انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس نه تنها ناآرامی های جدید در مناطق فلسطینی را به دنبال خواهد آورد بلکه شورش های ضد آمریکایی را هم در جهان عرب به راه می اندازد که می تواند برای اسرائیل و آمریکا گران تمام شود.
دلیل طرح این گمانه زنی ها نیز بدون شک وعده های ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی برای بازسازی روابط تیره شده ی ایالات متحده و رژیم صهیونیستی در دوران اوباما می باشد که اوج آن را در عدم وتوی قطعنامه شورای امنیت درباره محکوم کردن ادامه شهرک سازی ها در اراضی اشغالی از سوی آمریکا شاهد بودیم. یکی از وعده های ترامپ در این رابطه به جریان انداختن مجدد قانون قدیمی «قانون سفارت در بیت المقدس و به رسمیت شناخته شدن» است که در سال 1995 تدوین شد. بر اساس قانون مذکور، رئیس جمهوری آمریکا می تواند با توجه به ملاحظات امنیت ملی، انتقال سفارت این کشور به بیت المقدس را به مدت 6 ماه به تاخیر بیندازد. روسای جمهوری پیشین آمریکا وعده داده بودند که این کار را انجام دهند اما تاکنون برای خودداری از جانبداری از طرف اعراب یا اسرائیلی ها در مناقشه طولانی «صلح خاورمیانه» انتقال سفارت را هر شش ماه یک بار به تاخیر انداخته اند.
حال این پرسش مطرح می شود که این طرح با توجه به واکنش های منفی که از سوی کشورهای عربی و اسلامی در پی داشته تا چه حد قابل اجرا است و تبعات آن برای منطقه و منافع ایالات متحده چه خواهد بود؟
ابهام در استراتژی منطقه ای ترامپ
یکی از دلایلی که باعث می شود که نتوان با قاطعیت درباره ی اجرایی شدن و یا نشدن انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس در آینده نزدیک سخن گفت، شفاف نبودن برنامه های ترامپ در سیاست خارجی ایالات متحده برای منطقه است. وی در سخنرانی های انتخاباتی خود از یکسو دولت اوباما را بواسطه ی درگیر شدن در بحران های منطقه مسئول به خطر افتادن منافع ایالات متحده می نامید و از سوی دیگر از لزوم بازسازی روابط با شرکای منطقه ای ایالات متحده دم می زد. این در حالی است که اجرایی کردن وعده انتقال سفارت به بیت المقدس به معنای بحران آفرینی دیگری در منطقه و به طور قطع به مخاطره افتادن منافع ایالات متحده خواهد بود. همچنانکه مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا، در واکنش به این طرح ترامپ گفته بود عملیاتی شدن این تصمیم، هم بر روند صلح میان فلسطینی‌ها و اسرائیلیها تأثیر منفی می‌گذارد و هم جان سربازان امریکا در خاورمیانه را به خطر می‌اندازد.
با این وجود، تصمیم دولت آمریکا در انتقال سفارت خود به بیت المقدس می تواند دهن کجی به اجماع جهانی علیه رژیم صهیونیستی نیز باشد. همچنانکه قطعنامه ماه دسامبر شورای امنیت – اگرچه غیر الزام آور- درباره محکوم کردن شهرک سازی های اسرائیل با 14 رای مثبت اعضا این شورا، درواقع به معنای اجماع بین المللی علیه اشغال گری این رژیم بود که اقدام ترامپ می تواند آن را تحت الشعاع قرار دهد.
گستردگی سطح مخالفت ها
از دلایل دیگری که می توان برای بازداشتن ترامپ از اجرای وعده انتقال سفارت به بیت المقدس نام برد، مخالفت های گسترده و واکنش های منفی صورت گرفته در روزهای اخیر در سطح بین المللی با آن می باشد. «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب نسبت به خطرناک بودن صحبت های موجود در خصوص رویکرد دولت جدید آمریکا برای انتقال سفارت این کشور به بیت المقدس هشدار داد. «ژان مارک آیرو» وزیر امور خارجه فرانسه که کشورش میزبان نشست صلح فلسطین بود نیز در رابطه با انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس هشدار داد. یوسف بن احمد العثیمین، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی تاکید کرد: شهر قدس بخشی از اراضی اشغالی فلسطین براساس تمامی قطعنامه‌های بین‌المللی مشروع بوده و آخرین آنها قطعنامه شماره ۲۳۳۴ شورای امنیت است که در تاریخ ۲۳ دسامبر ۲۰۱۶ به تصویب رسید و در آن از تمامی کشورها خواسته شده در معاملات خود میان فلسطین و اراضی اشغالی تمیز قائل شوند. وی تاکید کرد: این اقدام با تمامی قوانین بین‌المللی و قطعنامه‌های شورای امنیت به ویژه قطعنامه شماره ۴۷۸ مبنی بر درخواست از کشورهایی که هیئت‌های دیپلماسی در قدس دارند برای خروج این هیئت‌ها تناقض دارند.
