الوقت - دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در کمپین تبلیغات انتخاباتی میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در ایالت نودا اعلام کرد: او قصد دارد آمریکا از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد خارج کند. ترامپ با این تصمیم خود بیش از سه دهه تلاش برای منع تولید و آزمایش موشک‌های دارای برد کوتاه و متوسط را نادیده گرفته و با اقدام جنجالی خود می‌تواند موجی از بحران بزرگ را در سطح بین‌المللی ایحاد نماید. رئیس جمهور آمریکا که در جمع خبرنگاران در ایالت نوادا صحبت می‌کرد، گفت: آمریکا این توافق را رعایت می‌کند اما روسیه از آن پیروی نمی‌کند بنابراین ما به این توافق پایان داده و از آن خارج می‌شویم. ترامپ هشدار داد که آمریکا به این توافق خاتمه خواهد داد و این سلاح را می‌سازد مگر آنکه روسیه و پکن با توافق جدید موافقت کنند.
سخنان ترامپ بلافاصله واکنش شدیداللحن مقام‌های سیاسی روس را در پی داشت. در همین زمینه، سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در تفسیر تصمیم رئیس جمهوری آمریکا برای خارج شدن از پیمان مربوط به نابودی موشک‌های دارای برد کوتاه و متوسط اعلام کرد که مسکو اقدام جدید ایالات متحده را که تلاش تازه‌ای برای تهدید و اعمال فشار بر روسیه با هدف امتیاز گرفتن از این کشور در عرصه ثبات راهبردی است به‌شدت محکوم می‌کند. ریابکوف در واکنش به این سخنان، به خبرگزاری «تاس» گفت: «مسکو به‌شدت نگران تلاش‌های جدید آمریکا در استفاده از روش‌های زورگویی و تهدید برای دستیابی به امتیازاتی از روسیه در عرصه امنیت بین المللی و ثبات راهبردی است و این اقدامات را به‌شدت محکوم می‌کند. طرف روسی بارها اعلام کرده که اتهامات وارده درباره اینکه روسیه گویا این پیمان را نقض کرده هیچ پایه و اساسی نداشته و طرف آمریکایی هیچ استدلالی در این باره ارائه نداده است».
لغو این پیمان‌نامه را می‌توان مرگ توافقی 30 ساله میان آمرکیا و روسیه ارزیابی کرد. در واقع، پیمان موشک‌های میان‌برد و موشک‌های برد کوتاه 8 دسامبر 1987 در زمان سفر میخائیل گورباچف به واشنگتن به امضا رسید. برای نخستین بار موشک‌هایی با برد از 500 تا 1000 و از 1000 تا 5000 کیلومتر شامل کاهش در ماه مه 1991 این پیمان کاملاً اجرا شد و تا آن زمان اتحاد شوروی 1752 موشک بالستیکی و بالدار زمین‌پایه را نابود کرده بود و آمریکا نیز 859 موشک از این نوع را از بین برد. طرح لغو این موافقت‌نامه پیش‌تر به شکل جدی در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما مطرح شد اما در آن زمان به دلیل مخالفت شدید آلمان، واشنگتن از این اقدام منصرف شد اما دونالد ترامپ که طی دو سال گذشته نشان داده اعتنایی به پروتکل‌های بین المللی و حتی دیدگاه متحدان خود ندارد، بدون توجه به خواست و اراده بین‌المللی مسیر خروج از این توافق را در پیش گرفت. اکنون با تمام این تفاسیر، اهداف آمریکا و دونالد ترامپ از طرح موضوع خروج از پیمان منع موشک‌های هستهای کوتاه برد و میان‌برد و نیز پیامدهای تصمیم رئیس‌حمهوری آمریکا در مقام مساله‌ای جدی مطرح شده که نوشتار حاضر نیز به آن می‌پردازد.
اهداف آمریکا از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد
اظهارات ترامپ پیرامون خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد در شرایطی است که جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید، عازم مسکو شده و انتظار می‌رود موضوع اصلی مذاکرات با مقام‌های روس در ارتباط با همین موضوع باشد. در این میان، اهداف ترامپ و دولت آمریکا از طرح این موضوع مساله‌ای بسیار جدی است که می‌توان از سه محور به عنوان اهداف اصلی آمریکا سخن به میان آورد.
