الوقت- یکی از مواردی که می توان از آن به عنوان سهل و ممتنع دنیای خاورمیانه اشاره کرد حمایت عربستان سعودی از گروه‌های تروریستی است. جریانی که زمزمه آن همواره در افواه بوده است، اما منابع رسمی که آشکارا و علناٌ این پروسه را نشان دهد وجود ندارد. گویا دست غیبی همواره مانع روشن شدن این روند می شود اما چرا و چگونه؟
در ارتباط با حمایت عربستان از گروه‌های تروریستی مانند داعش و القاعده باید دو نکته را در نظر داشت: حمایت مقامات رسمی عربستان از گروه‌های تکفیری و سلفی، و حمایت های خصوصی مردم عربستان از این گروهها. هرچند که بارها عکس‌هایی از کالاها و تجهیزات سعودی در اختیار داعش و سایر گروه‌های تروریستی منتشر شده است، اما هنوز مدرک رسمی و متقنی از پروسه حمایت مقامات رسمی عربستان از گروه‌های تروریستی منتشر نشده است.
مقامات رسمی عربستان همواره به حمایت از گروه‌های تروریستی سلفی و تکفیری متهم بوده‌اند، به نحوی که عربستان ادعا دارد که مبادی رسمی را کنترل می‌کند تا مسیرهای مشکوک به حمایت از تروریست‌ها را مسدود کند؛ اما وجود کمپین‌های حمایت مالی از داعش در شبکه‌های مجازی در عربستان این ادعا را به چالش می‌کشاند. آنچه را که باید در نظر داشت این است که حامیان عربستانی تروریست‌ها منابع خود را به کویت یکی از بهترین مکان‌ها برای حمایت مالی تروریست‌ها، می فرستند.
علاوه بر حمایت های پولی و مالی از گروه‌های سلفی و تکفیری نباید از تقویت غیر‌مستقیم این گروهها توسط شاهزادگان عربستانی غافل شد. عربستان سعودی با تاسیس مدارس افراطی در خاک خود و سایر کشورهای فقیر مسلمان موجب ترویج افراط گرایی در دنیا می‌شود. در این مدارس افراطی، دو گانه خیر و شر ترویج می شود. خیری که وهابیت به صورت مطلق است و شری که کفار را در بر می‌گیرد. کفاری که شیعه، سنی غیر وهابی، مسیحی، یهودی و سایر فرقه ها و ادیان را شامل می‌شود. در این مدارس ایده مبارزه مسلحانه با این کفار به خوبی ترویج می شود و نام جهاد بر آن گذاشته کمی شود.
در سال گذشته نیز فریدم هاوس گزارشی را منتشر کرد که در آن نه تنها بر تلاش عربستان برای تاسیس چنین مدارسی اشاره می کند، به علاوه به صدور این تفکر در میان مسلمانان سایر کشور ها حتی در اروپا نیز تاکید دارد.
مشکل وقتی پیچیده‌تر می‌شود که در بسیاری از شهرهای کشورهای فقیر در آفریقا و خاورمیانه تنها دو گزینه وجود دارد، رفتن به مدرسه افراطیون یا عدم تحصیل. در واقع فقر مورد سوء استفاده افراط‌گرایی قرار گرفته است و در این صورت اسلام بومی در برابر هجوم نئوفاشیسم وهابی با پول‌هایی که صرف می‌شود، باقی نمی‌ماند. دکتر یوسف بوت مشاور شورای اطلاعات و امنیت انگلیسی آمریکایی معتقد است که عربستان سعودی در سه دهه گذشته بیش از 100 میلیارد دلار برای تاسیس چنین مدارسی و حمایت مالی از آنها، هزینه کرده است، درحالی که شوروی در عمر هفتاد ساله خود برای ترویج تفکر کمونیسم هفت میلیارد دلار هزینه کرد. در واقع در دهه هشتاد میلادی عربستان سعودی با همکاری آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) مبارزات تروریستی را با الگویی از جنگ ویتنام با عنوان کذایی جهادگرایی مدرن ابداع کرد تا شوروی و مواضع آن را در افغانستان به مخاطره اندازد.
