الوقت- گروههای مسلح مخالف سوریه که از 7 آذر با حمله ناگهانی به حلب، شهرهای سوریه را یکی پس از دیگری تحت کنترل خود درآوردند، سرانجام بامداد یکشنبه وارد دمشق شدند و تقریباً تمامی مراکز مهم نظامی و امنیتی این کشور را در دست گرفتند.
شاهدان عینی به سی ان ان گفتند که نیروهای مخالف زمانی وارد دمشق شدند که نیروهای دفاعی دولتی هیچ واکنشی نشان ندادند. همزمان با ورود مخالفان مسلح به دمشق، فرماندهی ارتش سوریه، سقوط دولت بشار اسد، رئیس جمهور برکنار شده این کشور را به افسران و فرماندهان ارتش ابلاغ کرد. گزارش رسانه‌ها حاکی از آن است که بسیاری از سربازان ارتش مواضع نظامی خود را ترک کرده و بدون هیچ حفاظتی مقر فرماندهی را ترک کردند. از جمله مهمترین مکانهایی که تخلیه شد، ستاد اطلاعات نظامی و ساختمان ستاد کل در میدان اموی بود. صحنه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، نشان می‌دهد که سربازان ارتش سوریه همزمان با پیشروی مخالفان به سمت پایتخت، لباس‌های نظامی خود را درآورده و لباس‌های غیرنظامی به تن کرده‌اند.
محمد الجلالی، نخست وزیر سوریه نیز اعلام کرد: کابینه وزیران روز یکشنبه تشکیل جلسه خواهد داد تا اقدامات لازم برای تحویل حکومت انجام شود. او گفت که آماده همکاری با هر کسی است که مردم سوریه آن را انتخاب کنند.
بیانیه مخالفان مسلح
اداره امور سیاسی مخالفان مسلح در بیانیه‌ای از کنترل خود بر شهر دمشق خبر داد و تاکید کرد:سوریه آزاد شده مشتاق تقویت روابط خود با همه کشورهای برادر و دوست بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک است. ما به دنبال ایفای نقش سازنده در منطقه و جهان برای دستیابی به امنیت و ثبات خواهیم بود.
در این بیانیه آمده است: «آزادی سوریه نشان دهنده آغاز مرحله جدیدی از اصلاحات اقتصادی است. ما اولویت‌هایی را برای توسعه بخش‌های حیاتی، ایجاد فرصت‌های شغلی و تشویق سرمایه گذاری‌های ملی و بین‌المللی تعیین خواهیم کرد. این گروهها خطاب به آوارگان سوری در سراسر جهان گفتند:سوریه منتظر شماست تا همه بتوانند در صلح و عدالت در سوریه جدید همزیستی کنند».
مخالفان مسلح همچنین پس از تصرف تلویزیون دولتی سوریه، در اولین بیانیه کوتاه خود در تلویزیونی رسمی اعلام کردند که کنترل کامل دمشق را در اختیار دارند. مخالفان مسلح سوری همچنین از عناصر مسلح و مردم سوریه خواستند که از همه اموال و دارایی‌های کشور حفاظت کنند. مخالفان مسلح سوریه در این بیانیه اعلام کردند که زندانیان نیز از زندان آزاد شده‌اند.
الجزیره گزارش داد که نیروهای پلیس مخالفان سوریه برای تأمین امنیت مناطق پایتخت وارد دمشق می‌شوند. این درحالی است که برخی خبرها از هرج و مرج در نقاط مختلف سوریه و غارت وسایل کاخ ریاست‌جمهوری حکایت دارند.
با توجه به وضعیت بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی در سوریه، مخالفان مسلح از مساجد فراخوان دادند که مردم در خانه‌های خود بمانند و به خیابان‌ها نروند. با وجود این، هزاران نفر برای جشن گرفتن سوار بر خودرو و پیاده به سمت میدان اموی در پایتخت تجمع کردند و شعار آزادی سر دادند.
همچنین مجسمه‌های حافظ اسد، پدر بشار اسد نیز سرنگون شدند و مخالفان همچنین تصاویر حافظ و بشار را در همه مکانها پاره کردند. در محله‌های قدیمی دمشق، تعدادی از جوانان شعار می‌دادند:«مردم سوریه یکی هستند»،
فرار اسد به مکان نامعلوم
با سقوط دمشق، گزارش‌های ضد و نقیضی درباره سرنوشت بشار اسد منتشر شده است. هنوز از مکان اختفای اسد اطلاعاتی در دست دست نیست و اخبار حکایت از این دارد که او دمشق را به مقصد نامعلومی ترک کرده و برخی منابع گفته‌اند که احتمالا به روسیه رفته است.
