فارغ از صحت و صقم اخبار منتشر شده در مورد تداوم فعالیت های هستهای کره شمالی، اصلی ترین عامل وجود جو بدبینی به اینده مذاکرات خلع سلاح شبه جزیره کره، به اهداف و نوع عملکرد آمریکا (چه دولت و چه منتقدین کاخ سفید) در روند مذاکرات باز میگردد.
الوقت- مواضع آمریکا نسبت به برنامه هسته ای کره شمالی پس از دیدار تاریخی رهبران دوکشور در سنگاپور همچنان پرتناقض و مملو از ابهام صورت میگیرد. در حالی که ترامپ در مواجهه با ایراد شبهههای منتقدان توافق سنگاپور اعلام کرد که کره شمالی خلع سلاح کامل هسته ای قابل راستی آزمایی و بدون بازگشت را پذیرفته است و دیگر این کشور تهدیدی برای آمریکا محسوب نمیشود، اما در همین مقطع مقامات کاخ سفید بر لزوم تداوم فشارها بر علیه این کشور سخن به میان آوردهاند. در این میان مقامات کره شمالی اگرچه از اتخاذ موضع نسبت به سخنان مقامات آمریکایی خودداری میکنند اما به طور کلی در مفاد کلی توافق سنگاپور توانسته اند بندهایی قرار دهند که میتواند موید اصرار بر مواضع گذشته در خروج نیروهای آمریکایی از شبه جزیره و رفع تحریمها به عنوان پیش شرط خلع سلاح باشد. با این حال در این شرایط نه چندان روشن، اعلام گزارشهایی از سوی رسانهها و سازمانهای غربی مبنی بر در دست داشتن شواهدی از تداوم فعالیتهای مخفی هستهای کره شمالی چشم انداز تحولات پیش رو را پیچیده تر از قبل نیز سازد. ابتدا روزنامه گاردین 21 ژوئن به نقل از وب سایت «شمال 38» که بر فعالیتهای هستهای کره شمالی نظارت میکند با انتشار تصاویر ماهوارهای اعلام کرد: توسعه زیرساختهای سایت هستهای یونگ بیون برای تولید پلوتونیوم و استفاده در سلاح هستهای با سرعت بالایی در حال انجام است.
از سوی دیگر روز گذشته 31 ژوئن (9 تیر) شبکه تلویزیونی NBC آمریکا به نقل از پنج مقام ناشناس آمریکایی اعلام کرد که در ماه های اخیر، کره شمالی، حتی در دوران مذاکرات تولید اورانیوم غنی شده برای سلاح های هسته ای را افزایش داده است. به گفته این مقامات آمریکایی ارزیابی اطلاعاتی نشان می دهد که کره شمالی علاوه بر تاسیسات تولید سوخت هسته ای خود در یونگبیون، دارای بیش از یک سایت هسته ای مخفی است. این در حالی است که کره شمالی در 21 آوریل از تعلیق فعالیتهای هسته ای و موشکی خود در خلال مذاکرات و همچنین تخریب سایت آزمایش هستهای «پیونگ گه ری» در حضور خبرنگاران خارجی خبر داده بود.
با توجه به این موضوعات اکنون این پرسش مطرح است که انتشار این گزارشها اولاً با چه اهدافی صورت میگیرد و ثانیاً چه تأثیری میتواند بر روند مذاکرات خلع سلاح هستهای کره بر جای بگذارد؟ در پاسخ به این موارد میتوان از دو سناریو سخن به میان آورد.
