هزینه بازسازی غزه
70 میلیارد دلار هزینه کلی: یک نهاد سازمان ملل متحد با اشاره به ویرانی های گسترده ای که طی ۲ سال جنگ در نوار غزه بوجود آمده است اعلام کرد که بازسازی این منطقه حدود ۷۰ میلیارد دلار نیاز دارد. به گزارش خبرگزاری شهاب، برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد اعلام کرد که هزینه بازسازی نوار غزه حدود ۷۰ میلیارد دلار برآورد می شود.
5.2 میلیارد دلار برای شروع کار: دفتر خدمات پروژه سازمان ملل متحد با اشاره به اینکه اولین مرحله بازسازی غزه، آواربرداری است، تاکید کرد آغاز بازسازی این باریکه به 5.2 میلیارد دلار پول برای شروع کار نیاز دارد.
20 میلیارد برای دو سال اول: برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد اعلام کرده است که فقط برای بازسازی خرابی های غزه تنها در ۲ سال اول، حدود ۲۰ میلیارد دلار نیاز است.
آسیب‌های زیست محیطی جنگ
همزمان با آغاز کنفرانس تغییرات اقلیمی COP30 در برزیل، بحران غزه به عنوان یکی از جدی‌ترین مسائل زیست‌محیطی در سطح جهانی مطرح شده است و در این کنفرانس بخشی از این هزینه‌های زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفت:
معادل آلودگی 100 کشور: بررسی‌ها جدید نشان می‌دهد که انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از ۱۵ ماه جنگ اسرائیل علیه غزه، از انتشار سالانه ۱۰۰ کشور فراتر رفت و طی 24 ماه این میزان بسیار بیشتر بوده است.
۳۱ میلیون تن دی‌اکسید کربن: براساس گزارش‌ها، هزینه زیست‌محیطی بلندمدت تخریب و بازسازی غزه بیش از ۳۱ میلیون تن دی‌اکسید کربن تخمین زده می‌شود.
99 درصد: بیش از ۹۹ درصد این گازها ناشی از بمباران‌ها و حملات زمینی اسرائیل بوده است و از این میزان،۵۰ درصد آن مربوط به استفاده از سلاح‌ها، تانک‌ها و مهمات است.
84 نیروگاه گازی: این میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای معادل با فعالیت ۸۴ نیروگاه گازی در طول یک سال یا شارژ ۲.۶ میلیارد گوشی هوشمند است.
میزان تخریب‌ها
آمارها و گزارش‌های مختلفی نیز از میزان تخریب‌ها و آسیب‌های 2 سال جنگ غزه وجود دارد:
50 میلیون تن آوار: گزارش‌ها حاکی از آن است که جنگ غزه حدود ۵۰ میلیون تن آوار برجای گذاشته است.
425 هزار واحد آسیب دیده: در این مدت ۴۲۵ هزار واحد مسکونی آسیب دید و یا به طور کامل ویران شد.
84 درصد، آسیب دیدگی ساختمان‌ها در غزه: برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد با اشاره به اینکه طی عملیات آوار برداری انتظار می رود که اجساد زیادی یافت شود، خاطرنشان کرد که ۸۴ درصد ساختمان های غزه در دوران جنگ آسیب دیدند.