مخالفان سوری بعد از آنکه ارتش این کشور از شهر حمص عقب‌نشینی کرد، مدعی شدند که یک هواپیمایی روسی از نوع ایلیوشین بامداد یکشنبه از فرودگاه دمشق بلند شده و به‌سمت پایگاه حُمیمیم در ساحل سوریه پرواز کرده است.
گروههای مسلح نیز در حال تحقیق و بازجویی از افسران و نیروهای اطلاعاتی هستند تا از مکان دقیق اسد مطلع شوند اما به نظر می‌رسد اسد بدون اطلاعات مقامات دولتی، کشور را ترک کرده است،
نخست وزیر سوریه که در حال حاضر اداره کشور را در اختیار دارد در گفتگو با شبکه العربیه گفت:«از محل اسد و زمان خروج او از سوریه اطلاعی ندارم. آخرین تماس من با اسد عصر شنبه بود». گفته می‌شود وزیر دفاع سوریه هم به همراه اسد از کشور خارج شده تا از مجازات احتمالی مخالفان در امان بماند.
اولین نطق الجولانی
ابومحمد الجولانی، رئیس هیئت تحریر الشام که اکنون فرد شماره یک سوریه به شمار می‌رود، در سخنانی کوتاه توضیحاتی را درباره وضعیت امنیتی و سیاسی سوریه ارائه داد. الجولانی با نام واقعی «احمد الشرع» دستوراتی را به تمام نیروهای نظامی در شهر دمشق صادر کرد و از آنها خواست که به نهادهای عمومی نزدیک نشوند، زیرا این نهادها متعلق به مردم بزرگ سوریه هستند.
الجولانی تاکید کرد:«این نهادها تا زمان تحویل رسمی تحت نظارت نخست وزیر سابق خواهند بود تا رسماً تحویل داده شوند. ما با دولت قبلی اختلافی نداریم و این دولت به مأموریت و وظایف خود ادامه می‌دهد. رئیس تحریرالشام، تاکید کرد:از امروز روند جدیدی در سوریه بر اساس همزیستی مسالمت‌آمیز و دولت قانون آغاز می‌شود. با هم تصویری از پیروزی برای بزرگترین انقلاب در تاریخ مدرن را کامل می‌کنیم. الجولانی برای اینکه مردم وحشت زده نشوند و ارامش در سوریه حاکم شود، شلیک گلوله به هوا از سوی مخالفان مسلح را ممنوع اعلام کرد.
از سوی دیگر، هادی البحره، رئیس ائتلاف مخالفان سوریه نیز به الجزیره گفت:«مخالفان برای توافق بر سر مرحله بعدی با کشورهای عربی و اروپایی و سازمان ملل نشست برگزار خواهند کرد».
سوریه دژی در برابر صهیونیست‌ها بود
با سقوط دمشق به دست مخالفان، کارشناسان سناریوهای مختلفی را درباره آینده سیاسی این کشور مطرح کرده‌اند.
به گزارش الوقت، سیدهادی سید افقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفتگو با «خبرگزاری صدا و سیما»، به نقشی محوری که سوریه در دهه‌های گذشته در محور مقاومت ایفا کرده بود، اشاره کرد و گفت: «سوریه سال‌ها حامی مسئله فلسطین و پناهگاه بسیاری از گروههای جهادی فلسطینی بوده و هرگز زیر بار فشار‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای امضای یک توافق به سبک معاهده کمپ دیوید و وادی عربه اردن نرفت و از هر جهت حامی محور مقاومت و مخصوصاً حزب‌الله لبنان در مقابله با رژیم صهیونیستی بود».
