الوقت- دو جزیره مهم تیران و صنافیر در جریان امضای توافقی میان مصر و عربستان, در اختیار ریاض قرار گرفت. جزایری که شاید برای رژیم اسرائیل بیش از پایتخت خودخوانده شان ارزش داشته باشد.
آنچه امروز بخشی از اخبار مربوط به جهان عرب و قاره آفریقا را به خود اختصاص داده, واگذاری دو جزیره راهبردی تیران و صنافیر از سوی مصر به عربستان سعودی است. توافقی که در جریان دیدار عبدالفتاح السیسی و ملک سلمان بن عبدالعزیز در روز 21 فروردین گذشته, که در کاخ اتحادیه واقع در شرق قاهره برگزار شد به امضا رسید. از زمان امضای قرارداد ترسیم مرزها میان مصر و عربستان که در نتیجه آن جزایر مذکور به طرف سعودی واگذار شد تا کنون, شهرهای مختلف مصر به علاوه پایتخت صحنه برگزاری تظاهرات بوده است. این اقدام دولت مصر, بهانه ای دیگر نیز به دست مخالفان السیسی داد تا تعارض و مخالفت با دولت را ادامه دهند.
بحث بر سر مالکیت جزایر دو گانه زیاد است. برخی مخالفان دولت السیسی مدعی هستند که اسنادی مبنی بر تعلق تیران و صنافیر به مصر در اختیار دارند اما آنچه در رسانه ها وجود دارد از موضوع دیگری حکایت می کند. آنچه روایت می شود, این است که دو جزیره تیران و صنافیر پیش از جنگ های 6 روزه اعراب و اسرائیل به سعودی ها تعلق داشت. پیش از این جنگ, ملک فیصل پادشاه وقت عربستان این دو جزیره را در اختیار جمال عبدالناصر رئیس جمهور آن روزهای مصر قرار می دهد تا از آن در جنگ علیه رژیم صهیونیستی استفاده کنند اما شکست مصر باعث شد که اسرائیل این دو نقطه را در اختیار بگیرد. عربستان سعودی تا امروز هیچ ادعایی برای بازپس گیری تیران و صنافیر از اسرائیل نداشته و حتی زمانی که مذاکرات کمپ دیوید میان مصر و اسرائیل در ایالات متحده در حال برگزاری بود, ریاض قدمی برای باز پس گیری این دو جزیره مهم برنداشت.
دریای سرخ یکی از مهم ترین نقاط و دریاهای واقع در خاورمیانه است. علاوه بر نکاتی که برای اثبات راهبردی بودن دریای سرخ مطرح می شود, تاثیر آن بر تامین امنیت و تبادلات تجاری اسرائیل و افزایش چیرگی عربستان بر این منطقه را نیز اضافه کرد. تنگه باب المندب و کانال سوئز که راه های ورود و خروج این دریا هستند, سالیان درازی است که در زمره مهمترین تنگه های آبی جهان شمرده می شوند. بنابراین قدرتی که بتواند چیرگی خود بر این دریا را تضمین کند, دو مسیر مهم جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر, جزیره 80 کیلومتر مربعی تیران در ورودی تنگه تیران واقع شده که دریای سرخ را از خلیج عقبه جدا می‌کند. جزیره صنافیر نیز در شرق جزیره تیران واقع شده است. اهمیت راهبردی این جزایر از آن جهت است که تنگه تیران تنها دسترسی رژیم اسرائیل از خلیج عقبه به دریای سرخ است و نقش مهمی در تبادلات تجاری این رژیم ایفا می‌کند.
چه چیزی باعث می شود تا مصر این دو جزیره راهبردی را در اختیار عربستان بگذارد؟ جزیره هایی که شاهراه حیاتی اسرائیل را قطع می کنند. بزرگ ترین مخازن نفت اسرائیل در بندر ایلات قرار دارد که در انتهای خلیج عقبه واقع شده است و نفتکش ها برای رسیدن به این مخازن باید از تنگه تیران عبور کنند. بالاترین حجم مبادلات دریایی اسرائیل از خلیج عقبه می گذرد و با توجه به اینکه دو جزیره مذکور در ورودی خلیج قرار دارند, امنیت اسرائیل به خصوص در حوزه انرژی و اقتصادی به این خلیج وابسته است. بنابراین ورودی این خلیج نباید دست دشمن باشد و یا اگر باشد, می تواند جنگی در بگیرد. همانگونه که جنگ 1967 پس از مسدود کردن تنگه تیران به روی کشتی های اسرائیلی آغاز شد.
دو جزیره راهبردی تیران و صنافیر اکنون در اختیار سعودی ها قرار دارد. جزایری که اهمیت استراتژیک آن ها در این نوشتار چندین بار تکرار شد. مصر تنها در صورتی می تواند این دو جزیره را در اختیار سعودی ها بگذارد که چراغ سبز اسرائیل را دیده باشد. زیرا هر طرحی که مربوط به خلیج عقبه باشد باید از مسیر تائید رژیم صهیونیستی بگذرد. برای مثال, عربستان و مصر چند سال قبل تصمیم گرفتند از راس الشیخ حمید تا شرم الشیخ به طول 50 کیلومتر احداث کنند. واکنش صهیونیستها به این طرح بسیار سریع و صریح بود و اعلام کردند که ساخت پل می تواند به یک منازعه مسلحانه در خاورمیانه منجر شود. هم اکنون سعودی ها روی شاهراه اقتصاد اسرائیل نشسته اند. در حال حاضر آنان دوست اسرائیل و به نوعی حافظ منافع آنان در منطقه هستند. شاید چراغ سبز اسرائیل به عربستان و مصر یک ریسک برای تل آویو باشد اما فعلا سعودی ها علاوه بر تامین امنیت جنوب اسرائیل, بر سیطره خود بر دریای سرخ نیز می افزایند و همچنین این جزایر می تواند بر عملیات نظامی آنان در یمن نیز تاثیر بگذارد. اما اگر روزی برسد و عربستان و اسرائیل دیگر دوست های امروز نباشند و دو جزیره تیران وصنافیر همچنان در دست سعودی ها باشد, آن روز آغاز جنگی بزرگ خواهد بود زیرا صهیونیست ها از تامین امنیت انرژی و تبادلات اقتصادی خود چشم بر نمی دارند.
محسن صالحی خواه
