پایگاه تحلیلی الوقت - دیدار اخیر روسای جمهور آمریکا و چین در بحبوحه تنش‌های تجاری دو طرف بارقه امیدی برای آتش بس در این جنگ تجاری ایجاد کرده است. بویژه آن که اظهارات دو طرف پس از این دیدار از خوش بینی هر دو طرف حکایت داشت. ترامپ در مورد نتیجه این جلسه گفته است که از یک تا ده، نمره ۱۲ به نتایج جلسه خواهد داد و گفت که «مجموعه‌ای از تصمیمات برجسته گرفته شده است». او افزود: «ما در مورد بسیاری از نکات مهم به نتیجه رسیده‌ایم.»
شی جین پینگ هم در بیانیه‌ای گفت که دو کشور «چشم‌انداز خوبی برای همکاری» دارند و روابط تحت هدایت او و ترامپ «ثبات کلی» خود را حفظ کرده است. شی جین پینگ همچنین اظهار داشت که تیم‌های مذاکره تجاری دو کشور در دیدار اخیر «به اجماع اولیه‌ای در مورد رسیدگی به نگرانی‌های اصلی خود رسیده‌اند». او گفت: «هر دو طرف باید دیدگاه بلندمدت داشته باشند و بر مزایای همکاری تمرکز کنند، نه اینکه در چرخه معیوب تلافی‌جویی متقابل گرفتار شوند.»
علی رغم این اظهارات خوش بینانه، اما بررسی نتایج جلسه نشان می‌دهد که هنوز مسائل کلیدی در روابط تجاری آمریکا و چین وجود دارد و شاید به آسانی نتوان نسبت به نتایج این نشست ابراز خوش بینی کرد.
ابهام در حل و فصل عناصر خاکی کمیاب
شاید مهمترین موضوع فعلی در روابط آمریکا و چین، ممنوعیت چین بر صادرات عناصر خاکی کمیاب به آمریکا باشد. چین تقریباً تمام استخراج و فرآوری عناصر خاکی کمیاب را کنترل می‌کند و این ممنوعیت، آمریکا را به تکاپو انداخته است. این محصولات برای تولیدات نظامی یا برخی از بخش‌های نیمه‌هادی الکتریکی بسیار حیاتی هستند و ممنوعیت ورود این مواد به آمریکا برای این کشور چالش برانگیز خواهد بود.
ترامپ گفته است که این موضوع را با شی جینپینگ در میان گذاشته و «آنها قرار است این جریان را ادامه دهند.» گفته شده این موضوع در یک توافق یک ساله مورد بحث قرار گرفته، اما سوال این جاست که سرنوشت تجارت دو کشور در موضوع عناصر کمیاب پس از یک سال به کجا خواهد رسید؟ این در حالی است که ترامپ ادعا کرده که تمام مشکل عناصر خاکی کمیاب حل شده و موانع از بین رفته است، اما ترامپ هیچ اشاره‌ای نکرده که توافق آیا بعد از یک سال از سوی چین تمدید خواهد شد یا خیر؟
از سوی دیگر بیانیه چین به طور خاص به عناصر خاکی کمیاب اشاره نکرده، اما وزارت بازرگانی چین اعلام کرده است که این کشور کنترل‌های صادراتی اعلام شده را در ازای توقف تعرفه ۵۰ درصدی آمریکا به حالت تعلیق در خواهد آورد. بنابراین ممنوعیت صادرات عناصر خاکی کمیاب چین به آمریکا فقط برای یک سال تعلیق شده، اما مسئله برای بلندمدت حل نشده است.
سرنوشت نامعلوم فنتانیل
ترامپ در مورد ماده مخدر فنتانیل گفت که شی جین پینگ «بسیار تلاش خواهد کرد تا جریان مواد شیمیایی برای ساخت ماده مخدر فنتانیل در آمریکا را متوقف کند.» آمریکا پیشتر به طور خاص برای اعمال فشار بر پکن در مورد جلوگیری از ورود فنتانیل از چین به آمریکا، تعرفه 20 درصدی بر محصولات چینی وضع کرده بود . حال ترامپ می‌گوید که بر اساس اظهارات شی در روز پنجشنبه گذشته، تعرفه را به 10 درصد کاهش داده است و در مقابل چین مانع صادرات فنتانیل به آمریکا خواهد شد. وزارت بازرگانی چین نیز تعلیق تعرفه‌های فنتانیل و سایر کالاها را تأیید کرده و گفته است که اقدامات متقابل خود را بر این اساس تنظیم خواهد کرد. با این حال مشخص نشده که چین چگونه مانع صادرات فنتانیل به آمریکا خواهد شد؟ فنتانیل یکی از مواد افیونی شیمیایی بسیار قوی (100 برابر قوی تر هروئین) است که در سال‌های اخیر به یکی از مهمترین عوامل مرگ ناشی از اوردوز در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر تبدیل شده‌است.