از سوی دیگر باید به واکنش قدرت های غربی نیز توجه کرد که یا گاه به گاه تذکراتی را اعلام می کنند و یا تنها یک اعتراض ملایم را به عربستان سعودی ابراز می‌کنند. با وجود وعده‌های بسیار برای مبارزه با تروریسم، هرگز این گروهها پاک‌سازی نشدند . در واقع آمریکا علاوه بر اینکه این فعالیت‌ها را به‌طور کامل قطع نمی‌کند، بلکه در آنها مشارکت دارد. در سال 2012 روزنامه تایمز نوشت که سیا با مسلمانان افراطی همکاری می‌کند تا سلاح‌های قطر، ترکیه و عربستان را به مخالفان اسد برساند. اما نگاهی به منابع داعش یعنی فروش آثار باستانی، سرقت، قاچاق اسلحه و نفت می‌تواند جالب باشد. سال گذشته ان بی سی نیوز گزارش داد که داعش هفت میلیارد دلار از فروش آثار باستانی به دست آورده است؛ اما این مساله به دو دلیل قابل تردید است. اول اینکه مبالغ مبادله شده بازار سیاه به به روشنی مشخص نیست و دوم اینکه هرگز روند کار قاچاقچیان واضح نیست چراکه آنها گندم یا ذرت جا به جا نمی‌کنند.
یکی دیگر از منابع مالی داعش که بر آن تاکید می شود، سرقت های این گروه تروریستی است. در سال 2014 فاینشال تایمز از سرقت بانک موصل توسط داعش به‌عنوان بزرگترین سرقتی که سابقه ندارد، نام برد. این درحالی بود که یکی از مقامات بانکی عراق اعلام کرده بود که حتی یک برگه هم از بانک خارج نشده است. علاوه بر این آیا واقعا این سرقت در صورت انجام شدن بزرگترین سرقت در تمام دوران بوده است؟ نکته دیگری که از نظر نباید دور داشت هزینه داعش برای نیروهای تحت امر خود است. داعش به هر یک از نیروهای خود از 350 تا 800 دلار و حتی بیش تر در ماه پرداخت می‌کند که با وجود نیروهای 31500 نفری داعش ( بر اساس آمار اعلام شده سیا در سال 2014)، این گروه تروریستی به درآمدی ده‌ها میلیون دلاری در ماه نیاز دارد.
سوالی که در اینجا به ذهن متبادر می‌شود، این است: اگر منابع داعش کافی نیست، پس منابع مالی مورد نیاز از کجا تامین می شود؟ پاسخ ساده است، یک منبع درآمدی غنی و مولد از جایی که نفت با لوله‌ها به فروش می‌رسد نه با تانکر، جایی که بازار آن پر از فساد عظیم است، کنترل‌های مالی ضعیف هستند و همدلی با داعش و القاعده در حال قدرت گرفتن است، یعنی کویت، عربستان، قطر و امارات. کشورهایی که با وجود کاهش قیمت پنجاه درصدی نفت همچنان از ثروت عظیمی برخوردار هستند. به گفته دنیل لازاره نویسنده و روزنامه‌نگار آمریکایی این اتفاقات وجود دارد حتی اگر رسانه هایی مانند نیویورک تایمز از آن چشم پوشی کنند.
اما چرا گفتن حقیقت سخت است؟ پاسخ در دو کلمه است، پول و نفت. دولت‌های غربی تا حد زیادی به نفت کشورهای خلیج فارس وابسته هستند و از سوی دیگر این کشورها بازار خوبی برای سلاح‌های آنان است. در ماه اکتبر پنتاگون اعلام کرد که عربستان سعودی چهار کشتی جنگی از کمپانی لاکهید با قیمتی بالغ بر 25 بیلیون دلار فروخته است و در ماه گذشته هم بمب‌هایی هوشمند ساخته کمپانی‌های بوینگ و ریتون برای مقابله با حوثی‌ها در یمن خریداری کرده است.
از این روی می‌توان گفت عربستان سعودی چه از طریق مستقیم با ارسال کمک‌های مالی و تجهیزات به گروه‌های تروریستی همچون داعش و چه از طریق غیر‌مستقیم با تاسیس مدارس مروج وهابیت افراطی در داخل و سایر کشورهای فقیر، یکی از اصلی‌ترین حامیان این گروهها در دنیا است که در سال 2009 نیز با اسناد ویکی لیکس این مسئله از زبان هیلاری کلینتون طی یک یادداشت دیپلماتیک افشا شد. بنابراین می توان به گفته ژوزف ترنتو ژورنالیست و نویسنده آمریکایی تکیه کرد که دنیا نباید از مسلمانان بترسد بلکه باید شاهزاده‌های سعودی را کنترل و مهار کند.
فاطمه جلیلیان