84درصد: میانگین سطح تخریب در نوار غزه به نقل از ژاکو سیلیرز، نماینده ویژه برنامه توسعه سازمان ملل برای فلسطین
۹۲درصد: میزان سطح تخریب در بخش‌های خاصی از غزه، مانند شهر غزه
۶۰میلیون تن آوار: آوار باقی‌مانده پس از جنگ در غزه و در انتظار پاکسازی
۲۶۸هزار واحد مسکونی: به‌طور کامل ویران‌شده
148هزار واحد مسکونی: به‌شدت ویران‌شده
153هزار واحد مسکونی: به‌صورت جزئی تخریب‌شده
۲۹۳ پناهگاه و مرکز اسکان اضطراری: هدف حمله قرارگرفته
۸۳۵ مسجد: به‌طور کامل ویران‌شده
۱۸۰ مسجد: به‌صورت جزئی تخریب‌شده
۳ کلیسا: هدف بمباران قرارگرفته
۴۰ قبرستان از 60قبرستان: تخریب‌شده
70 درصد: میزان آسیب دیدگی در بخش مسکن
40 درصد: میزان آسیب دیدگی در بخش آموزش، بهداشت، آب و فاضلاب، صنعت
80 درصد: میزان آسیب دیدگی شبکه برق به نقل از محمد ثابت، مدیر روابط عمومی و رسانه‌ای شرکت توزیع برق
۷۰ درصد: میزان آسیب دیدگی ساختمان‌ها و تأسیسات شرکت برق بر اثر بمباران
۹۰ درصد: میزان آسیب دیدگی انبارها و مخازن تجهیزات شرکت برق غزه
۸۰ درصد: میزان آسیب دیدگی ناوگان خودرویی شرکت برق شامل خودروهای عملیاتی و امدادی در جریان حملات رژیم صهیونیستی
780 میلیون دلار: ارزیابی اولیه از حجم خسارات شرکت برق غزه
چقدر بمب روی غزه ریخته شد؟
آمار تلویزیون ترکیه‌ای تی‌وای‌تی (TYT) به میزان بمب‌ها و بمباران‌های غزه در نتیجه دو سال جنگ و تجاوز رژیم صهیونیستی پرداخته که این آمار به شرح ذیل است:
200هزار تن بمب ریخته‌شده بر سر غزه
90هزار تُن سلاح و مهمات آمریکایی تحویل داده‌شده به اسرائیل در طول 2سال جنگ علیه غزه
6بمب اتمی معادل بمباران غزه طی 2سال گذشته
13برابر بمب استفاده‌شده در هیروشیما معادل بمباران 2ساله غزه
6برابر بمب استفاده‌شده در ناکازاکی معادل بمباران 2ساله در غزه
مقدار مواد رادیواکتیو ریخته‌شده در غزه بیش از مقادیر پرتاب‌شده در ناکازاکی و هیروشیما
مراحل پیشنهادی بازسازی غزه
فیلیپ بوورات، مدیر اجرایی و مهندسی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی بازسازی غزه را مستلزم طی چند مرحله حساب‌شده و پله‌پله عنوان کرده است.
مرحله اول: ایمن‌سازی اماکن و همه نقاط بمباران‌شده و اطمینان از نبود بمب‌های منفجرنشده
مرحله دوم: مرتب‌سازی، جداسازی و خردکردن نخاله‌ها و تفکیک یا حذف موادی مانند پلاستیک و فولاد و بتن از آوارها
مرحله سوم: آغاز آواربرداری
مرحله چهارم: ساخت بندر بزرگ دریایی برای غزه با هدف واردات انبوه مصالح ساختمانی
مرحله پنجم: آغاز مهندسی زیرساخت و شهرسازی
مرحله ششم: آغاز ساخت ابنیه و ساختمان‌ها
زمان مورد نیاز برای بازسازی غزه
گزارش‌ها و ارزیابی‌های مختلفی از مدت زمان موردنیاز برای بازسازی غزه وجود دارد:
16 تا 80 سال: مؤسسه بروکینگز اعلام کرده است که بازسازی ممکن است بین ۱۶ تا ۸۰ سال طول بکشد.
10 سال: برآورد سازمان ملل از نیاز ۵۳.۲ میلیارد دلار برای بازسازی طی 10 سال زمان حکایت دارد.
5 سال: در طرح مصر در اتحادیه عرب برای بازسازی غزه، این بازسازی در یک فرایند ۵ سال با هزینه ۵۳ میلیارد دلار پیش بینی شده است..
طرح‌های ارائه شده برای بازسازی
در راستای بازسازی غزه، طرح‌های مختلفی ارائه شده و برخی از این طرح‌ها به طور کلی کنار زده شده‌اند:
طرح اول آمریکا:
4 ماه پیش در و اوج جنگ غزه، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال درباره طرح مورد بحث آمریکا درباره دوره پساجنگ در غزه نوشت که دولت آمریکا و شرکای بین‌المللی‌اش در حال بررسی پیشنهادهایی برای ساخت «ریویرای خاورمیانه» بر روی ویرانه‌های غزه، از جمله طرحی هستند که کنترل ایالات متحده را بر منطقه برقرار می‌کند و به فلسطینی‌ها پول می‌دهد تا آنجا را ترک کنند. این طرح ۳۸ صفحه‌ای دست کم جابجایی موقت بیش از ۲ میلیون نفر از جمعیت غزه را پیش‌بینی می‌کرد که یا از طریق آنچه که آن را عزیمت «داوطلبانه» به کشور دیگری می‌نامد، انجام می‌شود یا شامل انتقال به مناطق محدود و امن در داخل منطقه محصور در طول بازسازی می‌شد. طبق این طرح به کسانی که زمین دارند، در ازای حق توسعه مجدد ملکشان، یک توکن دیجیتال (نوعی دارایی دیجیتال) ارائه می‌شود تا از آن برای تأمین مالی یک زندگی جدید در جای دیگر یا در نهایت برای خرید آپارتمان در یکی از ۶ تا هشت «شهر هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی» جدید که قرار است در غزه ساخته شود، استفاده کنند. همچنین به هر فلسطینی که تصمیم به ترک غزه بگیرد، مبلغ ۵۰۰۰ دلار پول نقد و یارانه برای پوشش چهار سال اجاره در جای دیگر و همچنین یک سال هزینه غذا داده می‌شود.
