الوقت – سفر دو روز پیش نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان به بغداد اندکی پس از تصویب بودجه 2021 عراق و تعیین سهم بودجه اقلیم کردستان عراق از اهمیتی ویژه برخوردار بود. در این میان، نکته قابل توجه دیدار نچیروان بارزانی با نمایندگان و روسای احزاب مختلف، علاوه بر دیدار با مقامات ارشد دولتی و نمایندگان سازمان‌های خارجی است. بارزانی در ابتدای امر با برهم احمد صالح، رئیس‌جمهور، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر، محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان، فائق زیدان، رئیس شورای عالی قضایی عراق احمد ابوالغیظ، رئیس اتحادیه عرب و فرستاده سازمان ملل دیدار کرد. همچنین، او با نمایندگان احزاب و ائتلاف‌های سیاسی مختلف دیدار داشت. اکنون این پرسش مطرح است که سفر بارزانی چه اهداف و دستاوردهایی را به همراه داشته است؟
تمرکز بر حل و فصل اختلافات موجود میان اربیل و بغداد
اولین و شاید ابتدائی‌ترین هدف سفر نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان به بغداد تمرکز بر موضع حل اختلافات موجود میان اربیل و بغداد است که از سال 2005 تا کنون همواره میان طرفین در سطوج مختلف وجود داشته است. مسائلی همانند، بودجه، اکتشاف و فروش نفت توسط کردها، مناطق مورد منازعه و در امدهای مرزی و گمرکی اقلیم، طی سال‌های گذشته همواره میان طرفین مطرح بوده و مذاکراتی متعدد در این زمینه انجام گرفته و توافقاتی نیز حاصل شده است که مهم‌ترین ان‌ها را می‌توان توافق اخیر میان اربیل و بغداد دانست که بر اساس آن سهم بودجه اقلیم کردستان در مقابل دریافت درآمدهای نفتی و نیمی از درآمدهای مرزی، در بودجه سال 2021 عراق گنجانده شده است.
در شرایط کنونی نیز سفر رئیس اقلم کردستان عراق به بغداد را می‌توان تلاش جدید کردها برای حل اختلافات با بغداد و احتمالا توافق با دولت مصطفی الکاظمی در زمینه‌های جدید، به ویژه در سطح امنیتی مورد ارزیابی قرار داد. در حقیقت، بارزانی در مقام چهره‌ای میانه‌رو در میان رهبران حزب دموکرات، همواره نسبت به تقویت مناسبات و حل اختلافات میان دو طرف نگاهی مثبت داشته و مقامات بغداد نیز نگاه مثبتی به سفر و مذاکره با او دارند.
تلاش برای یارگیری در پارلمان بغداد
در کنار تلاش برای حل اختلافات میان اربیل و بغداد، شاید مهم‌ترین بُعد پنهان سفر بارزانی که از نگاه ناظران سیاسی مغفول مانده باشد، در ارتباط با تلاش اربیل برای یارگیری در پارلمان عراق و نفوذ در میان جریان‌های سیاسی باشد. اقلیم کردستان عراق، طی مقاطع مختلف با نخست‌وزیران متعدد در بغداد توافقاتی داشته است اما این پارلمان بوده که مانع اجرایی شدن این توافقات شده است. نمونه بارز این امر را می‌توان در جریان توافقات چند ماه گذشته مصطفی الکاظمی با سران حزب دموکرات در اربیل مشاهده کرد که از سوی نمایندگان پارلمان مورد انتقاد جدی واقع و در بُعد اجرایی شدن نیز با موانعی بزرگ مواجه شد.
اکنون به نظر می‌رسد حزب دموکرات کردستان عراق به عنوان جریان اصلی قدرت در اقلیم به این باور رسیده‌اند که علاوه بر شخصیت‌ها و رهبران سیاسی حاضر در کابینه، می‌بایست برای حفظ توافقات و تعامل با حکومت مرکزی، در میان احزاب و متعاقب آن در درون پارلمان عراق نیز نفوذ داشته باشند. نمود بارز این امر را می‌توان در دیدارهای گسترده بارزانی با نمایندگان و رهبران جریان‌های سیاسی مختلف مشاهده کرد.
در روز اول سفر بارزانی با نمایندگانی احزاب مختلف از جمله سلیم جبوری رهبر ائتلاف کار، عادل عبدالمهدی نخست وزیر پیشین، همام حمودی رئیس شورای عالی اسلامی عراق، ایاد علاوی دبیت کل حزب وفاق ملی و خمیس خنجر رهبر ائتلاف العزم، دیدار داشت. همچنین، او در روز دوم سفرش به بغداد با رؤسای سیاسی عراق از جمله عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی، اسامه النجیفی، رهبر حزب جبهه نجات و توسعه، نوری المالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون، هادی العامری، رهبر ائتلاف الفتح، حیدر العبادی، رهبر ائتلاف النصر و نصار الربیعی، رئیس هیئت سیاسی جریان صدر عراق دیدار کرد.
این گستره قابل توجه از دیدار با احزاب مختلف به وضوح نشان می‌دهد که بارزانی‌ها، نزدیکی به نمایندگان پارلمان را در دستور کار اصلی خود قرار داده‌اند اما این نزدیکی، بدون تردید با اهداف و انگیزه‌های خاص صورت گرفته است.
یافتن ضمانت لازم برای اجرای توافق جدید اربیل - بغداد
در تحلیل تلاش بارزانی‌ها برای تقویت همکاری با گروه‌های حاضر در پارلمان، بدون تردید آنها نیم نگاهی به گرفتن تضمین یا ضمانت اجرایی برای عملی شدن توافق جدید میان اربیل و بغداد هستند. در واقع، آنها بر این باور هستند که در صورت اجرایی شدن توافق اخیر و ارسال منظم بودجه از سوی بغداد برای کردها، این موفقیت با نام آنها ثبت می‌شود و وزن و جایگاه سیاسی حزب دموکرات را بیش از پیش افزایش خواهد داد. در همین راستا، شاهد هستیم که نچیروان بارزانی با صراحت تمام از آمادگی و تمایل خود اربیل برای حل‌وفصل مشکلات با بغداد بر اساس قانون اساسی سخن به میان آورده و تاکید کرده بود: ما همگی در عراق اشتباه کردیم و باید یک صفحه جدید با نگاه مشترک به آینده برای حل مشکلات باز کنیم و از تجربیات و اشتباهات گذشته استفاده کنیم. این اشارات بارزانی را می‌توان به نوعی تایید اشتباه تاریخی در برگزاری همه‌پرسی استقلال دانست و تلاش برای گرفتن ضمانت اجرایی در مسیر ارسال بودجه مورد تحلیل قرار داد.
