الوقت- سازمان ملل ملل اخیرا گفته بود که به دلیل سیاستهای اشتباه دولت طالبان، کمکهای مالی به افغانستان را تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآورده است اما تشدید بحران غذایی و بهداشتی در این کشور، سازمان ملل را به بازنگری در سیاستهای خود واداشته است. در این رابطه روز سه‌شنبه (27 دی) هیئتی به ریاست آمنه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل وارد کابل شد تا کمکهای این سازمان را در بین مردم نیازمند توزیع کند. سام مورت، رییس بخش ارتباطات صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) در افغانستان، گفت: «ما بسته‌های مهم مواد سوخت، آب، کمپل، لباسهای بهداشتی و بسته‌های لباس گرم را به هشتصد خانواده که واقعا نیازهای شدید دارند توزیع کردیم».
یونیسف گفته که این نهاد همکاری‌هایش را در بخش سلامت و بهداشت به ویژه کودکان سوء تغذیه افزایش می‌دهد. مسئولان یونیسف می‌گویند که نگران افزایش بحران اقتصادی درافغانستان هستند و این نهاد کمکهایش را به این کشور دو برابر خواهد ساخت. ملا محمد عباس آخوند، سرپرست وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث طبیعی، گفت:«کمک به مردم همچنان جریان خواهد داشت و ما کوشش می کنیم که در شهر یک جای هم باقی نماند که کمک نرسد».
با اینکه کمکهای انسان دوستانه به افغانستان در حال افزایش است اما شهروندان این کشور می‌گویند که با توجه به وضیعت بحرانی کنونی این کمکها کافی نیستند و به کمکهای بیشتری نیاز است تا از این وضعیت رها شوند. به گفته ساکنان کابل، وضعیت مردم خراب است، مشکلات زیادی دارند و مردم بی‌سرپناه، بدون آب و نان هستند و وضعیت روز به روز بدتر می‌شود. در یکسال گذشته از سوی جامعه جهانی مبلغ یک میلیارد دلار به افغانستان ارسال شده است اما نتوانسته وضعیت انسانی در این کشور را بهبود دهد.
بر اساس آمارهای سازمان ملل و برنامه جهانی غذا، 90 درصد مردم افغانستان در فقر شدید زندگی می‌کنند و اگر کمکهای بشردوستانه جهانی به این کشور سرازیر نشود در آینده بحرانهای جدیدی در منطقه و جهان ایجاد خواهد شد. بر اساس گزارشها، نرخ سوء تغذیه حاد در 28 استان از 34 استان افغانستان بالا است و بیش از 3.5 میلیون کودک به حمایت‌های درمانی تغذیه نیاز دارند و بنابراین، سراسر این کشور درگیر بحران غذایی هستند.
علاوه بر بحران اقتصادی فزاینده که از زمان تسلط طالبان بر افغانستان شروع شده است، وقوع زلزله و جاری شدن سیل‌های ممتد در یکسال گذشته هم مزید بر علت شده و شرایط بسیار بدی را برای افغانها رقم زده است. اکنون نیز زمستان سخت و طاقت فرسا در افغانستان در نبود سوخت کافی شرایط را سخت‌تر از گذشته کرده است. در همین رابطه، ملامحمد عباس آخوند اعلام کرد که شمار تلفات ناشی از سرما در کمتر از یک هفته اخیر به 26 نفر افزایش یافت و نیاز است تدابیر فوری برای کمکهای بشردوستانه به منظور جلوگیری از تلفات بیشتر انسانی و دام‌ها اتخاذ شود.
وضعیت افغانستان به حدی بغرنج است که سازمان ملل خواستار کمک 4.5 میلیارد دلاری جامعه جهانی شده است تا مشکلات اقتصادی این کشور را حل کنند. بحرانهای معیشتی و اقتصادی که اکنون در افغانستان به وجود آمده تا حد زیادی ناشی از سیاستهای آمریکا است که پس از خروج از این کشور در آگوست 2021، برای تحت فشار قرار دادن طالبان بیش از 7 میلیارد دلار از داراییهای افغانها را در بانکهای غربی مسدود کرد. باتوجه به برآورد چند میلیارد دلاری سازمان ملل برای خروج افغانستان از این وضعیت بحرانی، اگر منابع مالی این کشور بازگردانده شود، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. اگر وضعیت اقتصادی و بی‌ثباتی در افغانستان به این شکل ادامه پیدا کند و جامعه جهانی سریعتر چاره‌ای برای حل این مشکلات نداشته باشد، در آینده نزدیک موج مهاجرت گسترده‌ای را در منطقه شاهد خواهیم بود که می‌تواند برای همسایگان و حتی نظام بین‌الملل چالش آفرین باشد.
