فضا اکنون به یکی دیگر از عرصه‌های رقابت نظامی و سیاسی مبدل شده است. رشد فعالیت‌های فضایی موجب پیدایش هراس‌های گوناگونی شده است؛ مشکلاتی همچون دستیابی به سلاح‌های کشتارجمعی در فضا و آلودگی‌های جو زمین که به‌شدت در حال گسترش است.
به گزارش الوقت به نقل از بی‌بی‌سی احتمالاً ماهواره فوق سری و جاسوسی آمریکا که در 17 دی به فضا پرتاب گردید منهدم شده است. این ماهواره که «زوما» نام دارد پس‌ازآنکه روز یکشنبه هفته پیش(17/10/96) از سایت فضایی کِیپ کارنیوال فلوریدا سوار بر راکت‌های فالکن 9 موسسه اسپیس به فضا پرتاب شد، به علت عدم جداسازی به‌موقع از راکت به زمین سقوط کرد. هنوز منابع رسمی انهدام این ماهواره را تأیید نکرده‌اند و به نظر این به علت فوق سری بودن، ماهواره جاسوسی زوما است. باوجوداین، خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع آگاه نوشته که باید ماهواره زوما را "ساقط شده" محسوب کرد.
خاستگاه رقابت فنّاوری فضایی، میان ابرقدرتها به جنگ سرد و رقابت‌های تجهیزات فضایی میان آمریکا و شوروی سابق بازمی‌گردد. با گذشته سال‌ها هنوز هم آمریکا و روسیه دو ابرقدرت فضایی محسوب می‌شوند چین هم توانسته به این سطح از رقابت برسد. در ادامه گزارش سعی می‌شود لایه‌هایی از این فعالیت‌ها به بحث گذاشته شود.
فعالیت‌های ایالات‌متحده آمریکا در فضا:
زوما یکی از آخرین تلاش‌های آمریکا در بحث سیاست‌های نظامی و فنّاورانه در فضا است. کارشناسان معتقدند این ماهواره به‌احتمال‌زیاد صرفاً کارکردی جاسوسی دارد چراکه به نقل از والستریت ژورنال، «ورتروپ گرومن»، موسسه سازنده ماهواره زوما یک موسسه صنایع نظامی است که در ایالت ویرجینیا مستقر می‌باشد. این مهم نشانگر ویژگی اصلی تلاش‌ها و فعالیت‌های فضایی آمریکا و حتی دیگر ابرقدرتها یعنی نظامی بودن این فعالیت‌ها است. فعالیت‌های فضایی گرچه عمدتاً به نظر می‌رسد در راستای اهداف ارتباطاتی و اکتشافی انجام می‌پذیرد اما به‌طور مستقیم و غیرمستقیم اهداف نظامی در دل اغلب فعالیت‌ها فضایی نهفته است.
قوانین و سیاست‌های اولیه فضایی ایالات‌متحده آمریکا در اواخر دهه 50 میلادی توسط آیزنهاور رئیس‌جمهور وقت آمریکا تدوین و تصویب رسیده است. به‌علاوه در سال 1967 شوروی و آمریکا معاهده‌ای را منعقد ساختند که طی این معاهده تلاش‌های فضایی در راستای قراردادن تسلیحات کشتارجمعی در فضا ممنوع اعلام شد. اما نه این معاهده و نه هیچ معاهده دیگر فعالیت‌های نظامی و جاسوسی آمریکا و دیگر ابرقدرتها را مانع نشده است. در همین راستا است که سازمان ملل متحد مدام در باب نظامی شدن فضا و جو زمین و آلودگی جوی را هشدار می‌دهد.
بااین‌وجود، در اواخر دهه 60میلادی وجوه نظامی برنامه‌های فضایی آمریکا آشکار شد. کارشناسان فضایی و نظامی آمریکا در این سال‌ها فضا را به‌عنوان خط مقدم دفاع از آمریکا قلمداد کردند. در همین سال‌ها و پنتاگون برنامه‌های فضایی خود را در 4 محور اصلی ردیابی، شناسایی، ره‌گیری و انهدام، تدوین کرد.