ادامه محدودیت بر تراشه‌ها
موضوع تراشه‌های آمریکا و ایجاد محدودیت از سوی آمریکا برای صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین همواره یکی از موانع اختلاف در تجارت پکن و واشنگتن به شمار می‌رود. در مورد تراشه‌ها، ترامپ گفته است که او و شی جین پینگ در مورد خرید تراشه‌های آمریکایی انویدیا به نتیجه رسیده‌اند، اما وقتی از او پرسیده شد که آیا اجازه می‌دهد تراشه هوش مصنوعی جدید بلک‌ول انویدیا به چین فروخته شود، ترامپ گفت نه. او گفت: «ما در مورد بلک‌ول صحبت نمی‌کنیم.» تراشه Blackwell B30A محصول جدیدی از انویدیا است که قرار است جایگزین H20 شود و همچنان برای چینی‌ها با محدودیت دسترسی همراه خواهد بود.
سکوت در برابر تایوان
مسئله تایوان نیز از دیگر نقاط مورد اختلاف برجسته در روابط چین و آمریکاست. اگرچه ترامپ گفته است که درباره جنگ اوکراین او و شی جین پینگ توافق کرده‌اند که برای پیشرفت با هم همکاری کنند، اما موضوع تایوان در مذاکرات دو طرف مسکوت مانده است. ترامپ در هواپیمای خود به خبرنگاران گفت که موضوع تایوان «هرگز» در جلسه اخیر با رئیس جمهور چین مطرح نشد. این در حالی است که الحاق تایوان به عنوان یک استان چین، هدف اصلی شی جین پینگ است و در مقابل آمریکا مهمترین حامی تایوان در برابر تهدیدات چین به شمار می‌رود، اما به نظر می‌رسد دو طرف سکوت در برابر موضوع تایوان را به گفتگو ترجیح داده‌اند، شاید از این رو که هر دو طرف متوجه شده‌اند که درباره تایوان به هیچ فصل مشترکی نخواهند رسید.
ادامه روابط ناپایدار
آن چه از آتش‌بس تجاری اخیر میان آمریکا و چین به نظر می‌رسد، این است که این آتش بس یک توافق بلندمدت نیست و انتظار می‌رود رابطه بین ایالات متحده و چین همچنان ناپایدار باقی بماند. در این وضعیت احتمالا هر دو کشور برای تقویت زرادخانه‌های نظامی خود و آماده شدن برای مذاکرات آینده استفاده خواهند کرد. در عین حال توافقات اخیر برای چین کمی فضای تنفس ایجاد می‌کند. چین از احتمال آتش‌بس تجاری برای ۱۲ ماه آینده خوشحال است.
به نظر می‌رسد که پس از دیدارهای اخیر میان رهبران چین و آمریکا، مقامات سطح پایین‌تر و مشاوران دو کشور قرار است برخی از جزئیات را بررسی کنند و تصمیمات بزرگ قرار است زمانی گرفته شود که روسای جمهور دو کشور طی ماه‌های آینده با هم دیدار کنند و توافق اخیر فقط به نوعی طرح کلی گفتگوهای آینده بود.
توانایی استفاده از تهدید عناصر خاکی کمیاب و تسلط چین بر آنها، بازی را به نفع چین تغییر داده است. در مقابل آمریکا از مزیت فناوری برخوردار است و آمریکایی‌ها از مزیت فناوری به عنوان اهرم فشار بر چین استفاده خواهند کرد. اما چین مزیت عناصر خاکی کمیاب را دارد که به عنوان کارت بازی در برابر آمریکا از آن استفاده می‌کند. بنابراین طی چند سال گذشته صحنه بازی به نفع پکن تغییر کرده و چین گفته است: «اگر می‌خواهید خشن بازی کنید، ما هم می‌توانیم خشن بازی کنیم.»
مسئله دیگر این است که ساعت عمر سیاسی ترامپ خیلی سریع‌تر از ساعت عمر سیاسی رئیس جمهور چین حرکت می‌کند و ترامپ بدلیل محدودیت زمانی دوره ریاست جمهوری‌اش، زمان زیادی برای به نتیجه رسیدن با طرف چینی ندارد. در مقابل رئیس جمهور چین از مزیت زمان برخوردار است و می‌تواند توافقات با آمریکا را از نظر زمانی با بهانه‌های مختلفی به تعویق بیاندازد. بنابراین، در مذاکره با چین، زمان به نفع ترامپ نیست و چین توانایی این را دارد که بازی بسیار طولانی‌تری در برابر ترامپ انجام دهد.
