سفر احزاب و جریان های سیاسی در داخل پاکستان را وارد مرحله جدیدی از آرایش های سیاسی خواهد کرد. بویژه که شخص نواز شریف محکوم به فساد مالی در پرونده پاناما بوده و برادرش شهباز به شدت از سوی جریان طاهر القادری متهم به کشتار مردم در حادثه مادل تاون در چند سال پیش هستند و پناه بردن به سايه آل سعود و تعيين شهباز شريف بعنوان جانشين خود از اهداف اصلي نواز شريف در سفر به عربستان سعودي است.
الوقت- سفر غیرمنتظره شهباز شریف سروزیر ایالت پنجاب ریاض در 7 دی سال جاری به دعوت محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی صورت گرفت. عربستان چنان برای این دیدار عجله کرد که هواپیمای شخصی خود را برای سفر شهباز شریف فرستاده بود. دو روز بعد در 9 دی ماه نیز نواز شریف نخست وزیر برکنار شده پاکستان بطور غیر منتظره وارد عربستان شد. سفر نواز شربف، شهباز شریف، و چند وزیر دولت پاکستان در عربستان به دلایل متعددی دارای ابهامات زیادی است. گمانه‌زني‌های مختلفی در مورد سفر نواز شریف و برادرش به ریاض وجود دارد، بویژه که این سفر، یک سفر شخصی اعلام شده و دیدارهای رسمی نیز صورت نخواهد گرفت و به همین جهت نیز جزییات این سفر نامعلوم است. همچنین اظهار نگرانی افرادی نظیر آصف علی زرداری نخست وزیر سابق پاکستان و مشخص نبودن علت این سفر، به نوعی نشان از اهميت سفر نواز شريف دارد. بر این اساس می‌توان علت انجام این سفر را در در سه سطح تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی تحلیل کرد.
سطح داخلی
در بعد داخلی این سفر به انتخابات پارلمانی 2018 و جبهه‌بندی های جدید در درون پاکستان مربوط می‌شود. بدون شک حزب نواز شریف برای پیروزی در انتخابات آتی به کمکهای اقتصادی ریاض نیازمند است. البته شهباز شریف نیز نامزد نخست وزیری در انتخابات آینده خواهد بود. انتخابات زودهنگام بعد از برکناری نواز شریف به اتهام پرونده فساد پاناما در دستور کار احزاب جریان سوم پاکستان، یعنی حزب تحریک انصاف عمران خان و تحریک عوامی دکتر زاهر القادری قرار گرفت و البته گفته می شود توافقاتی میان دو حزب مردم و مسلم لیگ صورت گرفت.
همچنین نوازشريف سعی دارد با کمک عربستان مقدمات پناهندگی خود در خارج از کشور را فراهم کند تا از مشکلات فعلی به ویژه پرونده فساد مالی نجات پیدا کند. امکان اینکه به زودی نوازشریف با میانجی‌گری عربستان، قراردادی با احزاب سیاسی پاکستان امضا و کشورش را به مقصد کشور دیگری ترک کند؛ بالا رفته است. بر اساس این گزارش در حال حاضر نواز شریف بر اثر فشارها، برادرش شهباز شریف را به عنوان جانشین سیاسی خودش و بعنوان نخست وزیر آینده انتخاب و از سیاست کناره‌گیری کرده است. تنها راه نواز شریف برای رهایی از پرونده فساد مالی، انتقال یافتن به خارج از کشور است و در صورتی که وی تبعید شود، عربستان را برای اقامت انتخاب خواهد کرد. نواز شریف قبل از این هم با تبعید به عربستان، خود را از اعدام شدن توسط پرویز مشرف که کودتا کرده بود نجات داد. لذا بعد از فشار سازمان بازرسی پاکستان برای پیگیری پرونده فساد مالی نواز شریف، دوستانش به فکر این هستند که وی را نجات دهند. لازم به ذکر است که یکی از محورهای سفر نواز شریف به عربستان تبادل‌نظر با مقامات این کشور درباره تبعید یا خروج از پاکستان مي‌تواند باشد.
