الوقت- استان «المهره» در شرق یمن که در مرز با عمان قرار دارد و سالها از درگیری‌های خونین این کشور به دور مانده بود، اکنون شاهد تنشی است که پس از بازداشت یکی از شیوخ این منطقه آغاز شد.
در این راستا، روز دوشنبه (7 جولای) شیخ «محمد احمد الزایدی» در گذرگاه مرزی «صرفیت» هنگام خروج از یمن به سمت عمان دستگیر شد. پس از آن، گروهی از افراد مسلح قبیله‌ای به کاروان امنیتی که برای انتقال او به شهر «الغیضه» مرکز استان المهره آمده بود، حمله کردند که در نتیجه آن یک افسر دولتی کشته و چند نفر زخمی شدند.
در پی این بازداشت درگیریها در این منطقه شعله‌ور شد و نگرانی‌هایی را درباره گسترش بی‌ثباتی به دنبال داشته است.
به گفته کمیته امنیتی المهره، بازداشت الزایدی اقدامی قانونی بود زیرا نام وی در فهرست افراد تحت تعقیب قرار داشته و هدف بررسی مدارک، هویت و وضعیت قانونی او بوده است.
این کمیته برای اینکه دستگیری الزایدی را توجیه کند ادعا کرده که او یکی از شیوخ برجسته قبایل خولان و مارب است که پیشتر در تجمعات مسلحانه حامی انصارالله حضور داشته و با سخنرانی‌های خود خواستار پیوستن مردم به این گروه شده است و به همین دلیل در فهرست افراد مورد تعقیب دولت قانونی یمن قرار دارد.
الزایدی اکنون به اداره امنیت الغیضه منتقل شده و تدابیر امنیتی سخت‌گیرانه‌ای در این منطقه اعمال شده است، درحالی که تلاش‌هایی از سوی شیوخ قبایل و چهره‌های بانفوذ از داخل و خارج استان برای وساطت جهت آزادی وی آغاز شده، چرا که از او به عنوان یک وجهه قبیله‌ای و تاثیرگذار یاد می‌شود.
همزمان، منابع محلی از ورود دهها خودروی حامل افراد مسلح از قبایل خولان و مارب به المهره خبر دادند و نسبت به وقوع درگیری میان آنها و نیروهای امنیتی و ارتش هشدار دادند. ثبات المهره برای سلطنت عمان بسیار مهم است، چرا که مرز مشترک طولانی با این استان دارد.
المهره یکی از امن‌ترین مناطق یمن
در طول سال‌های گذشته، المهره در آرامش نسبی بوده و از جنگی که بنا بر آمار سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ بیش از ۳۷۷ هزار کشته برجای گذاشته، دور مانده است. با این حال، این استان هر از گاهی شاهد تنش‌هایی بوده که عمدتاً ناشی از تلاش برخی نیروها به ویژه شورای انتقالی جنوب برای گسترش نفوذ خود بوده است.
این وضعیت باعث شد ساکنان المهره کمیته‌ای صلح‌آمیز برای مقابله با حضور نظامی بیگانه تشکیل دهند. این کمیته از حمایت‌هایی از سوی عمان برخوردار است و خود مسقط نیز روابط خوبی با دولت قانونی و مقامات محلی استان دارد.
برخلاف ادعای مقامات دولتی در المهره، قبایل این استان در جریان جنگ یمن رویکردی میانه‌رو و نسبتاً بی‌طرف اتخاذ کردند. با وجود آنکه به طور رسمی از انصارالله حمایت نکردند اما از همکاری با شورای انتقالی جنوب و شورای ریاست جمهوری وابسته به امارات و عربستان نیز خودداری کردند.
این موضع مستقل باعث شد تا المهره از درگیری‌های گسترده و بحرانهای امنیتی که سایر استان‌ها را درگیر کرد، تا حد زیادی در امان بماند. بی‌میلی قبایل به دخالت خارجی و تأکید بر حفظ حاکمیت محلی، نقش مهمی در حفظ ثبات نسبی این استان طی سال‌های جنگ ایفا کرده است.
اگرچه کمیته امنیتی المهره بازداشت شیخ الزایدی را به دلایل امنیتی توجیه کرده، اما شواهد و زمان‌بندی این اقدام نشان می‌دهد که اهدافی فراتر از مسائل صرفاً قانونی در پس آن نهفته است، اهدافی که رد پای بازیگران خارجی در آن مشهود است.
دکتر «عادل دشیله»، پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه کلمبیا، معتقد است که تنش‌های فعلی در المهره یک شبه به وجود نیامده بلکه ریشه در رقابت‌های منطقه‌ای ۱۰ ساله دارد. او در گفتگو با «الخلیج آنلاین» گفت:«المهره شاهد رقابت بین نیروهای منطقه‌ای بوده که باعث ایجاد صف‌بندی‌های محلی شده است. در این استان بازیگران مختلفی نظیر شورای انتقالی، کمیته اعتصام المهره به رهبری الحریزی و نیروهای وفادار به دولت حضور دارند».
