الوقت- مرگ ملک عبدالله پادشاه 91 ساله عربستان و انتقال قدرت به برادران ناتنی اش یعنی سلمان پادشاه جدید و مقرن ولیعهد جدید، علاوه بر اهمیت داخلی در تعیین جناج بندی های درون خاندانی، در عرصه سیاست داخلی یعنی مسیر اصلاحات در عربستان و عرصه سیاست خارجی یعنی روابط با پیرامون و منطقه دارای اهمیت فراوان است. نگاه رهبران جدید عربستان که در سال های گذشته عملاً با بیماری پادشاه، مدیریت سیاسی و تصمیم گیری را برعهده داشتند، می تواند در عرصه های داخلی و منطقه ای عربستان دارای پیامدهای جدید باشد.
سلمان بن عبدالعزیز 80 ساله که خود نیز با بیماری و کهولت سن روبروست، نسبت به ملک عبدالله، دارای گرایشات محتاطانه تر و عملگرایانه تر است. او که نزدیک به 50 سال امارت ریاض را بر عهده داشته، دارای ارتباطات گسترده داخلی و خارجی است. بدلیل اهمیت سیاسی پایتخت، و ارتباطات سیاسی با سفرا و مقامات نظامی کشورهای مختلف، سلمان فردی کارامد و توانمند است. در عرصه داخلی و در درون خاندان آل سعود، او به عنوان پدر حل و فصل اختلافات معروف است.
در خصوص چشم انداز اصلاحات در عربستان باید گفت که اصلاحاتی که ملک عبدالله در این سال ها، هم در بحث افزایش نقش اجتماعی زنان و حضور در مجلس شورای مشورتی، مسئله رانندگی زنان، توجه به گفت وگوی ادیان و مذاهب و توجه به مسئله اقلیت شیعی، گرایشات روزافزون جهانی در بین جوانان، بوجود آورده بود، می تواند به دلیل رویکرد محافظه کارتر سلمان و ارتباطات خوبی که با نهادهای وابسته به وهابیت دارد، سرعت اصلاحات در عربستان را تا حدی کند کند. البته به زعم سلمان مسیر اصلاحات باید در یک روند معقول و متعادل که نگرانی نهادهای مذهبی را هم تامین کند، قرار گیرد. هر چند که در مقطع کنونی توجه مجامع و نهادهای حقوق بشری نسبت به عربستان بواسطه مواردی چون اعدام و گردن زدن مجرمان و متهمان جلب شده است. همچنین به واسطه رویکرد و فعالیت داعش در منطقه، حساسیت ها برای تصمیم گیرندگان سعودی نیز دوچندان شده است.
در بعد سیاست خارجی هم باید گفت که شاهد تغییرات متفاوت و ملموسی نخواهیم بود. بدین معنی که رویکرد سیاست خارجی عربستان به منطقه عوض نخواهد شد، اما شاهد فعال شدن آن در حوزه هایی چون عراق، یمن، مصر و ترکیه خواهیم بود. پیشتر سلمان از رویکرد منفعلانه در قبال عراق بخصوص عدم بازگشایی سفارت در بغداد انتقاد کرده بود. نکته بعدی اینکه با توجه به حضور سعود الفیصل در وزارت خارجه تا حدی باید گفت که تغییر در برخی سیاست های عربستان منوط به تغییر وزیر خارجه عربستان است. در این چارچوب تعیین عبدالعزیز بن عبدالله پسر ملک عبدالله می تواند نگاه جدیدی را به نقش عربستان در برخورد با موضوعات پیرامونی و ارتباط با همسایگان بدهد. چرا که او برخلاف سعود الفیصل، دید مثبتی نسبت به ایران دارد.
نکته پایانی اینکه، انتظار تغییرات در سیاست خارجی عربستان بدون توجه به تغییر و تحولات منطقه ای و متغیر نقش آمریکا در خاورمیانه و خلیج فارس، تا حدی عجولانه، شتاب زده و دور از واقعیت است. چرا که پیاده سازی ایده های تصمیم گیرندگان سیاسی باید در بستر و زمینه های آن صورت بگیرد. بنابراین بحرانی شدن تحولات منطقه بخصوص در پیرامون عربستان، می تواند بیشترین تأثیر را در تهاجمی یا تدافعی شدن رویکرد عربستان بر جای بگذارد و بر حسب زمینه ها، سیاست خارجی این کشور را وارد فرآیندهای تعاملی یا تقابلی با همسایگان سازد.