یکی دیگر از سیاست‌های نظامی-فضایی آمریکا که در سال‌های اخیر مطرح‌شده است، افزایش قدرت دفاعی در فضا در راستای هراس آمریکا از قدرت گیری نظامی چین در فضا می‌باشد. به همین خاطر آمریکا برنامه و بودجه‌های عظیمی را صرف این مهم می‌کند. یکی از نمونه‌های این فعالیت‌ها دفاعی انهدام یک ماهواره هواشناسی ازکارافتاده آمریکایی توسط یک موشک بالستیک در فوریه 2008 میلادی به‌نوعی آزمون سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا نیز محسوب می‌شد که برای مقابله با تهدیدات موشکی روسیه و چین طراحی‌شده است.
ورود چین به دوقطبی آمریکا- روسیه در فضا، عرصه رقابت‌ها فضایی را وارد برهه جدیدی ساخته است. این موضوع ، تغییر سیاست‌ها پنتاگون را نیز موجب گشته است. در همین راستا سیاست‌ها و اهداف پنتاگون در فضا به‌سوی برنامه‌های جاسوسی تغییر جهت داده است؛ زوما نمونه‌ای از این تغییر جهت می‌باشد.
در باب سطح فنّاوری فضایی آمریکا لازم به ذکر است به‌واسطه سازمان ناسا، سطح فنّاوری فضایی آمریکا یک سرو گردن از دیگر کشورهای بالاتر است. بودجه فضایی آمریکا چیزی در حدود 19 میلیارد دلار در سال می‌باشد. این رقم به‌تنهایی بیشتر از بودجه سازمان فضایی اروپا، روسیه و چین است. ایالات‌متحده قدرتمندترین و دقیق‌ترین سامانه ناوبری ماهواره‌ای در جهان را در اختیار دارد و تقریباً نیمی از ماهواره‌های فعال حال حاضر در مدار زمین متعلق به این کشور است.
فعالیت‌های روسیه در فضا
قدرت فضایی روسیه تا حد زیادی وابسته به میراثی است که از شوروی سابق به این کشور رسیده است. تنش‌های جنگ سرد و تلاش برای رقابت‌های رسانه‌ای میان شوروی و آمریکا، نیروی محرکه‌ای برای پیشرفت‌های فنّاورانه در عرصه هوا فضا برای هر دو کشور بود. در حال حاضر، روسیه یکی از سه قطب اصلی رقابت‌های فضایی است.
آخرین تلاش فضایی روسیه، به نقل از دفتر مطبوعاتی وزارت دفاع این کشور اعزام ماهواره نظامی «کاسموس2519» به فضا می‌باشد. این ماهواره، با یک موشک ماهواره‌بر سایوز از پایگاه فضایی پلستسک در شمال غربی روسیه در 2 تیر سال جاری به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت. ماهواره نظامی «کاسموس2519» از اهداف فضایی تصویربرداری می‌کند. روسیه بالغ‌بر 100 ماهواره در فضا دارد که بیش از نیمی از آنها فعال هستند.
بااین‌وجود برنامه‌های فضایی روسیه از غنای علمی زیادی برخوردار است؛ به شکلی که بسیاری از موشک‌های ناسا به موتورهای روسی و فنّاوری روسی وابسته شده‌اند. تاریخ فعالیت‌های فضایی روسیه پر است از اسامی دانشمندانی که روند دسترسی انسان به فضا را تسریع بخشیده‌اند. یوری گاگارین اولین انسان در مدار زمین( زاده ۹ مارس ۱۹۳۴ - درگذشته ۲۷ مارس ۱۹۶۸) یکی از درخشان‌ترین این اسامی است. به‌علاوه نخستین ایستگاه فضایی، توسط شوروی در فضا ایجاد شد. ساخت ایستگاه فضایی "میر" در سال ۱۹۸۶ آغاز شد و پس از تکمیل تدریجی در طی مدت 10 سال، تبدیل به بزرگترین سازه فضایی ساخت بشر شد و این رکورد را تا سال ۲۰۰۱ حفظ کرد.
مانند ناسا در آمریکا، روسیه نیز نهاد ویژه‌ای برای فعالیت‌ها فضایی اختصاص داده است. «روسکاسموس»، سازمان فضایی فدرال روسیه است. این سازمان پس از فروپاشی شوروی احداث شد و فعالیت‌های ویژه‌ای داشته است. به‌واسطه این سازمان، روسیه پس از سال 2000 با پشت سر گذاشتن بحران‌های اقتصادی و اجتماعی، موفق به انجام برنامه‌ریزی بلندمدتی باهدف بازسازی صنعت فضایی شد که حضوری قدرتمند و مؤثرتر را در آینده برای این کشور به دنبال خواهد داشت. روسیه رکورددار بیشترین حضور فضانورد در فضا است و تقریباً نیمی از محموله‌های فضایی جهان از آغاز عصر فضا تاکنون از خاک روسیه به فضا پرتاب‌شده‌اند.
