الوقت- تنش در روابط آمریکا و عربستان به حدی رسیده است که «بابی گوش»، روزنامه نگار آمریکایی از آن با عنوان«بن بست در روابط » یاد میکند. او درمقاله ای که اخیرا در بلومبرگ منتشر نموده تاکید میکند، ترامپ برای کنترل بن سلمان او را تهدید به خروج تمام نظامیان آمریکایی از عربستان نموده است.این حجم از تیرگی روابط در سیاست خارجی ترامپ نسبت به عربستان طی چهارسال اخیر کم سابقه بوده و نشان میدهد ترامپ در حال تغییر بخشهایی ازاستراتژی سیاست خارجی خود در مورد عربستان است.
سیاست اعلامی ترامپ و بلندپروازی‌های بن سلمان
اولین سفر ریاست جمهوری ترامپ در سال 2016 به عربستان سعودی با سازوبرگ پروپاگندای دو کشور انجام شد.آن زمان بن سلمان از سران پنجاه کشور برای نشستی با حضور ترامپ به منظور مشارکت در مبارزه با تروریسم دعوت کرد. علی رغم شعارهای پرطمطراق دو طرف، اما هدف اصلی، قراردادی 110 میلیاردی برای فروش اسلحه به عربستان بود. از این زمان عربستان وارد بازی جدیدکاخ سفید شد.
بن سلمان جوان و کم تجربه سرمست از وعده های ترامپ به سرعت قطر را محاصره و جنگ در یمن را تشدید کرد. جاه طلبی بن سلمان به این موارد محدود نماند، گروگان گرفتن سعد حریری در خاک عربستان برای نقش آفرینی در تحولات لبنان، ترور جمال خاشقچی درخاک ترکیه، بازداشت شاهزادگان سعودی و انحصار قدرت، تنش در لیبی، تشدید لفاظی علیه سایر قدرتهای منطقه نظیر ترکیه گوشه کوچکی از بلندپروازی های بن سلمان بود که با تکیه بر حمایت های غیر واقع بینانه ترامپ صورت میگرفت. اما ترامپ به دنبال پول سعودی ها و جبران ضرر هفت تریلیون دلاری آمریکا از حضور در خاورمیانه از یک طرف و استفاده از عربستان به عنوان ضلع سوم پیش برد طرح صلح موسوم به معامله قرن بود.
طی چند سال گذشته بلندپروازی های بن سلمان یکی پس از دیگری به شکست انجامیده و در نهایت در سال چهارم ریاست جمهوری ترامپ، او با تحقیرآمیز ترین لفاظی ها بن سلمان را مجبور به تن دادن به توافق نفتی با روسیه برای کاهش تولید نفت نمود.
نتایج عملی روابط سیاسی ریاض-واشنگتن
قبل از حضور ترامپ در کاخ سفید، سرنخ هایی وجود داشت که به صورت واقع بینانه نشان میدهد عربستان و آمریکا علی رغم سیاستهای اعلامی، در عمل نمیتوانند روابط راهبردی باثباتی داشته باشند، در زمان اوباما گزارش 28 صفحه ای از حادثه 11 سپتامبر به عنوان بزرگترین حادثه تروریستی داخل آمریکا، حکایت از دست داشتن خاندان سعودی و ارتباط آنها با هواپیماربایان داشت. به علت ملاحظات سیاسی و تهدید عربستان به خارج نمودن سرمایه های خود از آمریکا، اوباما این گزارش را از حالت طبقه بندی خارج نکرد. اما جریانی در کنگره علیه عربستان توسط افرادی نظیر «باب گراهام»، سناتور سابق ایالت فلوریدا و «والتر جونز» نماینده ایالت کارولینای شمالی شکل گرفت و خواستار محدویت ها و تحریم هایی علیه عربستان بودند.
بابی گوش در مقاله اخیر خود در بلومبرگ تاکید میکند:« بن سلمان از سوی تمام محافل در آمریکا به دلیل چند پرونده از جمله جنگ یمن و بازداشت فعالان زن سعودی و ترور جمال خاشقجی مورد هدف قرار گرفته است. بن سلمان در سال ۲۰۲۰ هیچ دستاوردی نخواهد داشت.» چند روز قبل نیز پایگاه «بازفید»در گزارشی نوشت:« دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا در تلاش هستند لایحه‌ای را به تصویب برسانند که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور جمهوریخواه آمریکا را ملزم میکند یافته‌های محرمانه درباره نقش حکومت عربستان سعودی در قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار سعودی را منتشر کند.»
