پایگاه تحلیلی الوقت- شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را که خواستار خودمختاری صحرای غربی در مراکش است، با رأی مثبت تصویب کرده و چنین قطعنامه‌ای را بهترین راه حل ممکن برای اختلاف ارضی دیرینه مراکش با جبهه جدایی‌طلب پولیساریو اعلام کرده است. این قطعنامه که توسط آمریکا تهیه شده، از همه طرف‌ها می‌خواهد تا بر اساس طرح خودمختاری مراکش که اولین بار در سال ۲۰۰۷ مطرح شد، مذاکره کنند.
در قطعنامه‌ای که اکنون به تصویب رسیده است، خودمختاری واقعی برای صحرای‌غربی تحت حاکمیت مراکش به عنوان عملی‌ترین راه حل ممکن برای خاتمه دادن به مناقشه ۵۰ ساله میان رباط و جبهه پولیساریو ارزیابی و معرفی شده است.
ماجرای مناقشه بر سر صحرای غربی
صحرای‌غربی که منطقه‌ای وسیع و بیابانی است، پس از خروج اسپانیا از این مستعمره در سال ۱۹۷۵ صحنه یکی از طولانی‌مدت‌ترین مناقشه‌های ارضی در شمال قاره آفریقا است.
پس از خروج اسپانیا از این منطقه، مراکش بخش‌هایی از آن را تحت اشغال خود درآورد و صحرای غربی پیوسته شاهد درگیری‌هایی میان ارتش مراکش و نیروهای جبهه پولیساریو بوده است. جبهه پولیساریو یک سال بعد از خروج نیروهای اسپانیا از صحرای غربی تاسیس شد و علیه رباط سلاح به دست گرفت و خواستار جدایی از مغرب شد. این گروه در منطقه صحرای غربی، کنترل نسبی این منطقه را در دست دارد و پیشتر صحرای غربی را به عنوان کشور «جمهوری دموکراتیک صحرای غربی» اعلام کرده بود. جنگ ۱۵ ساله بین دو طرف در سال ۱۹۹۱ با آتش‌بس پایان یافت، اما تنش‌ها ادامه پیدا کرد و سرانجام جبهه پولیساریو در سال ۲۰۲۰ به درگیری مسلحانه پایان داد. با وجود پایان درگیری مسلحانه، اما موضوع استقلال یا خودمختاری منطقه صحرای غربی همچنان محل مناقشه میان دولت مرکزی مراکش و اعضای جبهه پولیسارو است.
طرح فعلی شورای امنیت درباره صحرای غربی
قطعنامه اخیر شورای امنیت درباره خودمختاری صحرای غربی در مراکش که آمریکا هم از آن پشتیبانی کرده است، پیشتر در سال ۲۰۰۷ میلادی از سوی مراکش ارائه شده بود.
بنا بر این طرح، منطقه صحرای غربی به عنوان بخشی از مراکش یک منطقه خودمختار خواهد بود که از نهادهای قانو‌نگذاری، اجرایی و قضایی محلی منتخب با رأی ساکنان محلی برخوردار خواهد شد و دولت مرکزی نیز در رباط کنترل امور دفاعی و امور مربوط به سیاست خارجی را در اختیار خواهد داشت.
این را نیز باید در نظر داشت که قطعنامه اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد، نشان دهنده پذیرش بین‌المللی ادعاهای مراکش درباره حاکمیت بر این منطقه است.
اگر این طرح با موفقیت‌آمیز اجرا شود، می‌تواند راه را برای صلحی جامع بین مراکش و الجزایر هموار کند، چون الجزایر حامی سرسخت جدایی طلبان جبهه پولیساریو در منطقه صحرای غربی است.
از سوی دیگر، مراکش خود را نیازمند برقراری صلح و ثبات در منطقه صحرای غربی می‌بیند. مقامات این کشور ادعا کرده‌اند که تا سال ۲۰۳۵ به یک اقتصاد نوظهور تبدیل خواهند شد و برای تبدیل شدن به اقتصاد نوظهور، حل چالش صحرای غربی برای دولت مراکش ضروری است. مراکش در حال حاضر در حال آماده شدن برای میزبانی جام ملت‌های آفریقا در ماه دسامبر و همچنین جام جهانی ۲۰۳۰، به همراه اسپانیا و پرتغال است و برای این کشور حل مسئله صحرای غربی بسیار مهم است.
حق تعیین سرنوشت در دست مردم
با وجود آن که قطعنامه سازمان ملل بر اجرای طرح خودمختاری منطقه صحرای غربی تاکید دارد، اما الجزایر به عنوان کشوری که حامی منطقه صحرای غربی است به این قطعنامه با احتیاط واکنش نشان داده است. «عمار بن‌جما»، نماینده الجزایر در سازمان ملل، اما از این قطعنامه انتقاد کرد و گفت که تصمیم نهایی درباره آینده این سرزمین باید تنها در دست مردمی باشد که تحت سلطه استعماری زندگی می‌کنند. او افزود که در متن قطعنامه پیشنهادهای جبهه پولیساریو نادیده گرفته شده است.
بازتاب مسئله صحرای غربی در سیاست خارجی مراکش
صحرای غربی مدت‌هاست که مورد توجه سیاست خارجی مغرب بوده و رباط در تلاش است تا سایر کشورها را متقاعد کند که این منطقه را به عنوان قلمرو این کشور در مقابله با خواسته‌های جبهه پولیساریو به رسمیت بشناسند.
از سوی دیگر، موضوع صحرای غربی باعث تنش در روابط مراکش با الجزایر شده است، چون الجزایر حامی جدایی طلبان صحرای غربی است.
در ژوئیه سال گذشته (تیر ۱۴۰۳)، فرانسه حمایت خود را از موضع مغرب در مورد صحرای غربی و حمایت از طرح این کشور برای اعطای خودمختاری به استان‌های صحرا اعلام کرد، اقدامی که با مخالفت جبهه پولیساریو و الجزایر متحد آن مواجه شد.
الجزایر مراتب تاسف عمیق و محکومیت شدید خود را از تصمیم دولت فرانسه برای به رسمیت شناختن طرح خودمختاری منطقه صحرا در چارچوب حاکمیت مغرب ابراز کرد و این تصمیم را «غیرمنتظره، ناموفق و بی‌اثر» توصیف کرد. در پی آن، دولت الجزایر تصمیم گرفت که فورا سفیر خود را از فرانسه فراخواند و مسئولیت نمایندگی دیپلماتیک خود در فرانسه را به عهده یک کاردار واگذار کند.