فعالیت‌های چین در فضا
همان‌طور که بیان شد، چین در سال‌های اخیر توانسته است به عرصه رقابت فضایی وارد شود. این کشور در دو سال گذشته با توجه به برنامه‌ریزی خود برای رسیدن به اهداف فضایی از پیش تعیین‌شده‌اش، نزدیک به 40 مأموریت و پروژه فضایی را در دستور کار انجام قرارداد و تقریباً در تمامی آنها موفق بود. در ادامه به چند نمونه از این فعالیت‌ها پرداخته می‌شود.
آزمایشگاه و ایستگاه موقت فضایی تیانگونگ (2 به معنی قصر بهشتی است)، در روز 16 سپتامبر 2016 (جمعه 26 شهریور 95) فعالیت کاری خود را شروع کرد. این آزمایشگاه دو قسمت با کاربری متفاوت در درون خود دارد، بخشی برای محل استراحت فضانوران اختصاص داشته و بخش دیگر به تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی برای انجام آزمایش‌ها. همچنین از این ایستگاه موقت برای انجام مأموریت‌های دو مرحله و مسافت طولانی استفاده خواهد.
بامداد ششم آوریل 2016 (مصادف با چهارشنبه 18 فروردین95)، نخستین ماهواره آزمایش علمی میکرو گراویتی چین به نام "شی جیان ده" با موشک لانگ مارچ 2 به فضا پرتاب و وارد مدار شد. قرار است ماهواره "شی جیان ده" در فضا 19 برنامه آزمایش علوم میکروگراویتی و زندگی در فضا را انجام دهد تا به نتایج علمی بزرگی برسد.
ماهواره شی جیان 16 که نسل دوم ماهواره‌های تجربی پژوهشی چین محسوب شده و از خانواده‌ماهواره‌های شی جیان ده می‌باشد، در صبح 9 تیر 95 توسط ماهواره‌بر لانگ مارچ 4 به فضا پرتاب شد.این عملیات پرتاب، دویست و سی یکمین عملیات فضایی موفق چین به شمار می‌رود که به خاطر استفاده از تجهیزات بومی چینی یک رکورد برای این کشور می‌باشد.
پنج شنبه 13 آبان ماه سال جاری، نسل جدید ماهواره‌بر و موشک حامل چین یعنی لانگ مارچ 5 به فضا پرتاب شد.دولت چین که نمی‌خواست در توسعه‌ی ماهواره برها از قافله رقابت فضایی با آمریکا و روسیه عقب بماند، سریعاً دست‌به‌کار شد و با طرح‌ریزی برنامه‌ی جدید و تست و اجرایی کردن آنها به محصولات جدیدی ازجمله لانگ مارچ 5 رسید.مهم‌ترین ویژگی "لانگ مارچ 5" عدم استفاده از فناوری موتورهای روسی و یا فناوری موتورهای حرارتی آمریکا است که خود مهم‌ترین دلیلی است که نشان می‌دهد "لانگ مارچ 5" بزرگترین پیشرفت چین درزمینه تولید نسل جدید موشک‌های حامل است.
فعالیت‌های چین در سال‌های اخیر به‌صورت متعدد و روبه رشد در حال انجام است. کارشناسان با توجه به این روند معتقدند در دهه سوم قرن 21 فضا به عرصه حکم رانی چین مبدل می‌شود. در همین راستا آمریکا به‌شدت از این قدرت گیری چین هراس دارد. پیشرفت فضایی چین آمریکا را در موضع واکنشی قرارداده است و در همین راستا می باشد که آمریکا برنامه‌های فضایی خود را بر روی برنامه‌های جاسوسی و دفاعی متمرکز نموده است.
در این رابطه، کشورهای دیگر ازجمله هند، ژاپن و ایران نیز در سال‌های اخیر درزمینه فعالیت‌های فضایی فعال بوده‌اند و این مهم نشان می‌دهد فضا اکنون به یکی دیگر از عرصه‌های رقابت نظامی و سیاسی مبدل شده است. رشد فعالیت‌های فضایی موجب پیدایش هراس‌های گوناگونی شده است؛ مشکلاتی همچون دستیابی به سلاح‌های کشتارجمعی در فضا و آلودگی‌های جو زمین که به‌شدت در حال گسترش است.
