الوقت- وزیر خارجه عربستان رور پنج شنبه برای اولین بار در تاریخ روابط دو کشور به قبرس یونانی نشین سفر کرد و در یک کنفرانس خبری با «نیکوس آناستاسیادس» رئیس جمهور قبرس گفت کشورش از «مشروعیت و حاکمیت قبرس» حمایت میکند.این اقدام جنجالی وزیر خارجه عربستان موجب انتقاد مقامات و مطبوعات ترکیه شده است. کارشناسان به دنبال پاسخ این سوال هستند که چرا عربستان در این زمان اقدام به فرستادن وزیر خارجه خود به قبرس نموده و چه اهدافی را دنبال میکند؟
اختلاف ترکیه و قبرس
جزیره قبرس در شرق دریای مدیترانه واقع شده است. قبرس که تا سال ۱۹۶۰ تحت حاکمیت بریتانیا اداره می شد، اما در این سال از بریتانیا مستقل شد و سه کشور ترکیه،یونان و بریتانیا حاکمیت آنرا تضمین کردند. درسال ۱۹۷۴ طی کودتایی که به تحریک یونان انجام شد، دولت وقت قبرس سرنگون شد. ترکیه که یکی از تضمین کنندگان حاکمیت قبرس بود با استناد به پیمان های قبلی واحدهای از ارتش خود را وارد قبرش نمود که عملا منجر به تقسیم قبرس به شمالی و جنوبی شد. قبرس شمالی که اکثریت ترک تبار داشت و حدود ۳۰ درصد از کل جزیره بود، در سال ۱۹۸۳ تحت نام جمهوری قبرس شمالی اعلام استقلال کرد. دولت ترکیه نیز آنرا به رسمیت شناخت.علاوه بر موقعیت راهبردی قبرس شمالی و جنوبی ،مسائل ژئواکونومیک و اکتشاف انرژی ابعاد پیچیده ای به مساله قبرس داده است؛ قبرس یونانی نشین به دنبال سرمایه گذاری کشورهای همسایه و فرامنطقه ای در توسعه میدانهای نفتی و گازی است تا از این طریق هم به منافع اقتصادی دست پیدا کند هم از اهرم اقتصاد پیوندهای سیاسی خود را باسایر کشورها تقویت و حاکمیت بر کل جزیره را هموار کند . درراستای این سیاست کشورهای مصر و اسرائیل موافقت نامه هایی با قبرس یونانی نشین امضا نموده اند. عربستان نیز یک هفته پس از اینکه «خالد بن محمد الشریف» سفیر این کشور استوارنامه خود را تقدیم دولت قبرس کرد. با سفر «العساف »وزیر خارجه سعودی، سعی میکند به مصر و اسرائیل در همکاری اقتصادی و راهبردی با قبرس بپیوندد.
اهداف عربستان
اولین هدف عربستان از حضور در جزیره راهبردی قبرس مهار ترکیه و انتقام از این کشور در مساله خاشقچی است . شبکه سی.ان.ان آمریکا سفر وزیر خارجه سعودی به قبرس را شلیک «موشک دیپلماتیک» ریاض به اردوغان دانست.یاسین اوکتای، مشاور رجب طیب اردوغان در واکنش به این اقدام عربستان گفت:مشکلی که میان ما و ریاض در خصوص پرونده جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد سعودی به وجود آمده است، بر هیچ کس پوشیده و مخفی نیست و موضعی که ترکیه اتخاذ کرده علیه عربستان نیست بلکه در جستجوی عدالت است. اما او همچنان تاکید کرد این جنایت در خاک ترکیه انجام شده و آنکارا حق دارد حق و عدالت را مطالبه کند و این تجاوز و دشمنی با عربستان نیست .
از طرف دیگرمجامع بین المللی از زمان تقسیم قبرس تلاشهایی برای حل مساله قبرس از مسیر مسالمت آمیز انجام داده اند کنفراس ده روزه ای که دوسال پیش با تلاشهای آنتونیو گوترش در سوئیس برگزار شد درنهایت بی نتیجه ماند. دو ماه پس از این کنفرانس یود که قبرس یونانی نشین خبر از کشف یک میدان گازی با حجم ذخایر ۲۸ میلیارد متر مکعب داد .حفاری های مشترک ترکیه و قبرس شمالی باعث ایجاد اختلافات جدیدی بین دو قبرس شد از« مصطفی آکینجی» رئیس جمهور ترک قبرس شمالی ۱۳ ژوییه /۲۲ تیر در نامه ای از طریق نمایندگی ویژه سازمان ملل به «نیکوز آناستاسزیادیس» رهبر بخش روم نشین قبرس پیشنهاد تشکیل کمیته مشترک برای بهره برداری و همکاری از منابع هیدورکربن جزیره را داد که مورد استقبال آنتونیو گوترش قرار گرفت. با توجه به مساله فوق حضور عربستان در این زمان ایجاد اختلال در هر گونه همکاری بین دو قبرس و دولتهای یونان و ترکیه است.
سومین هدف عربستان ایجاد یک جبهه مشترک بین مصر، یونان اسرائیل و عربستان علیه ترکیه است. وزیر خارجه عربستان از قاهره راهی نیکوزیا پایتخت قبرس شد این درحالی است که هنوز گفتگو ها و چالشهایی بین لبنان ، اسراییل و قبرس در تقسیم منطقه انحصاری اقتصادی در دریایی مدیترانه وجود دارد .اما رییس جمهور قبرس جنوبی در دیدار وزیر خارجه عربستان طی سخنانی از تمایل قبرس برای همکاری های دفاعی ،امنیتی با عربستان سخن گفت
نتیجه تلاش عربستان
چند دلیل عمده برای ناکامی عربستان در سباست تنش زایی در شرق مدیترانه وجود دارد:
۱-همواره اهرم دائم سیاست خارجی عربستان در ایجاد تنش در مناطق مختلف، اهرم ایدئولوژیک بوده است. این در حالی است که بخش اعظم قبرس جنوبی مسیحی ارتدکس هستند و علاقه ای به ایدئولوژی وهابیت عربستان ندارند و از طرف دیگر بیش از ۹۹ درصد قبرس شمالی سنی هستند و گرایش مذهبی و قومی به ترکیه دارند. حضور عربستان در قبرس جنوبی در نتیجه ای معکوس تنفر مسلمانان قبرس نسبت به عربستان و پیوند آنها با ترکیه را تقویت میکند.
۲- به صرفه ترین راه انتقال انرژی های اکتشافی قبرس و حتی اسراییل به اروپا از طریق ترکیه است بنابراین حتی پس از استخراج نیز برای صادرات آن به اروپا باید رایزنی ها و همکاری هایی با ترکیه صورت گیرد بنابراین اگر عربستان موفق به سرمایه گذاری در قبرس شود، این اقدام اهرم اقتصادی کاملا موثری برای فشار بر ترکیه نخواهد بود. در نهایت آنچه در ارزیابی کلی به نظر میرسد عدم تناسب مقابله به مثل عربستان با ترکیه است ؛ زیرا یک اقدام ژئوپلتیک علیه ترکیه تناسبی با مساله سیاسی قتل خاشقچی ندارد و این نشان از بن بست سیاسی و حقوقی سعودیها در حل پرونده خاشقچی دارد. ترکیه نیز به این عدم تناسب آگاه است چنانکه مشاور اردوغان این اقدام عربستان را عجیب و غیر منطقی نامید.
