الوقت- حدود چهار ماه از قیام فلسطینیان علیه اشغالگران اسرائیلی در کرانه باختری و قدس اشغالی میگذرد؛ قیامی که از آن به نام «انتفاضه چاقوها» نیز یاد می شود. اما با گذشت این مدت هنوز نمیتوان درباره سرنوشتی که برای این قیام مردمی حادث میشود اظهار نظر قطعی کرد. علت این ابهام نیز به چالشهایی باز میگردد که این انتفاضه با آن روبرو میباشد و در راس آنها اختلافات داخلی است که بین گروههای فلسطینی وجود دارد.
انتفاضه قدس که به واسطه بن بست به وجود آمده در گفتگوهای سازش انگیزههای زیادی برای ادامه دارد، تاثیرات زیادی بر صهیونیستها داشته است و آنها را نسبت به آینده این انتفاضه و احتمال خارج از کنترل شدن آن نگران کرده است؛ به نحوی که حتی تشکیلات خودگردان نیز توان مدیریت و کنترل آن را نداشته باشد. این درحالی است که این تشکیلات با هماهنگیهای صهیونیستها تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا با اتخاذ اقدامات امنیتی و پلیسی، جلوی این انتفاضه را بگیرد. درواقع همین اقدام تشکیلات خودگردان است که ابهامات و نگرانیها از آینده انتفاضه را بیشتر میکند.
در کنار اقدامات دستگاههای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین، دولت رژیم صهیونیستی نیز چند گزینه برای تقابل با انتفاضه پیش روی خود میبیند؛ به نحوی که یا با ادامه وضع کنونی به فشارها و سرکوبهای خود برای کنترل آن ادامه دهد و یا اینکه به دنبال راهی برای مذاکره با تشکیلات خودگردان باشد. البته با توجه به رویکرد و سیاستهایی که از سوی بنیامین نتانیاهو نخستوزیر رژیم صهیونیستی دنبال شده است، میتوان گفت که او تنها زمانی حاضر به مذاکره با تشکیلات خودگردان میشود که انتفاضه فلسطینیان شدت بیشتری به خود بگیرد و درواقع به بالاترین سطح خود برسد و از سوی دیگر در داخل دولت او نیز زمنیهای برای چنین مذاکرهای فراهم شود؛ زمینهای که درحال حاضر وجود ندارد و برای به وجود آوردن آن نتانیاهو مجبور است تغییراتی در ائتلاف خود بدهد و گروههای دیگری که طرفدار مذاکره با تشکیلات خودگردان هستند را به آن وارد کند.
در مورد رفتارهای احتمالی نتانیاهو این نکته را هم باید اضافه کرد که در شرایط کنونی بعید است که قصد داشته باشد با فراری رو به جلو علیه حماس وارد عمل شده و به بهانه حمایت این گروه از انتفاضه جبهه جدیدی در نوار غزه بازکند؛ مگر اینکه روند اننتفاضه به گونهای تشدید شود که او مجبور به این کار شود و یا اینکه نتواند همپیمانان خود در دولت ائتلافی را به مذاکره با تشکیلات خودگردان قانع کند.
با توجه به آنچه گفته شد میتوان سناریوهای زیر را برای آینده انتفاضه فلسطینیان در سرزمینهای اشغالی متصور بود:
- نخست اینکه وضعیت موجود ادامه یابد و تشکیلات خودگردان فلسطین ضمن ادامه همکاریهای امنیتی گسترده خود با نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی بتواند انتفاضه را سرکوب کند. امری که با بنبست موجود در مذاکرات نمیتواند با توفیق همراه شود.
- سناریوی دوم این است که وضعیت موجود حفظ شود و بدون اینکه حمایت تشکیلاتی از سوی گروههای فلسطینی از این انتفاضه صورت گیرد نوعی دور و ادامه چرخه موجود را برای این انتفاضه شاهد باشیم. البته در شرایط کنونی این سناریو را میتوان سناریویی محتمل دانست چرا که هیچ راهبرد مشخصی برای قیام وجود ندارد و رهبران مطرح و سرشناسی نیز حضور ندارند که بتوانند در بین کشورهای عربی و اسلامی حامیانی برای این قیام پیدا کنند.
- سناریوی سوم گسترش دامنه قیام و شدت گرفتن حملات فلسطینیان علیه صهیونیستها می باشد؛ امری که در صورت فراهم شدن زمینهها برای آن، میتواند دستاوردهای قبل توجهی داشته باشد و رژیم اسرائیل را مجبور کند همانند انتفاضههای اول و دوم به فلسطینیان امتیاز بدهد.
محمدرضا بلوردی