این طرح که «صندوق بازسازی، شتاب اقتصادی و تحول غزه» موسوم به «صندوق بزرگ» (GREAT Trust) نام داشت، توسط برخی از همان صهیونیست‌هایی ارائه شد که «بنیاد بشردوستانه غزه» (GHF) مورد حمایت ایالات متحده و اسرائیل را ایجاد و راه‌اندازی کردند. این طرح بدلیل مخالفت‌های گسترده بین‌المللی مورد موافقیت واقع نشده و از دستور کار آمریکایی‌ها نیز خارج شد.
طرح دوم آمریکا:
یک ماه پیش، دو منبع آگاه دیپلماتیک عربی در گفت‌وگو با روزنامه تایمز اسرائیل از طرح جدید آمریکا برای غزه با عنوان «غزه جدید» پرده برداشتند، بر اساس این طرح، ایالات متحده به دنبال ساخت شهرک‌های مسکونی در مناطق تحت کنترل رژیم صهیونیستی و کوچ ساکنان غزه به این مناطق و امنیتی‌سازی غزه بر اساس الگوی کرانه باختری است.
به گفته این دو منبع آگاه، «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا به کشورهای حوزه خلیج فارس پیشنهاد داده است که ساخت شش منطقه مسکونی در نیمه شرقی نوار غزه برای حدود یک میلیون نفر جمعیت را برنامه‌ریزی کنند، حال حاضر طبق ترتیبات امنیتی توافق آتش‌بس، این منطقه تحت اشغال ارتش رژیم صهیونیستی قرار دارد.
آنها در مصاحبه با تایمز اسرائیل گفتند که عنوان «غزه جدید» اصطلاحی است که مقامات آمریکایی اغلب برای توصیف پروژه‌ای در قسمت شرقی «خط زرد» ایجاد شده به کار می‌برند. خط جدیدی که ارتش اسرائیل در دهم اکتبر (۱۸ مهر) در آغاز توافق آتش‌بس غزه، آن را ترسیم کرده و هم‌اکنون کنترل مناطق شرقی آن خط، نیمی از غزه را در دست دارد. با این حال طبق طرح «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا، اسرائیل باید با گذار به مرحله دوم توافق، با عقب‌نشینی تدریجی، نوار غزه را به طور کامل ترک کند.
طرح سوم آمریکا:
تازه ترین طرح ارائه شده از سوی آمریکا برای بازسازی غزه در روزنامه وال‌استریت ژورنال تشریح شده و این روزنامه آمریکایی در گزارشی تحلیلی نوشت که دولت آمریکا در پی اجرای یک برنامه جدید در نوار غزه است که براساس آن، سکونتگاه‌ها و جوامع مستقل برای فلسطینی‌ها در مناطقی که اکنون تحت کنترل نظامی رژیم صهیونیستی قرار دارند، احداث خواهد شد.
طبق گزارش این نشریه، تیم‌هایی از مهندسان آمریکایی طی ماه‌های گذشته وارد مناطق جنوبی غزه شده‌اند و عملیات برداشتن آوار و پاکسازی مهمات عمل‌نکرده را آغاز کرده‌اند تا زمینه برای «امکان‌سنجی اسکان جمعیتی» فراهم شود.
این برنامه بخشی از طرح ۲۰ ماده‌ای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره آینده سیاسی و امنیتی غزه است؛ طرحی که به نوشته وال‌استریت ژورنال، عملاً بیانگر پذیرش این واقعیت است که کنار گذاشتن یا خلع‌سلاح کامل حماس در کوتاه‌مدت قابل تحقق نیست.