افقهی درباره سیر تحولات سیاسی و امنیتی سوریه پس از شروع جنگ داخلی در این کشور و اینکه چگونه در نهایت گروههای مسلح توانستند دمشق را تصرف کنند، تاکید کرد: «سوریه بعد از اینکه موفق شد با کمک دوستان مخصوصاً ایران، حزب‌الله و روسها موفقیت‌هایی در برابر گروههای مخالف کسب کند، روند حل سیاسی این کشور در راستای دو چهارچوب یعنی «مذاکرات آستانه» و همچنین مذاکرات «سوچی» بود که نمایندگان روسیه، ایران و ترکیه خروجی توافقات هر دو نشست را امضا کردند و تعهداتی را هم حکومت بشار اسد پذیرفت که تغییراتی در قانون اساسی ایجاد کند و فضای باز سیاسی جهت مشارکت احزاب معارضه میانه‌رو باز شود».
این کارشناس غرب آسیا در ادامه به بدعهدی ترکیه در عمل به تعهداتش اشاره کرد و گفت:«ترکیه قول داد که بعد از امضای توافقات آستانه و سوچی با گروههای تروریستی و مسلح جهت به زمین گذاشتن اسلحه و ورود به منطقه امن و گروههای معارضی که حاضر هستند در حیات سیاسی سوریه مشارکت کنند فضا برای این‌ها باز شود. ولی متاسفانه هم ترکیه در واقع طمع سرزمینی به سوریه دارد و همچنین غفلت‌هایی در داخل حاکمیت سوریه ایجاد شد و منجر به ورود رژیم صهیونیستی و آمریکا و برخی از کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس به بحران اخیر در حلب شد».
لزومی به حضور جدی ایران در سوریه نبود
افقهی درباره اینکه چرا جمهوری اسلامی مثل اوایل بحران سوریه در تحولات اخیر نقش آفرینی جدی نداشت خاطرنشان کرد:«با توجه به روند تحولات منطقه‌ای و موضع کشورهای ترکیه و سایرین در قبال بحران سوریه، بنابراین نیازی نبود که ایران به صورت فعال جهت حل مسائل سوریه برای ایجاد آرامش و مصالحه ملی در آنجا حضور داشته باشد. بنابراین حضور ایران در حد مستشاری نظامی و راه حل‌های دیپلماتیک تقلیل یافت، اخیراً هم تلاش‌های جدی از سوی جمهوری اسلامی شکل گرفت سفرهای اخیر عراقچی و لاریجانی به سوریه و پیام‌های حضرت آقا به بشار اسد در همین راستا بود».
سوریه وارد تونل تاریک شد
سید افقهی در پاسخ به این پرسش که با توجه به سقوط دولت بشار اسد، آینده سیاسی این کشور به چه سمت و سویی خواهد رفت، اظهار داشت: «دو مسئله وجود دارد اول آینده سوریه است که در واقع وارد یک تونل تاریک شده و به دلیل اینکه ۳۷ گروه در این جنگ شرکت کردند هر کدام به دنبال منافع خاص خود هستند و برنامه خاص خود را دارند و بسیاری از این گروههای مسلح اصلاً سوری نیستند و این‌ها می‌خواهند در سوریه چه کار کنند هر کدام سهم می‌خواهند. یک عده مخالف رژیم صهیونیستی هستند و یک عده موافق این رژیم، و یک عده به دنبال استقلال خود و عده‌ای درصدد تجزیه سوریه هستند یک عده به دنبال کنفدرالی هستند. این‌ها اتفاقات جاری در داخل سوریه است باید صبر کنیم تا ببینیم به کجا ختم می‌شود و فعلاً فرمانده نیروهای تحریرالشام اعلام کرده که ما فعلاً اجازه می‌دهیم حکومت انتقالی در آینده صورت بگیرد و نخست وزیر فعلی سوریه باید این مهم را انجام دهد.
ماموریت مقاومت بدون سوریه ادامه می‌یابد
افقهی در پایان درباره وضعیت محور مقاومت در نبود ضلع سوری چگونه خواهد بود نیز تاکید کرد:«در خصوص ارتباط با محور مقاومت خلأ‌هایی ایجاد شده است. لیکن حلقه‌های محور مقاومت همچنان فعال هستند و جمهوری اسلامی همچنان به حمایت از محور مقاومت ادامه خواهد داد. چون اصل ماموریت محور مقاومت و ایران هیچ کدام از کشورها نبوده است بلکه مقابله با رژیم صهیونیستی و اخراج نیروهای آمریکایی از منطقه که اساس نابسامانی‌ها و ناامنی‌ها در منطقه حضور نیروی آمریکایی و رژیم صهیونیستی است».