مجلس سنای آمریکا که اکثرا هم حزبی های ترامپ هستند در خرداد ماه سال گذشته لایحه ممنوعیت فروش سلاح به عربستان وچند کشور عربی را تصویب کردند. ترامپ که قبل از آن فروش هشت میلیارد اسلحه به عربستان را کلید زده بوده این لایحه سنا را وتو کرد اما مساله مهم آنجا بود که ترامپ به خاطر بن سلمان با هم حزبی های خود در سنا دچار چالش شد و این تضعیف جایگاه سیاسی مطلوب ترامپ نبود.
ترامپ که در جنگ نفتی روسیه و عربستان، صنعت نفت شیل اویل آمریکا را در آستانه ورشکستگی می‌دید، لفاظی های تندی علیه عربستان انجام داد و این کشور را تهدید به قطع واردات نفت و وضع تعرفه های جدید نمود. همزمان با این تهدیدات، «بیل کسیدی» سناتور جمهوریخواه ایالت لوئیزیانا طرحی را در سنا پیشنهاد داد که به موجب آن ۳۰ روز پس از تصویب این لایحه، نیروهای آمریکایی از عربستان سعودی خارج شوند. او در توجیه این طرح گفت:« خارج کردن نیروهایی که برای حفاظت از دیگران مستقر شده‌اند، این نکته را خواهد فهماند که دوستی و حمایت یک خیابان دوطرفه است.» پس از آن «کوین کریمر» سناتور جمهوریخواه نیز از ترامپ درخواست نمود تا نیروهای آمریکایی و سامانه پدافند هوایی پاتریوت را از عربستان سعودی خارج کند. هفته گذشته رویترز گزارش داد:«ترامپ در گفتگوی تلفنی با بن سلمان تهدید کرده بود که او در وضعیت فعلی امکان مقابله با قانونگذاران آمریکایی برای تصویب قانون خروج نظامیان آمریکایی از عربستان را ندارد.»
هم داستان شدن سنا و کاخ سفید علیه عربستان زنگ خطری جدی برای ریاض و بن سلمان است؛ چنین همسویی در دوره ریاست جمهوری ترامپ کم سابقه بوده است. این خطر از جایی برای روابط سعودی ها با واشنگتن مخاطره آمیزتر است که نمایندگان و سناتورهای دموکرات به طور طبیعی در شرایط فعلی با هر طرحی که به محدود شدن روابط آمریکا با سعودیها منجر شود موافقت خواهندکرد.
براساس گزارش رسانه های آمریکایی :« تهدیدات تلفنی ترامپ به قدری شدید بوده که بن سلمان در شوک فرو رفت و از معاونان خود خواست اتاقش را ترک کنند.» این تهدیدات آینده قدرت بن سلمان را نیز با چالش جدی مواجه میکند. عربستان نیز ثابت نموده در شرایط تنگنای سیاسی روابط راهبردی ادعایی با آمریکا را کنار گذشته و دست کمک به سوی سایر قدرتها دراز میکند .پس از حملات آرامکو در سال گذشته و تردید در مورد حمایت آمریکا، سعودیها از چین درخواست کمکهای نظامی نمودند .همچنین اوایل آذرماه ،عربستان میزبان مانور مشترک سه هفته ای نیروهای ویژه دریایی ارتش های عربستان و چین تحت عنوان «شمشیر آبی» در پایگاه دریایی ملک فیصل ارتش در شهر جده بود. از سوی دیگر سفر پوتین در سپتامبر سال گذشته به عربستان در ده سال اخیر کم سابقه بود که قراردادهایی به ارزش صدها میلیون دلار امضا نمودند. این سفر در حالی صورت گرفت که ترامپ بارها در تنش های عمدی درخلیج فارس درسال گذشته ثابت نموده بود فقط به دنبال پول سعودیهاست . عربستان قبلا به دنبال خرید سامانه های اس 400 روسی بود که به دلیل فشارهای آمریکا از خرید آن منصرف شده بود بنابراین همچنان امکان روی آوردن به تسلیحات روسی وجود دارد.