به گفته منابع آمریکایی، این مناطق با عنوان «سکونتگاه‌های امن جایگزین» یا «منطقه سبز» شناخته می‌شوند؛ عبارتی که الهام‌گرفته از تجربه آمریکا در عراق پس از سال ۲۰۰۳ است.
وال‌استریت ژورنال در ادامه گزارش خود نوشت که این طرح با هدف فراهم‌سازی زیرساخت‌های مسکونی، درمانی، آموزشی و خدمات عمومی برای آوارگان فلسطینی اجرا می‌شود و به‌صورت تدریجی تلاش خواهد کرد جمعیت غیرنظامی را از مناطق تحت تأثیر یا نفوذ حماس به این سکونتگاه‌ها منتقل کند.
بر اساس این گزارش، ساخت نخستین این مناطق در رفح، در جنوب غزه و در نزدیکی مرز مصر، برنامه‌ریزی شده است؛ شهری که از آغاز جنگ، بیشترین جمعیت آوارگان را در خود جای داده و از ماه مه گذشته تحت کنترل نیروهای رژیم صهیونیستی قرار گرفته است.
طبق این گزارش، آمریکا و برخی متحدانش در حال بررسی تشکیل یک نیروی امنیتی بین‌المللی هستند که برای تأمین امنیت این مناطق وارد غزه شود. قرار است این نیرو با پلیس فلسطین همکاری کند، اما به گفته منابع آمریکایی، واشنگتن قصد همکاری با هیچ گروه مسلح مخالف حماس در این مناطق را ندارد.
این روزنامه همچنین نوشت که آنچه «شورای صلح» نامیده می‌شود - نهادی که براساس برنامه ترامپ تشکیل شده - مسئولیت اداره مدنی، خدمات عمومی و نظارت بر بازسازی را برعهده خواهد گرفت و قرار است پس از طی چند مرحله، کنترل این مناطق به دولت فلسطینی منتقل شود.
وال‌استریت ژورنال همچنین در بخش دیگری از گزارش خود به این نکته اشاره کرد که محبوبیت حماس در میان برخی شهروندان غزه پس از اجرای آتش‌بس افزایش یافته، زیرا به نوشته این روزنامه، « این جنبش توانسته در برابر حملات گسترده مقاومت کند و در برخی مناطق همچنان حضور میدانی خود را حفظ نماید».
منابع آمریکایی به این رسانه گفته‌اند که «انتظار می‌رود با گسترش و توسعه این سکونتگاه‌ها و ارائه خدمات بهتر، نفوذ حماس در مناطق دیگر کاهش یابد» و با گذشت زمان، این جنبش «از صحنه سیاسی و امنیتی غزه کنار گذاشته شود».
وال‌استریت ژورنال در پایان گزارش خود نوشت که هنوز زمان‌بندی مشخصی برای اجرای کامل این طرح اعلام نشده و ساخت این سکونتگاه‌ها آغاز نشده است، اما «زیرساخت‌های اولیه و پاکسازی زمین‌ها در حال انجام است و هدف نهایی، ایجاد نوعی واقعیت جدید در غزه است که با ساختار فعلی آن متفاوت باشد».
طرح مصر:
از اسفندماه سال گذشته، دولت مصر طرحی به ارزش ۵۳ میلیارد دلار برای بازسازی غزه طی ۵ سال ارائه کرد که مبتنی بر ارائه کمک‌های فوری و بازسازی و توسعه اقتصادی طولانی مدت این منطقه است. این طرح که در اجلاس سران کشورهای عربی در قاهره مورد توجه و بررسی قرار گرفت، شامل دو مرحله بازسازی و تأسیس صندوقی تحت نظارت بین المللی برای تضمین تأمین مالی و همچنین شفافیت و نظارت بر اوضاع است.
مرحله بهبود موقت: مرحله اول این طرح ۶ ماهه است که هزینه آن بالغ بر ۳ میلیارد دلار است که با آواربرداری‌ها از محور اصلی غزه یعنی محور صلاح الدین و دیگر مناطق آن آغاز می‌شود. در این مرحله ۲۰۰ هزار واحد مسکونی از پیش ساخته شده تأمین می‌شود. در این مرحله، ۷ منطقه تعیین می‌شود که حدود یک و نیم میلیون از فلسطینیان در واحدهای مسکونی موقت در آن اسکان داده می‌شوند. این مرحله همچنین شامل ترمیم ۶۰ هزار واحد مسکونی نسبتاً تخریب شده با هدف اسکان ۳۶۰ هزار نفر از اهالی غزه است.
