الوقت- از روز گذشته عملیات ضربتی و پیروزمندانه جنبش مقاومت اسلامی (حماس) در عمق سرزمینهای اشغالی علاوه بر خوشحالی فلسطینیان و در شوک فروبردن صهیونیستها، توجه جهانیان را به خود معطوف کرده و در صدر اخبار رسانه‌های بین المللی قرار دارد.
در این شرایط بررسی علل و انگیزه‌ها و تبعات عملیات طوفان الاقصی مستلزم درک زمینه‌های گسترده‌تر درگیری رژیم صهیونیستی و فلسطین است، جایی که مردم فلسطین، به ویژه در غزه، بار مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در طول دهه‌ها به دوش کشیده‌اند.
اگرچه گروههای فلسطینی در مدت 75 سال گذشته از سوی اشغالگران مورد ظلم و ستم واقع شده‌اند و همواره برای آزادسازی سرزمینهای از دست رفته خود مبارزه با غاصبان قدس را به پیش برده‌اند اما عملیات اخیر حماس که از همه جهات بی‌سابقه بود، ماحصل اقدامات تحریک آمیزی است که دولت تمام افراطی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان انجام داده است.
تشدید خشونت و تجاوز تندروها علیه فلسطینیان و مسجد الاقصی
در یکسال گذشته معادلات اشغالگری با ورود وزرای تندرو مانند ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی و بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی این رژیم به کابینه نتانیاهو در دسامبر گذشته، وضعیت جدیدی را به وجود آورد که در آن طرح‌های ضد فلسطینی بیش از هر زمان دیگری در دستورکار قرار گرفت تا به خیال خود بتوانند کار فلسطین را تمام کرده ورویای یهودی سازی قدس را محقق نمایند. در این میان، برای رسیدن به این هدف نیاز به پاکسازی کرانه باختری از وجود فلسطینیان داشتند که بن گویر مامور به انجام آن شده بود و خشونت علیه فلسطینیان را تشدید کرد.
از طرح تسلیح شهرک نشینان گرفته تا تاسیس گارد ملی همگی برای کشتار و کوچاندن بیشتر فلسطینیان در کرانه باختری و مشروعیت بخشیدن به اقدامات تروریستی شهرک‌نشینان انجام شد و بر اساس آمارها صدها فلسصینی از ابتدای سال 2023 شهید شده‌اند که در میان آنها دهها زن و کودک نیز دیده می‌شود و این آمار نسبت به سالهای قبل روند صعودی به خود گرفته است. بر اساس آمارهای رسمی، از سال 2008 تاکنون که در این مدت نتانیاهو بیش از همه در راس قدرت تل‌آویو بود، 150 هزار فلسطینی توسط اشغالگران شهید شده‌اند که نزدیک به یک سوم آنها را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. به رغم درخواستهای بین‌المللی برای کاهش تنشها اما دولت تندرو در ماه‌های گذشته سطح تنشها با گروههای مقاومت در کرانه باختری و غزه را بالا برده بود و حملات مداوم به شهرک حواره، نابلس، و جنین در این راستا انجام می‌شد.
تصویب طرح توسعه شهرک سازی در کرانه باختری که نتانیاهو آنرا یکی از وعده‌های دولت خود اعلام کرده بود، خشم فلسطینیان و حتی جامعه جهانی را به همراه داشت. رهبران مقاومت بارها به صهیونیستها هشدار دادند که شهرک‌سازی که با هدف کوچ اجباری فلسطینیان انجام می‌شود عاقبت خوشی برای اشغالگران نخواهد داشت اما تندروها گوششان به این هشدارها بدهکار نبود.
تعرض به صحن‌های مسجدالاقصی توسط شهرک‌نشینان افراطی به سرکردگی بن گویر در ماه‌های گذشته شدت گرفته بود و رهبران فلسطین هتک حرمت به این مکان مبارک را خط قرمز خود اعلام کرده بودند و با وجود مخالفت‌های جهانی با این اقدامات تحریک‌آمیز اما صهیونیستها همچنان به ماجراجویی خود در این مکان مقدس ادامه دادند و در روزهای اخیر هم به مدت یک هفته به خاطر جشن اعیاد یهودی، به مسجدالاقصی تعرض کردند که این جنگ افروزی‌ها از دید گروههای مقاومت مغفول نماند.
برگزاری راهپیمایی تحریک‌آمیز «پرچم‌ها» از دیگر مواردی بود که فلسطینیان را به شدت آزرده خاطر کرده بود و در این اقدام تنش آمیز هم پای بن گویر در میان بود که با حضور در جمع صهیونیستها به صراحت فلسطینیان را به کشتار و اخراج از کرانه باختری تهدید می‌کرد.
