورهای عربی از کشتار بیشتر فلسطینیان است.
دولت نتانیاهو بر روی عادی سازی روابط با کشورهای عربی چشم دوخته است و تا زمانی که مخالفتهای حکام سازشگر عرب، خللی در حمله زمینی به غزه ایجاد نکند، به کشتار فلسطینیان ادامه خواهد داد چیزی که تاکنون به تحقق پیوسته است ولی و در صورتی که احساس کنند روند سازش به خطر افتاده است، تا حدودی از مواضع خود عقب‌نشینی خواهند کرد و توقف محدود عملیات زمینی هم در این زمینه انجام می‌شود.
با اینکه رهبران حماس واقعا از طریق دیپلماسی سعی دارند شرایط را برای توقف درگیریها آماده کنند و با اعلام آمادگی برای ازادی اسرای خارجی و تبادل اسرای صهیونیستی، حسن نیت خود را نشان داده‌اند اما سران صهیونیستی که در دو هفته گذشته از عملیات زمینی در غزه، با وجود بکارگیری تسلیحات پیشرفته و بسیج 360 هزار نیروی نظامی دستاورد ملموسی کسب نکرده‌اند پروژه زمین سوخته را در پیش گرفته و تنها ژست مذاکره را نشان می‌دهند.
تحرکات به ظاهر دیپلماتیک صهیونیست‌ها در قطر، درحالی است که اشغالگران در 35 روز گذشته قریب به 11 هزار فلسطینی را شهید و دهها هزار نفر دیگر را زخمی کرده‌اند و حتی با وجود مخالفتهای جهانی، بیمارستانهای غزه را هم بمباران کرده‌اند و به دلیل کمبود امکانات بهداشتی، بیشتر مجروحان در خطر مرگ قرار دارند.
آتش بس چهار ساعته که برخی مقامات اسرائیلی آنرا مقدمه‌ای برای توقف درگیریها در صورت توافق بر سر اسرا می‌دانند، در شرایطی انجام می‌شود که نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر جنگ صهیونیستی روز پنجشنبه در سخنانی بار دیگر ادعا کردند که حمله زمینی به غزه ادامه دارد و توقف موقت عملیات هم برای تغییر تاکتیک‌های نظامی است. نتانیاهو درباره مذاکراتش با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفت که ما آتش بس در غزه را نمی‌پذیریم و آتش‌بس به معنای تسلیم شدن در برابر حماس است و بدون آزادی اسرا آتش‌بسی وجود نخواهد داشت.
هر چند نتانیاهو گفته که دنبال اشغال کامل غزه و حکومت کردن بر آن نیستند اما اظهارات سران تل‌آویو که به چیزی کمتر از نابودی حماس راضی نیستند نشان می‌دهد پرونده آزادی اسرا فریبی بیش نیست تا پس از اینکه خیالشان از جانب شهروندان اسرائیلی و اتباع خارجی راحت شد با قدرت تمام، ماشین کشتار در غزه را ادامه دهند. در تایید صحت این ادعاها، می‌توان به سفر قبلی رئیس موساد به دوحه اشاره کرد که به رغم توافق درباره آزادی اسرا در قبال آتش‌بس و ارسال کمکهای بشردوستانه به غزه، اما ارتش صهیونیستی بلافاصله حمله زمینی را شروع کرد و نشان داد که نمی‌توان به اشغالگران اعتماد کرد.
خرید زمان برای فرار از شکست زمینی در غزه
یکی از دلایلی که مقامات تل‌آویو را به میز مذاکرات بازگردانده است، شکستهای متوالی است که از نیروهای حماس در غزه متحمل شده‌اند. ارتش تا بن دندان مسلح اسرائیل حتی در شمال غزه که بیشتر ساکنان آن خانه‌هایشان را ترک کرده‌اند و زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها هم به طور کامل تخریب شده است، نتوانسته پیشروی چندانی داشته باشد و با مقاومت گروههای فلسطینی، تاکنون بیش از 120 تانک و خودروی زرهی و نزدیک به 40 نفر از سربازان خود را از دست داده است و از آنجا که مقامات تل‌آویو مدعی هستند، جنگ در غزه طولانی مدت خواهد بود، لذا تلفات اشغالگران بیش از این نیز خواهد بود.
گزارش «مرکز استراتفور» حاکی از آن است که رویکرد تدریجی اسرائیل در حمله به غزه با توجه به عدم اجماع بین‌المللی و منطقه‌ای در مورد استراتژی پس از اشغال غزه، خرید زمان برای تدوین طرحی برای اداره این باریکه پس از جنگ است.
صهیونیست‌ها سعی دارند با وقفه‌های کوتاه در تهاجم زمینی، استراتژی جدیدی برای موفقیت در برابر حماس پیدا کنند و شکست امنیتی خود در عرصه میدانی را لاپوشانی کنند. بر اساس گزارش رسانه‌ها، مقامات کاخ سفید از طولانی شدن جنگ در غزه و شکست اسرائیل به شدت نگران هستند، زیرا معتقدند تل‌آویو برنامه قبلی برای پایان جنگ در غزه تدوین نکرده است. مقامات امنیتی اسرائیل هم بارها نسبت به طولانی شدن جنگ هشدار داده‌اند، چرا که به گفته آنها، نیروهای ذخیره و کادری ارتش برای نبردهای این چنینی آموزش ندیده‌اند.
تجارب قبلی نشان داده که فلسطینی‌ها و بخش بزرگی از جامعه بین‌الملل به هرگونه نقش امنیتی اسرائیل در غزه به عنوان نوعی اشغال نظامی نگاه خواهند کرد همانگونه که در کرانه باختری چنین دیدگاهی از سوی جهانیان وجود دارد. از اینرو، این مسئله می‌تواند هرگونه برنامه‌ریزی برای واگذاری احتمالی مسئولیت حکومت‌داری به تشکیلات خودگردان فلسطین یا کشورهای عربی که این روزها از سوی برخی تحلیلگران مطرح می‌شود، را پیچیده کند و خطر فرو بردن اسرائیل در یک جنگ فرسایشی را به دنبال داشته باشد و وقوع انتفاضه سوم را ممکن کند.
برخی کارشناسان بر این باورند که علیرغم مذاکرات فعال بین ایالات متحده، اسرائیل، قطر، مصر و حماس، دستیابی به توافق برای آزادی تعداد زیادی از اسرا در غزه که توسط حماس نگهداری می‌شوند، در حال حاضر غیرممکن به نظر می‌رسد. بنابراین، در صورتی که مذاکرات توقف درگیریها و آزادی اسرا شکست بخورد، این احتمال وجود دارد که گروههای مقاومت دامنه حملات خود به سرزمینهای اشغالی را تشدید کنند. زیرا حماس و جهاد اسلامی به این یقین رسیده‌اند که دشمن صهیونیستی فقط زبان زور را می‌فهمد و هر گونه عقب‌نشینی در این زمینه دشمن را گستاخ‌تر خواهد کرد.