فشار بیشتر بر کره شمالی
به عنوان سناریو نخست میتوان انتشار خبرهای مربوط به فعالیتهای هستهای کره شمالی را بخشی از برنامه دولت آمریکا برای افزایش فشارها بر پیونگ یانگ برآورد کرد. بر این اساس هدف واشنگتن کسب پیروزی بزرگ در مذاکرات برای خلع سلاح کره شمالی میباشد به صورتی که با دادن کمترین امتیاز، بیشترین دستاورد را داشته باشد. در واقع در حالی که پیونگ یانگ خواستار یک فرایند "گام به گام" برای از بین بردن قابلیت های هسته ای در ازای پاداش هایی مانند لغو تحریم های بین المللی و دریافت تضمین امنیتی میباشد، آمریکا اولاً بر خلع سلاح یکباره و شبیه به مدل لیبی و ثانیاً حفظ تجهیزات و حضور نظامیان خود در شرق آسیا به عنوان یک هدف راهبردی میاندیشد. در این صورت آمریکا هم موفق به رفع نگرانیهای امنیتی خود و متحدانش از برنامه موشکی و هسته ای کره شمالی می شود و هم برنامههای خود برای جلوگیری از روند روز افزون قدرتگیری چین در شرق آسیا را تداوم خواهد بخشید. اما برای رسیدن به هدف واشنگتن باید فشارها بر کره شمالی را بدون وقفه ادامه دهد. موضوعی که با اقدامات اعتمادساز پبونگ یانگ از سوی روسیه و چین به چالش کشیده شده است. لذا انتشار اخبار متعهد نبودن کره شمالی به تعهداتش دست واشنگتن را برای تداوم فشارها بر کره و مجبور کردن چین و روسیه (به عنوان تنها کشورهای دارای مبادله تجاری با پیونگ یانگ) به رعایت تحریمها باز خواهد گذارد. در همین راستا مشاهده میشود که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا همزمان با اعلام خبرهایی از فعالیتهای مخفی هسته ای کره شمالی در تماس تلفنی با وزیر خارجه چین بر «اهمیت» ادامه اجرای کامل همه قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با کره شمالی به ویژه «صادرات غیرقانونی زغال سنگ و واردات نفت» تاکید کرد. همچنین مقامات رسمی کاخ سفید در واکنش اعلام کرده اند که فشارهای اقتصادی تا زمانی که پیشرفت قابل توجهی در برنامه هسته ای کره شمالی روی ندهد، کاهش نمی یابد.
اختلافات در آمریکا و تلاش برای شکست مذاکرات
مسلماً میان سیاستمدارن آمریکایی و بدنه دولت نسبت به نحوه مذاکره ترامپ با کره شمالی و دستاوردهای توافق سنگاپور دیدگاه مشترکی وجود ندارد. به عنوان سناریو دوم، در حالی که ترامپ به طور مداوم منتقدین خود را متهم به سیاسی کاری و نادیده گرفتن واقعیات در مورد دستاوردهای مذاکره با پیونگ یانگ میکند اما بخش زیادی از سیاستمداران آمریکایی نسبت به حفظ منافع راهبردی این کشور در شیوه برخورد ترامپ با مساله بحران هسته ای کره شمالی و همچنین صداقت کیم جونگ اون در پذیرش خلع سلاح هسته ای به صورتی که رئیس جمهور آمریکا مدعی آن است، به دیده تردید مینگرند. در یک مورد آنها بر تجربه تاریخی مذاکرات با کره شمالی تاکید میکنند. کره شمالی در سال 2008 نیز روزنامه نگاران بین المللی را به منظور تخریب برج خنک کننده راکتور هسته ای یانگ بیون دعوت کرد که از آن برای تولید نخستین بمب خود استفاده کرده بود اما سپس مشخص شد که پیونگ یانگ دارای یک تاسیسات غنی سازی اورانیوم جداگانه ای بوده است. بنابراین در این شرایط منتقدین ترامپ حتی در دولت با انتشار اسناد ادعایی در مورد عدم پایبندی کره شمالی به تعهدات خود سعی بر پایان دادن به مذاکرات میباشند. جو بیاعتمادی نسبت به توانمندی ترامپ برای حل و فصل بحران هستهای کره در مذاکرات در نهایت موجب گردید تا کنگره در هفته گذشته طرحی را برای نظارت بر روند مذاکرات و ملزم کردن دولت به ارائه گزارش به خود تصویب کند.
بنابراین در مجموع باید اذعان کرد فارغ از صحت و سقم اخبار منتشر شده در مورد تداوم فعالیت های هستهای کره شمالی، اصلی ترین عامل وجود جو بدبینی به اینده مذاکرات خلع سلاح شبه جزیره کره، به اهداف و نوع عملکرد آمریکا (چه دولت و چه منتقدین کاخ سفید) در روند مذاکرات باز میگردد.