دشیله معتقد است که آینده بحران به عملکرد قبایل المهره بستگی دارد. او پیش‌بینی می‌کند که در صورت تشدید تنش، کنترل اوضاع از دست قبایل خارج خواهد شد. او سناریوی دیگر را گفتگو و مصالحه دانست که اکنون در حال انجام است و احتمال دخالت عمان و عربستان برای وساطت جهت آزادی الزایدی را مطرح کرد. دشیله هشدار داد:«با توجه به کشته شدن یک فرمانده نظامی، آزادی بدون حل و فصل اساسی، می‌تواند واکنش‌های تند و غیرمنتظره به دنبال داشته باشد».
فتنه خارجی برای تضعیف انصارالله
در شرایطی که المهره سالها از درگیری‌های مستقیم جنگ در امان مانده بود، این تحرکات می‌تواند ثبات شکننده استان را برهم زند و آن را به یکی از کانون‌های جدید ناامنی در یمن تبدیل کند. دخالت برخی جریان‌های سیاسی داخلی، همراه با حمایت خارجی خطر بروز درگیری‌های قبیله‌ای و سیاسی را به شدت افزایش داده و آینده این استان استراتژیک را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
پیشتر ایالات متحده اعلام کرده بود که قصد دارد پایگاهی نظامی در استان استراتژیک المهره احداث کند، اقدامی که با حمایت و همکاری عربستان سعودی همراه بود تا واشینگتن بتواند نفوذ خود را در این منطقه تثبیت کند. به نظر می‌رسد این تحرکات بخشی از یک طرح گسترده‌تر برای بی‌ثبات‌سازی یمن باشد، طرحی که اکنون نمود آن را در قالب درگیری‌های قبیله‌ای و ناآرامی‌های داخلی در المهره می‌توان مشاهده کرد. این روند نشان از تلاش طرف‌های خارجی برای بهره‌برداری از شکاف‌های اجتماعی و قومی در راستای منافع خود دارد.
آمریکا و متحدان عربی‌اش، به ویژه عربستان سعودی و امارات که از حملات مستمر و تأثیرگذار انصارالله به کشتی‌های غربی در دریای سرخ دچار سردرگمی و ناتوانی شده‌اند، اکنون به دنبال انتقال میدان نبرد به درون یمن هستند.
پس از ناکامی در مهار انصارالله از طریق حملات نظامی مستقیم و تحریم‌های اقتصادی، این کشورها تلاش دارند با شعله‌ور کردن آتش فتنه‌های داخلی، به ویژه در استان‌های مرزی مانند المهره، معادله را به نفع خود تغییر دهند. ایجاد هرج و مرج امنیتی، تحریک قبایل و بهره‌گیری از اختلافات محلی، بخشی از راهبرد فرسایشی جدیدی است که هدف آن تضعیف جبهه مقاومت و کشاندن انصارالله به درگیری‌های داخلی است.
این اقدامات نشان‌دهنده آن است که محور غربی-عربی از دستیابی به اهداف میدانی خود در یمن ناتوان مانده و اکنون با ابزارهای غیرمستقیم به‌دنبال شکستن انسجام داخلی جبهه مقاومت و ایجاد شکاف‌های ساختاری در مناطق نسبتاً باثبات است.
از سوی دیگر، دشمنان ملت یمن برای اینکه بتوانند انصارالله را تضعیف کرده و از ساختار قدرت در یمن کنار بزنند در ماههای اخیر تحرکاتی را انجام داده بودند. در این رابطه، نیروهای شورای انتقالی جنوب و شورای ریاست جمهوری با پشتیبانی امارات و ایالات متحده طرح‌هایی برای حمله زمینی به صنعا و رویارویی مستقیم با انصارالله در دستورکار داشتند.
با این حال، این نقشه به دلیل نگرانی از شکست در برابر دولت صنعا، به اجرا درنیامد. چرا که تجربه یک دهه جنگ عربستان و متحدانش و همچنین دو سال حملات هوایی آمریکا نشان داد که انصارالله با وجود فشارهای زیاد از مسیر مقاومت عقب‌نشینی نکرده است. همین واقعیت باعث شد تا دشمنان یمن امید چندانی به موفقیت این سناریوی جدید نداشته باشند و از ادامه پیگیری حمله زمینی منصرف شدند.
لازم به ذکر است که انصارالله، علاوه‌بر وارد کردن ضربات کوبنده به آمریکا و ائتلاف سعودی-اماراتی در عرصه سیاسی هم موفق شده در مناطق تحت کنترل خود ثباتی پایدار برقرار کند، ثباتی که دشمنان مدعی حمایت از ملت یمن هرگز نتوانستند در مناطق جنوبی اشغالی به آن دست یابند.
برخلاف ثبات نسبی در مناطق شمالی، در جنوب یمن همواره درگیری‌های پراکنده میان مزدوران سعودی و اماراتی بر سر تقسیم غنایم و سهم‌خواهی‌های سیاسی، موجبات ناپایداری و هرج‌ومرج را فراهم آورده است. این واقعیت به روشنی نشان دهنده تفاوت چشمگیر در مدیریت و انسجام نیروهای داخلی در مقابل نیروهای وابسته به ائتلاف متخاصم است.
در خاتمه، می‌توان گفت که بحران‌سازی اخیر در استان المهره با هدف بی‌ثبات کردن یمن و کشاندن انصارالله به درگیری‌های داخلی صورت گرفته است. این طرح به منظور جلوگیری از ادامه عملیات موفق انصارالله در دریای سرخ علیه اهداف صهیونیستی و آمریکایی طراحی شده است.