بدون شک اين سفر احزاب و جریان های سیاسی در داخل پاکستان را وارد مرحله جدیدی از آرایش های سیاسی خواهد کرد. بویژه که شخص نواز شریف محکوم به فساد مالی در پرونده پاناما بوده و برادرش شهباز به شدت از سوی جریان طاهر القادری متهم به کشتار مردم در حادثه مادل تاون در چند سال پیش هستند و پناه بردن به سايه آل سعود و تعيين شهباز شريف بعنوان جانشين خود از اهداف اصلي نواز شريف در سفر به عربستان سعودي است.
سطح منطقه ای
دلیل بعدي به همکاری‌های منطقه ای و موضوعات مهمی چون یمن، بحرین، سوریه و ... مربوط می شود. عربستان نزدیک به سه سال است که بمباران شهرها و خانه های مردم مظلوم یمن را بمباران می کند و این در حالیست که یمن نه تنها مقاومت می کند بلکه ضربه مهلکی بر پیکره رژیم آل سعود زده است. ریاض در موضوع سوریه و عراق نیز شکست خورده است و اکنون به طور آشکارا دست دوستی به رژیم صهیونیستی داده و دنبال عادی سازی روابطش با رژیم اشغالگر قدس است. بنابراین گفتگو در مورد مسایل منطقه نیز، موضوع جدی و مورد نیاز مقامات ریاض است.
سطح بین المللی
از جمله اهداف دیگر سفر نواز شریف به ریاض را می‌توان در ارتباط با راهبرد جدید آمریکا در مورد افغانستان و مبارزه با تروریسم قلمداد کرد. تاکید دونالد ترامپ به مبارزه جدید با تروریسم و قاطعیت بیشتر از پایه های اصلی این راهبرد بود. همچنین در این راهبرد پاکستان را متهم کرد که تاکنون در مبارزه با تروریسم جدی نبوده و باید پناهگاه ها و مناطق امن داخل پاکستان را از وجود تروریست‌ها پاکسازی کند. در سفر اخیر مایک پنس، معاون اول رییس جمهور آمریکا، بر این راهبرد تاکید شد و سخنان ترامپ این بار در خاک افغانستان تکرار شد. در این راهبرد جدید مبارزه با تروریسم، روی کشور هند حساب ویژه ای باز کرده اند. هند یکی از رقبای اصلی پاکستان در منطقه می باشد که همچنان بر سر مسئله کشمیر درگیری های زیادی تاکنون داشته اند.
در اين ميان چین به عنوان کشوری که به این منطقه حساس است، از راهبردهای جدید آمریکا راضی نیست و در پکن برای میانجیگیری میان پاکستان و افغانستان، میزبان وزیران خارجه دو کشور بود. عربستان که نفوذ ویژه ای در پاکستان دارد، با فراخواندن نواز شریف به عربستان، به دنبال تاثیرگذاری بر تحولات جدید و اتخاذ سیاست‌های واحد با حزب مسلم لیگ در مقابل راهبرد جدید آمریکاست. اعلام راهبرد جدید آمریکا همچنین سبب نزدیکی و افزایش ملاقات های مقامات ایران و پاکستان شده و برگزاری اجلاس روسای مجالس برای مبارزه با تروریسم در اسلام آباد در این راستا قابل تحلیل است.
طی در روزهای اخیر دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا، در توییتی پاکستان را لانه امن تروریست ها خطاب کرده و خواهان همکاری بیشتر پاکستان در مبارزه با گروه های تکفیری شده و به همین جهت تهدید به قطع کامل کمک های اقتصادی به پاکستان کرده است. این در حالیست که واشنگتن نه تنها خود در امر مبارزه با تروریسم صادقانه عمل نمی کند بلکه به انحا و روش‌های مختلف از گروه های افراطی و تکفیری حمایت همه جانبه می کند. بدون شک بحث در این خصوص با سران عربستان برای نواز شریف و محمد بن سلمان بسیار مهم است. البته ریاض نیز نسبت به تحت فشار قرار گرفتن اسلام آباد نگران است، چرا که عربستان، پاکستان را متحد مهم خود در منطقه تلقی می کند و خواهان تضعیف این کشور نیست.
اسماعیل باقری پژوهشگر مسایل پاکستان