دولت افراطی نتانیاهو برای اجرای برنامه‌های جاه طلبانه خود سعی کرد تا فشارهای اقتصادی به فلسطینیان را تشدید کند و به همین منظور حلقه محاصره گذرگاه‌های اطراف غزه را که هر از گاهی کمکهای بشردوستانه به این منطقه وارد می‌شد را تنگتر کرد. همچنین، با تحریم تشکیلات خودگردان فلسطین و قطع کمکهای مالی به آن، سعی کرد انتقام شکست‌های خود از گروههای مقاومت در کرانه باختری را بگیرد که به لحاظ اقتصادی شرایط سختی را برای فلسطینیان رقم زده بود.
نمونه دیگر جنگ افروزی‌های دولت تندرو، افزایش فشار به اسرای فلسطینی بود که بن گویر قوانین سختگیرانه را بر علیه آنها وضع کرده بود و حتی اسرا از امکانات اولیه از جمله داشتن پتو و آب گرم برای استحمام هم محروم شده بودند. محدود کردن ملاقات خانواده‌های فلسطینی با اسرا، عدم تشکیل دادگاه صالحه برای تفهیم اتهام اسرای فلسطینی از دیگر اقداماتی بود که تندروها علیه فلسطینیان انجام دادند. رهبران حماس و جهاد اسلامی همواره با خط قرمز اعلام کردن وضعیت بغرنج اسرا، نسبت به عواقب این اقدامات ضد انسانی هشدار می‌دادند.
از جمله دلایلی مهمی که حماس را به اجرای عملیات به سرزمینهای اشغالی تحریک کرد، این بود که رهبران این جنبش روز شنبه اعلام کردند که ارتش صهیونیستی برای حمله گسترده به کرانه باختری و غزه آماده می‌شد و برای جلوگیری از این اقدام نظامی، دست بکار شدند. در هفته‌های گذشته رسانه‌های عبری زبان هم طرح احتمالی حمله گسترده به کرانه باختری و غزه را مطرح کرده بودند اما زمان آن مشخص نبود.
عملیات از پیش برنامه ریزی شده
حملات برق آسا و غافلگیر کننده حماس به سرزمینهای اشغالی، این سوال را در ذهن تحلیلگران تداعی کرده که آیا این عملیات یک اقدام آنی بوده و یا مقاومت در هفته‌های گذشته روی این عملیات برنامه ریزی کرده بود. در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که حماس از زمان روی کار آمدن دولت تندرو نتانیاهو سیاست صبر و مماشات همراه با هشدار را در قبال دشمن در پیش گرفته بود و بی‌گدار به آب نمی‌زد و این اقدام صبورانه نشان می‌داد که رهبران این جنبش بدون تردید برای صهیونست‌ها برنامه‌هایی را در نظر گرفته‌اند تا بتوانند در زمان و مکان مناسبی به دشمن ضربه سهمگین وارد کنند.
حجم تلفات و غافلگیری دشمن صهیونیستی هم حکایت از این داشت که عملیات از پیش برنامه‌ریزی شده بود و نقاط ضعف و قوت دشمن را هم تا حد زیادی ارزیابی کرده بودند وگرنه این همه تلفات انسانی و گرفتن غنیمت جنگی و اسرا، با اقدام یک شبه به دست نمی‌آمد. چیزی که صالح العاروری، معاون دفتر سیاسی حماس هم در گفتگو با الجزیره آنرا تایید کرد و گفت:«این طرح طبق برنامه اجرا شد، از جمله کنترل شهرک‌ها و اردوگاه‌ها و الآن نبرد در آغاز راه است». العاروری با اشاره به اینکه ورود زمینی دشمن به غزه بهترین سناریو برای مقاومت خواهد بود، گفت:«گردان‌های القسام افسران ارشد اسرائیلی را اسیر کرده‌اند و ما برای بدترین احتمالات از جمله ورود زمینی دشمن آماده‌ایم». این درحالی است که نتانیاهو دهها هزار نیروی ارتش را برای مداخله زمینی در اطراف غزه مستقر کرده است و ادعا کرد که قصد دارد این منطقه را از وجود حماس پاک کند اما با اظهارات رهبران حماس، به نظر می‌رسد این جنبش برای مقابله با دشمن در خاکریز خود هم برنامه دارد و ترسی به خود راه نمی‌دهد.
فروپاشی هیمنه ارتش صهیونیستی
هر چند حماس در دو دهه اخیر با تقویت بنیه دفاعی خود، تلفات سنگینی را به دشمن غاصب صهیونیستی وارد کرده بود اما دستاوردهایش در دو روز نبرد فعلی بیش از همه جنگ‌های قبلی است. گروههای مقاومت در مدت کوتاهی توانستند صدها نفر از نظامیان صهیونیستی را به هلاکت رسانده و تعداد زیادی را نیز به اسارت بگیرند. این عملیات نشان داد که رژیم صهیونیستی برخلاف ادعای مقاماتش، بسیار آسیب پذیر است و اگر فلسطینی‌ها با برنامه روند درگیری را به پیش ببرند می‌تواند پیروزی بزرگی را به دست آورند.