سازمان ملل خودش کمکها را توزیع می‌کند
تا یک ماه پیش، سازمان ملل به صورت هفتگی 40 میلیون دلار به صورت نقد به طالبان برای ساماندهی بازار افغانستان و جلوگیری از فروپاشی اقتصادی در این کشور کمک می‌کرد اما پس از تصمیم طالبان برای ممنوعیت تحصیل زنان در دانشگاهها کمکهایش را متوقف کرد اما دوباره این کمکها را از سرگرفته است ولی این بار به روش متفاوت. به گفته بانک مرکزی طالبان یک بسته 40 میلیون دلاری به افغانستان رسیده و تحویل یک بانک تجاری شده است. سازمان ملل گفته تا زمانی که طالبان از تصمیمات خود برای لغو ممنوعیت‌ها علیه زنان افغان عقب‌نشینی نکند، ممکن است مسیر میلیاردها دلار کمک بشردوستانه به این کشور قطع شود.
کمکهای مستقیم سازمان ملل به مردم افغان و ندادن پولهای نقد به دست طالبان درحالی است که اخیرا یک افسر سابق اطلاعاتی و نظامی افغانستان گفته که غذا و پول نقد ارسالی از خارج توسط برخی فرماندهان محلی طالبان برای خانواده‌ها و حامیان این گروه توزیع می‌شود. یک موسسه خیریه در افغانستان هم گفته که در برخی مناطق، طالبان لیست‌های توزیع را کنترل می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که به کجا، به چه مردمی و در کدام بخشی از کشور برود.
هر چند توزیع مستقیم اقلام غذایی و کمکهای مالی توسط سازمان ملل ممکن است اقدامی درست باشد که این کمکها به دست نیازمندان برسد اما اگر سازمان ملل بخواهد بدون طالبان کمکهایش را به مردم افغانستان ارسال کند و این گروه را از این طرح کنار بگذارد ممکن است در تعاملات بین این سازمان و کابل خدشه وارد کند. هر چند طالبان از سوی جامعه بین‌الملل به رسمیت شناخته نشده، اما با این حال دولت موقت خود را تشکیل داده است و امور سیاسی افغانستان در ید قدرت این گروه است و ممکن است طالبان در این مسیر کارشکنی کرده و اجازه ورود کمکهای خارجی به افغانستان را ندهد.
اگر این اقدام سازمان ملل با هدف فشار به دولت موقت طالبان برای تشکیل دولتی فراگیر که خواست جامعه جهانی است باشد، اقدام موثری است اما اگر با اغراض سیاسی و تامین منافع غربیها باشد نه تنها کمکی به حل بحرانهای این کشور نخواهد کرد بلکه می‌تواند بی‌ثباتی، فقر و ناامنی را در افغانستان تشدید کند.
به نظر می‌رسد غربیها که از طالبان برای تشکیل دولتی فراگیر ناامید شده‌اند، سعی دارند یک اپوزیسیون در برابر دولت موقت کابل تشکیل دهند که با سیاستهای غرب همسو باشد. بر این اساس، در روزهای اخیر «حزب ملی آزادی افغانستان» در بیرون از این کشور اعلام موجودیت کرد. بر اساس اطلاعیه‌ای که این حزب منتشر کرده است، هدف اساسی آن عبور از بحران جاری در افغانستان و تامین صلح و ثبات در این کشور است. این حزب تازه تاسیس گفته که با نیروهای مختلف سیاسی و مدنی فعال در این کشور همکاری خواهد تا دولتی مشروع و قانونی در افغانستان روی کار آید. به نظر می‌رسد این حزب در خارج با کمک آمریکاییها اعلام موجودیت کرده تا عرصه را بر دولت طالبان تنگ کنند. زیرا با گذشت 17 ماه از روی کار آمدن طالبان، هنوز این گروه خواسته‌های جامعه جهانی مبنی بر تشکیل دولت فراگیر را برآورده نکرده است و بسیاری از کشورها اعطای کمکهای خود را منوط به اجرایی شدن این طرح کرده‌اند ولی طالبان حاضر نیست در این مورد امتیاز دهد. آمریکا که با افتضاح کامل از افغانستان خارج شد و مورد هجمه انتقادهای جهانی قرار گرفت سعی دارد تا به طریق دیگر و از بیرون تحولات سیاسی این کشور را کنترل کند. زیرا هر چه افغانستان ناامن تر باشد آمریکاییها بهتر می‌توانند منافع خود را تامین کرده و به رقبایشان در منطقه ضربه بزنند و لذا واشنگتن نمی‌خواهد تا افغانستان رنگ آرامش و ثبات را ببیند و مسدود کردن داراییها هم بر این اساس انجام می‌شود.
از سوی دیگر، دیدار هیئت سازمان ملل با مقامات سابق افغانستان هم نشان می‌دهد که این سازمان سعی دارد با کمک گروههای مخالف طالبان، برنامه‌های کمک‌رسانی خود در داخل این کشور را به پیش ببرد.
وضعیت انسانی در افغانستان به دلیل بحران گسترده اقتصادی و معیشتی اسفبار است و ناامنی غذایی در این کشور به بحرانی جهانی تبدیل شده و اگر سازمان ملل و غرب اقدامی فوری برای حل این مشکل فراگیر نکنند، تبعات آن دامن همه کشورها را فراخواهد گرفت.
