ترامپ در شرایط کنونی توانایی این را دارد که بحران در شبه جزیره عربستان را خاتمه دهد اما وی اقدام به این کار نخواهد کرد چرا که تا زمانی که این بحران تداوم داشته باشد فروش سلاح های آمریکایی به کشورهای خلیج فارس نیز ادامه خواهد داشت. به همین دلیل هدف آمریکا در حال حاضر مدیریت بحران است که شدت تنش ها به گونه ای پیش نرود که منافع آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد.
الوقت- در روزهای پایانی سفر سه هفته ای محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به آمریکا امیر قطر نیز به واشنگتن سفر کرد. سفر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی به آمریکا از روز جمعه 17 فروردین آغاز شد و وی در اولین گام به ایالت فلوریدا رفت و در پایگاه نظامی آمریکا دیدارهایی با فرماندهان ارشد آمریکایی با محور گسترش روابط نظامی انجام داد. سفر امیر قطر به آمریکا از آن جهت حائز اهمیت است که اولاً این سفر پس از برکناری «رکس تیلرسون» وزیر خارجه سابق آمریکا که رویکرد حمایتی نسبت به قطر داشت و نیز سفر مشابه «محمد بن‌سلمان» ولیعهد سعودی در نیمه ماه مارس به این کشور، صورت گرفته است.
فرار از انزوا
عربستان به همراه سه کشور امارات، بحرین و مصر از خرداد ماه گذشته قطر را محاصره کرده و تمام روابط خود را با این کشور قطع کرده است. علاوه بر این برخی گزارش های رسانه ای در روزنامه های عربستان پروژه ای را فاش کردند که عربستان قصد دارد با اجرای آن قطر را به طور کامل و نهایی از کشورهای حاشیه خلیج فارس جدا کرده و منزوی کند. کانال دریایی جدید از منطقه «سلوی» تا «خور العدید» در امتداد ساحل شرقی عربستان به طور کامل کشیده می شود همان جایی که مرزهای زمینی با قطر وجود دارد و طول آن 60 کیلومتر است. در واقع سیاست های مستقلانه قطر و عدم پیروی این کشور از سیاست های ریاض باعث شده است تا عربستان در صدد تنبیه و تحریم این کشور باشد. از این رو قطر به دنبال تنوع سازی در سیاست خارجی خود رفته است. در همین ارتباط در زمان تحریم، دوحه روابط خود را با تهران و آنکارا گسترش داد و به نوعی محاصره عربستان را بی اثر کرد. در گام بعدی امیر قطر به روسیه سفر کرد تا به نوعی این قدرت بین المللی را نیز که در رقابت با آمریکا خواهان نقش آفرینی بیشتر در تحولات مهم منطقه می باشد، وارد پرونده بحران شبه جزیره کند و موافقت مسکو را در این مورد اخذ کرد.
در شرایط فعلی نیز امیر قطر به دنبال آن است تا موافقت آمریکا را نیز برای پایان محاصره قطر کسب کند. دونالد ترامپ در این ماجرا از ابتدا طرفدار عربستان بود و تنها تحت تاثیر اندیشه های رکس تیلرسون وزیر خارجه سابق خود به نوعی علیه قطر اقدامی نکرد. اما مطرح شدن مایک پمپئو به عنوان وزیر خارجه جدید آمریکا که به طرفداری از عربستان معروف است باعث هراس دوحه شده و از این رو امیر قطر به دنبال کسب حمایت های واشنگتن است.
از سوی دیگر قطر با ناتو نیز یک پیمان همکاری تازه امضا کرده است. این قرارداد روز چهارشنبه ۱۶ اسفند در جریان دیدار شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و ینس استولتنبرگ، دبیر کل سازمان ناتو در مقر این سازمان در بروکسل، پایتخت بلژیک به امضا رسید. بر اساس این قرارداد، قطر به نیروهای ناتو اجازه ورود به این کشور و استفاده از پایگاه هوایی العبید را خواهد داد. ناتو با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که استولتنبرگ و امیر قطر درباره اوضاع امنیتی در منطقه خلیج فارس و همکاری بین ناتو و قطر رایزنی کرده‌اند.