اخیرا سازمان آزادیبخش فلسطین نیز نسبت به نقل‌مکان سفارت امریکا در سرزمینهای اشغالی هشدار داد و اعلام کرد در صورت اجرای این تصمیم، واشنگتن مجبور خواهد شد به دلیل خشم مردم تمام سفارتخانههای خود را در جهان عرب ببندد. از سوی دیگر طرح انتقال سفارت، امکان تنش آفرینی با متحدان منطقه ای ایالات متحده را بالا خواهد برد. به طور مثال محمد مومانی، وزیر اطلاعات دولت اردن، اعلام کرد چنین اقدامی گذشتن از «خطوط قرمز» اردن است و «خیابانهای [کشورهای] اسلامی و عربی را ملتهب خواهد کرد». اردن یکی از متحدان آمریکا در منطقه است که پایگاه نظامی این کشور را در خود جای داده است.
در اصل انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس نه تنها ناآرامی های جدید در مناطق فلسطینی را به دنبال خواهد آورد بلکه شورش های ضد آمریکایی را هم در جهان عرب به راه می اندازد که می تواند برای اسرائیل و آمریکا گران تمام شود.
تقویت دیدگاه مقاومت در برابر سازش؛ انتفاضه سوم
شاید بتوان مهمترین نتیجه ی به رسمیت شناختن اشغالگری رژیم صهیونیستی بر بیت المقدس از سوی آمریکا با انتقال سفارت خود به این شهر را، تضعیف جریان معتقد به احقاق حقوق فلسطینی ها از طریق گفتگوهای صلح با اسرائیل و امتیازدهی به این رژیم در مقابل گفتمان مقاومت برشمرد. بر این اساس جنبش آزادیبخش فلسطین (فتح) روز شنبه اعلام کرد که انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس شرقی راه های برقراری صلح و ثبات در منطقه را خواهد بست.
از سوی دیگر محمود عباس رئیس حکومت خود گردان فلسطین نیز در جریان افتتاح سفارت فلسطین در واتیکان هشدار داد که چنانچه اسرائیل با تشکیل دولت مستقل فلسطین مخالفت کند فلسطینی ها نیز در موضوع اعتراف به دولت اسرائیل تجدید نظر خواهند کرد. صائب عریقات، دبیر کل سازمان آزادیبخش فلسطین نیز در این باره گفت اجرای چنین تصمیمی از سوی امریکا ضربۀ نهایی را به مذاکرات برای دستیابی به راهحل در مورد مناقشات فلسطینیان با رژیم صهیونیستی خواهد زد و در صورت نقل‌مکان سفارت امریکا، سازمان وی تمام توافقات صورت گرفته با تل‌آویو را لغو خواهد کرد. مسلماٌ تأکید این سازمان های فلسطینی بر پایان دادن به مذاکرات صلح به معنای تهدید به آغاز انتفاضه ای جدید در اراضی اشغالی می باشد. امری که نه اسرائیل و نه ایالات متحده به هیچ وجه خواستار وقوع آن نیست.
در مجموع می توان گفت که با انتقال سفارت آمریکا به قدس و همچنین تشدید حمایت های این کشور از اسرائیل، اگرچه نتانیاهو به سادگی می تواد به راه خود یعنی به رسمیت نشناختن دولت فلسطینی و ادامه شهرکسازی های غیر قانونی ادامه دهد، اما چنین رویکردی نه تنها در جهان عرب بلکه در سراسر دنیا با مخالفت هایی جدی روبرو خواهد شد.