مرحله بازسازی: بر اساس این طرح بازسازی غزه به دو مرحله تقسیم می‌شود که مجموعاً در چهار و نیم سال انجام می‌گردد. این سند تاکید می‌کند که مجموع سرمایه گذاری مورد نیاز برای اجرای مرحله اول ۲۰ میلیارد دلار است که تا سال ۲۰۲۷ به انجام خواهد رسید و شامل احداث شبکه‌های خدماتی و احداث واحدهای مسکونی دائمی و بازسازی ۲۰ هزار فدان از اراضی غزه است. بر اساس این طرح، مرحله دوم به سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری نیاز دارد که تا سال ۲۰۳۰ استمرار پیدا می‌کند و شامل احداث مناطق صنعتی و بندرگاه و بنادر دریایی و فرودگاه است.
تأمین مالی طرح: بر اساس این طرح صندوق سرمایه‌گذاری تحت نظارت بین المللی به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری دقیق و اجرای تعهدات مالی در غزه ایجاد می‌شود تا بتواند استمرار سرمایه‌گذاری‌ها برای بازسازی غزه را تضمین کند و نظارت لازم نسبت به هزینه کرد منابع مالی در محل‌های مورد نظر را ارائه دهد. در این طرح دولت مصر تلاش می‌کند یک کنفرانس عالی رتبه در سطح وزیران با همکاری تشکیلات خودگردان فلسطین و سازمان ملل متحد برگزار کند تا تأمین هزینه‌های لازم و مشارکت دولت‌ها و سازمان‌های دارای منابع مالی و بخش خصوصی فلسطینی و بین‌المللی بر اساس این کنفرانس فراهم شود.
شرایط فلسطینی‌ها برای بازسازی غزه
در عین حال، گروه‌های فلسطینی در غزه برای بازسازی این باریکه شرایط خود را اعلام کرده‌اند. این گروهها با انتشار بیانیه مطبوعاتی درباره قطعنامه اخیر شورای امنیت در مورد نوار غزه، درباره بازسازی این باریکه بر نکات ذیل تاکید کردند:
عدم محکومیت مقاومت: محکومیت و رد کامل هرگونه توصیف مقاومت فلسطین به‌عنوان «تروریسم»، و رد طرح موضوع سلاح مقاومت بدون توجه به زمینه ملی، تاریخی و قانونی آن. این سلاح، ابزار ملتی تحت اشغال و محاصره است که بارها هدف حملات نسل‌کشی قرار گرفته است. هر رویکردی که نبود سازوکارهای واقعی برای حفاظت از مردم فلسطین را نادیده می‌گیرد و چشم‌انداز سیاسی برای کسب حقوق مشروع آنان ارائه نمی‌دهد، به جای پایان اشغال، به تثبیت آن کمک می‌کند.
وجود رهبری فلسطینی در فرایند بازسازی: تأکید بر اینکه مدیریت کمک‌ها و روند بازسازی باید تحت رهبری فلسطینی و با هماهنگی سازمان ملل باشد. گروه‌های فلسطینی مخالف این هستند که از کمک‌ها به‌عنوان ابزار فشار استفاده شود یا اینکه این تصمیم برای تضعیف نقش آنروا به کار رود؛ نهادی که شاهدی بین‌المللی بر حقوق آوارگان است.
لزوم محاکمه اشغالگران: اشاره به اینکه روند بازسازی و حمایت از غیرنظامیان بدون سازوکارهای روشن برای محاکمه اشغالگران به‌خاطر جنایاتش، و بدون رسیدگی به مسئولیت مستقیم آن در گرسنگی دادن به مردم، ایجاد کمبود منابع، و کنترل کامل بر گذرگاه‌ها ــ از جمله گذرگاه رفح و مرزهای غزه با مصر ــ ناقص خواهد بود.