این عملیات به عبارتی، هیمنه پوشالی نظامی ارتش صهیونیستی را کاملاً ویران کرد. ناکارآمدی سامانه گنبد آهنین در رهگیری موشک‌های حماس، رسیدن این موشکها به قلب تل‌آویو همگی بر این مسئله صحه می‌گذارد که ارتش اسرائیل، موازنه را در برابر محور مقاومت از دست داده است و شهرک نشینان هم نمی‌توانند به این ارتش متزلزل برای تامین امنیتشان اعتماد کنند، کما اینکه در ماه‌های اخیر بسیاری از مقامات سابق تل‌آویو هم به ضعف ارتش در مقابله با گروههای مقاومت اشاره کرده بودند.
نکته مهم دیگر در این عملیات استفاده از حربه غافلگیری بود که رژیم صهیونیستی را در شوک بزرگی فرو برد. این عملیات چنان سهمگین بود که در مدت 20 دقیقه بیش از 5000 راکت از غزه به سرزمینهای اشغالی شلیک شد و نشان داد که مقاومت در بالاترین سطح از آمادگی نظامی قرار دارد. تعداد 350 کشته و بیش از 1000 زخمی و مفقود شدن 750 نفر و اسارت بیش از 100 نظامی در 24 ساعت، دستاوردی بود که حماس در نبرد خود با دشمن به دست آورده است، مقامات صهیونیستی حتی آمار تلفات را بیش از این اعلام کرده‌اند. گروههای مقاومت پیش از این در خاک غزه از سرزمین خود در برابر حملات اشغالگران دفاع می‌کردند اما اینک از لاک دفاعی خارج شده و به فاز تهاجمی روی آورده‌اند. از بین بردن سیم‌های خاردار و فنسهای اطراف غزه و ورود زمینی و هوایی به عمق سرزمینهای اشغالی برای اولین بار در تاریخ مبارزاتی فلسطینیان با اسرائیل انجام شد که حتی توانستند چندین شهرک صهیونیست نشین را به تصرف خود درآورند.
اسرا برگ برنده حماس
گرفتن اسرا از جمله برگ‌های برنده حماس در دوران پس از آتش‌بس خواهد بود. دهها نظامی صهیونیست و تعدادی شهرک نشین اکنون در اختیار گروههای مقاومت هستند و با این تعداد افراد می‌توانند پرونده تبادل اسرا را که در سالهای اخیر به دلیل کارشکنی تل‌آویو به بن‌بست رسیده بود به سرانجام برسانند. حماس در اکتبر ۲۰۱۱ مبادله "وفاداری به آزادگان" را با تل‌آویوامضا کرد و بر اساس آن ۱۰۲۷ فلسطینی بازداشتی با یک سرباز صهیونیست مبادله و آزاد شدند. با این وجود می‌توان گفت که در ازای تحویل دهها اسیر صهیونیست، هزاران فلسطینی (4900 اسیر فلسطینی بر اساس آمارها) از زندانهای اشغالگران می‌توانند آزاد شوند.
به اسارت گرفتن نظامیان صهیونیستی رعب و وحشت را در داخل سرزمینهای اشغالی و به ویژه در بین نیروهای امنیتی این رژیم حاکم کرده است و این مسئله سربازان ارتش را برای رویارویی تن به تن با نیروهای حماس مردد می‌کند. از طرفی، این حجم تلفات انسانی که در بین آنها چند فرمانده ارشد اسرائیلی هم وجود دارد، روحیه دشمن را تضعیف خواهد کرد و بدون شک در عرصه میدانی تاثیر خود را خواهد گذاشت.
نکته مهم دیگر این است که عملیات حماس این بار ترکیبی و همه‌جانبه انجام شد. همزمان با عملیات موشکی و پیشروی میدانی، از دریا و هوا حتی به گفته مقامات تل‌آویو از زیر زمین و از طریق تونل‌ها نیز گروههای مقاومت به عمق دشمن نفوذ کردند که نشان از توانمندی حماس دارد. نتانیاهو هموار مدعی بود که توانسته بسیاری از زیرساختهای حماس و جهاد اسلامی را در غزه نابود کند اما عملیات اخیر نشان داد که توان زرادخانه‌های این گروهها فراتر از تصور اشغالگران است و برای ماهها می‌توانند در برابر ارتش تا بن دندان مسلح مقاومت کرده و حتی پیروز شوند.
آنچه امروز در سرزمینهای اشغالی درحال رخ دادن است استانداردهای جدیدی را در مناقشه فلسطین ایجاد خواهد کرد و پرونده راه حل دائمی این مناقشه را در هر مذاکراتی که در آینده صورت خواهد گرفت، دوباره بر روی میز قرار خواهد داد. چرا که درگیری جاری بین رژیم صهیونیستی و حماس جدای از اینکه ماهیت پیچیده درگیری بین دو طرف را برجسته کرد و هژمونی دشمن را به چالش کشید، به جامعه بین‌المللی هم به ویژه غربیها این پیام را داد که بیش از این نباید چشم خود را به روی منافع فلسطینیان ببندند و حتی برای نجات رژیم غاصب از فروپاشی هم شده، راهکار دو دولتی را به پایان برسانند.