اولین و مهم‌ترین هدف دولت آمریکا را می‌توان بر هم زدن موازنه تهدید میان آمریکا و روسیه ارزیابی کرد. واقعیت آن است که با توجه به وجود پایگاههای نظامی گسترده آمریکا در کشورهای همجوار و نزدیک به روسیه، منع تولید موشک‌های میان‌برد در مقام تهدیدی جدید برای مسکو قلمداد خواهد شد؛ زیرا آنها در موقعیت کنونی نمی‌توانند با موشک‌های میان‌برد خاک آمریکا را مورد هدف قرار دهند. در مقابل، واشنگتن به آسانی تمام خاک روسیه را می‌تواند مورد هدف قرار دهد. این امر به معنای بر هم خورد موازنه تهدید تسلیحاتی و امنیتی به نفع آمریکا و به ضرر روسیه خواهد بود.
دومین هدف ترامپ و آمریکایی‌ها را می‌توان در راستای اعمال فشار فزآینده بر روسیه برای کاهش آزمایش‌های موشکی و محدود کردن تولید تسلیحات فوق مدرن جدید دانست. در واقع، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ناتو در شرایط کنوین، آزمایشات موشک‌های کروز دارای برد پرواز بیش از 500 کیلومتری است که روس‌ها آزمایش آن را انکار می‌کنند.
هدف دیگری که آمریکایی‌ها در مطرح کردن موضوع خروج از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد را می‌توان در راستای کاهش فشارهای جهانی بر دولت عربستان در ماجرای جمال خاشقچی ارزیابی کرد. طی رزهای گذشته پس از پذیرش رسمی ترور روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسول‌گری این کشور در استانبول ترکیه، موجی وسیع از فشارها بر حکومت ریاض و محمد بن سلمان وارد شده است. در شرایط کنوین، ترامپ قصد دارد با طرح یک بحران جدید در عرصه جهانی، کانون توجهات را از عربستان به سمت روسیه جلب کند. هر چند در راستای این اقدام، به نظر می‌رسد که محمد بن سلمان همانند همیشه دلارهای نفتی زیادی را به دولت آمریکا بخشیده است.
پیامدهای خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد
در ارتباط با پیامدهای تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هستهای میان‌برد می‌توان در اولین گام به تاثیر آن بر شکست سیستم بازدارندگی هستهای اشاره کرد. در صورت قطعی و نهایی شدن تصمیم ترامپ، به نظر می‌رسد پیمان ادامه کاهش تسلیحات راهبردی «استارت-3» که اعتبار آن در سال 2021به اتمام می رسد از میان خواهد رفت. همچنین، تهدید جدید آمریکا علیه روسیه، به طور حتم واکنش شدید روس‌ها را به همراه خواهد داشت و به نظر می‌رسد که مسکو مسیر اعمال فشار و تهدید نظامی جدید در قابل کشورهای همجوار خود که پایگاههای نظامی آمریکا در آن واقع شده است را در پیش خواهد گرفت.
این امر می‌توان موجی از بی‌ثباتی بزرگ را در سطح جهانی به همراه داشته باشد و به طور خاص امنیت قاره اروپا را تحت تاثیر قرار دهد. آنچه حتمی به نظر می‌رسد این است که در صورت عملی شدن وعده ترامپ، به طور حتم روس‌ها سیاست تهاجمی را در قبال کشورهای اروپایی اتخاذ خواهند کرد و تلاش این کشور برای توسعه سلاح‌های هستهای علی‌الخصوص زیردریایی‌های هستهای، با هدف تهدید محدوده سرزمینی آمریکا را توسعه خواهد بخشید.
در نتیجه این امر می‌تواند افزایش تهدیدات و ناامنی در سطح جهانی و افزایش نگرانی‌های بین‌المللی از امکان وقوع رقابت تسلیحتی بزرگ میان قدرت‌ها که بر هم زننده ثبات و امنیت جهانی خواهد بود، را در پی داشته باشد.. برای نمونه متعاقب، اعلام تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا، "هایکو ماس" وزیر امور خارجه آلمان در واکنش اعلام کرد: «اعلام قصد آمریکا برای خروج از پیمان موشکی بسیار نگران کننده است، این پیمان برای اروپا بسیار مهم است و ما تلاش می‌کنیم تا آمریکا را درباره عواقب احتمالی چنین تصمیمی آگاه سازیم.»