دوحه به دنبال حمایت های واشنگتن
امیر قطر به خوبی می داند که مشی حاکم بر کاخ سفید در شرایط کنونی متاثر از دلار و تجارت است. ترامپ تنها با گرفتن میلیارد ها دلار از عربستان حمایت های خود از این کشور را گسترش داده است. در واقع پس از انعقاد قرارداد 500 میلیارد دلاری در خرداد ماه گذشته محمد بن سلمان توانست موافقت ترامپ را برای ولیعهدی خود کسب کند. حتی ترامپ با هدف باج خواهی بیشتر از عربستان تداوم حضور نظامیان آمریکایی در سوریه را مشروط به پرداخت هزینه های این حضور توسط عربستان کرد. در شرایط کنونی امیر قطر نیز به دنبال آن است تا با انعقاد قراردادهای نظامی با آمریکا اندکی از حمایت های وسیع ترامپ از عربستان بکاهد و به نوعی از فشارهای وارده بر خود بکاهد.
ترامپ در شرایط کنونی توانایی این را دارد که بحران در شبه جزیره عربستان را خاتمه دهد اما وی اقدام به این کار نخواهد کرد چرا که تا زمانی که این بحران تداوم داشته باشد فروش سلاح های آمریکایی به کشورهای خلیج فارس نیز ادامه خواهد داشت. به همین دلیل هدف آمریکا در حال حاضر مدیریت بحران است که شدت تنش ها به گونه ای پیش نرود که منافع آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد.
به همین دلیل آمریکا ضمن پذیرایی از بن سلمان و انعقاد قراردهای هنگفت نظامی با وی از امیر قطر نیز میزبانی کرده است و با وی نیز قراردادهای نظامی بزرگی امضا کرده و خواهد کرد. به نوشته روزنامه واشنگتن پست، امیر قطر با خرید سیستم های تسلیحاتی هدایت شونده پیشرفته به ارزش 300 میلیون دلار موافقت کرده است. اما بلافاصله پس از انعقاد این قرارداد فروش تسلیحاتی با دوحه، کاخ سفید مجوز مشابهی برای ارسال ۲۷۰ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار سلاح و تجهیزات نظامی به امارات متحده عربی که یکی از کشورهای محاصره کننده می باشد را صادر کرد.
این در حالی است که پنتاگون در تابستان گذشته نیز 36 جنگنده اف15 به ارزش 12 میلیارد دلار به قطر فروخته بود. دوحه نیز تمام تلاش خود را به کار برده تا پایگاه نظامی آمریکا در قطر همچنان در این کشور حضور داشته باشد و این کار قطعا برای دوحه هزینه های مالی زیادی به همراه خواهد داشت اما می تواند تضمین کننده امنیت قطر در برابر عربستان باشد.
در کل می توان گفت با کنار رفتن تیلرسون از وزارت خارجه و روی کار آمدن «مایک پومپئو»، حمایت از عربستان سعودی در مقابل قطر افزایش می یابد. شیخ تمیم با سفر به واشنگتن تلاش کرده در مقابل دادن امتیازهای مادی حمایت آمریکا را همچنان با خود داشته باشد. علاوه بر این تلاش های عربستان با هدف کسب مشروعیت جهانی از طریق انعقاد قراردادهای نظامی با انگلیس، آمریکا و فرانسه باعث نوعی نگرانی در بین مقامات قطری شده است. چرا که یکی از دلایل اصلی ناکامی طرح های بن سلمان در برابر قطر عدم همراهی کشورهای اروپایی با وی در این بحران بود. به همین دلیل امیر قطر نیز سعی دارد با استفاده از دلارهای نفتی و گازی خود به دنبال ناکام گذاشتن طرح های ریاض در مورد قطر باشد.
علاوه بر این آمریکا نیز قطر را مهره ای ارزشمند برای خود می داند و به دنبال آن است تا مانع از این شود که قطر به دلیل اختلاف با عربستان به جانب رقبای واشنگتن مانند روسیه برود. به لحاظ ژئوپلیتیکی، قطر اهمیت زیادی برای آمریکا دارد. «گاردینر هریس» و «مارک لندر» در تحلیلی در روزنامه نیویورک تایمز در این خصوص نوشتند: «دوحه میزبان بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در خارج است که 10 هزار پرسنل آمریکایی در آن مستقر هستند. علاوه بر این، آمریکا از این پایگاه نظامی در جنگ های افغانستان و عراق بهره زیادی برد.»
این رویکرد دوگانه بیشتر از آنکه بر مبنای تناقض در سیاست خارجی آمریکا نسبت به موضوع بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری قرار داشته باشد، در واقع از سوداگری ترامپ در جریان اخلاف افکنی در کشورهای ثرتمند حاشیه خلیج فارس نشات گرفته است.