موانع بازسازی غزه
در عین حال بازسازی غزه با موانع قابل توجهی روبروست. در گزارش‌های مختلف موانع بازسازی غزه شامل مواد مختلفی عنوان شده است:
موانع بازسازی شبکه برق: بزرگ‌ترین موانع در مسیر راه‌اندازی مجدد شبکه برق شامل ادامه بسته بودن گذرگاه‌ها و جلوگیری رژیم صهیونیستی از ورود تجهیزات، ژنراتورها، پنل‌های خورشیدی و قطعات یدکی است؛ موضوعی که حتی تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه اصلی را ناممکن کرده است. همچنین نبود منابع مالی برای پروژه‌های بازسازی نیز توان شرکت برق را به شدت محدود کرده و اجرای طرح‌های ضروری را به تعویق انداخته است.
نیاز به منطقه امن: مونا یعقوبیان، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)، در گفتکو با ای‌بی‌سی نیوز گفته است که پیش از آغاز بازسازی، باید مناطقی امن وجود داشته باشند که از مهمات عمل‌نکرده پاکسازی شده باشند. عمر نیز با تایید این نکته افزود که پاکسازی مهمات منفجرنشده و آوار هر دو «چالشی عظیم» خواهند بود که ممکن است سال‌ها طول بکشد.
تامین هزینه بازسازی: این پرسش همچنین باقی است که هزینه‌های بازسازی غزه را چه کسی خواهد پرداخت؟ طبق ارزیابی‌های مشترک سازمان ملل، اتحادیه اروپا و بانک جهانی از خسارات و نیازهای عملیاتی، بازسازی غزه میلیاردها دلار هزینه خواهد داشت و «جاکو سیلیرز»، از مقام‌های برنامه توسعه سازمان ملل متحد، گفت که به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی و عربی، کانادا و ایالات متحده به کمک برای تامین ۷۰ میلیارد دلار موردنیاز برای بازسازی غزه تمایل دارند. با این حال هنوز گزارش‌های رسمی در این زمینه منتشر نشده است. او گفت: «فکر می‌کنم احتمالا کشورهای خلیج فارس در تامین بودجه بازسازی مشارکت کنند، اما آنها صراحتا اعلام کرده‌اند که در صورت نبود یک راه‌حل بلندمدت برای این مناقشه، برای بازسازی غزه بودجه‌ای اختصاص نخواهند داد. آنها مشخصا در انتظار مشاهده پیشرفت واقعی در مسیر دستیابی به دولت مستقل فلسطین‌اند.» علاوه بر این، جبران خسارات اجتماعی و اقتصادی از جمله بخش‌های بهداشت، آموزش، تجارت و صنعت که در این درگیری ویران شده‌اند، هزینه زیادی دارد که باید دید با ادامه یا توقف آتش‌بس، میزان مشارکت کشورها در این تامین مالی آنها چه میزان خواهد بود.
سال‌ها زمان برای پاکسازی مهمات و آواربرداری: گزارش سال گذشته سازمان ملل نیز تاکید داشت که برای بازسازی غزه، از جمله پاکسازی مهمات عمل‌نکرده و میلیونها تن آوار، سال‌ها کار در پیش است. براساس گزارش سازمان ملل، حجم آوار در غزه بسیار زیاد است، زیرا ساختمان‌های غزه به‌طور عمده از فولاد و بتن ساخته شده‌اند و به تجهیزات تخصصی همچون بولدوزر و جرثقیل نیاز است. سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که ۷۵۰۰ تن مهمات منفجره در سراسر غزه پراکنده است و پاکسازی آن ممکن است تا ۱۴ سال طول بکشد. احتمالاً تا ۳۷ میلیون تن زباله جامد وجود دارد که باید پاکسازی شود.
مسائل حقوقی مالکان غزه: از سوی دیگر، حقوق مسکن و زمین ساکنان فلسطینی موضوع مهمی در بازسازی غزه خواهد بود زیرا برخی مالکان در طول درگیری‌ها اسناد مالکیت خود را گم کرده‌اند، در حالی که بعضی دیگر شماره‌های ثبت نادرستی برای قطعات زمین در دست دارند. نبود یک بررسی مناسب از مالکیت زمین، تأیید مرزهای قطعه زمین را دشوار می‌کند و می‌تواند منجر به اختلافات شود. بعضی از مردم نیز بدون مجوز ساختمانی از مقامات غزه، خانه‌هایی ساخته‌اند که منجر به اختلال در برنامه‌ریزی شهری مناسب و فضاهای عمومی شده است
