الوقت: در حال حاضر هیچ نشانه‌ای مبنی بر پایان بحران داخلی در سوریه وجود ندارد. عربستان سعودی که تحت فشار آمریکا و برای حضور علنی تر خود در میدان رقابت سوریه، ائتلاف عجیب و غریب خود علیه تروریسم را اعلام کرد. در حالی که بر اساس گفته های عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان، حضور نیروهای زمینی عربستان در سوریه تنها یک احتمال است. از سوی دیگر آمریکا و ترکیه بیشتر خواهان حضور دولتهای عرب در صحنه سوریه هستند. در حال حاضر به دلیل ناکارآمد بودن جنگ علیه داعش، آمریکا خواستار اضافه شدن نیروهای جدید یعنی ایتالیا و آلمان شده است، هرچند که حضور نیروهای زمینی عرب را ترجیح می دهد، چرا که تلاش دارد تا از گرفتار شدن بیشتر در خاورمیانه بپرهیزد.
حضور نیروهای عرب نیز به اهداف آنکارا کمک می‌کند، چراکه حضور ترکیه در این صحنه را از دید عرب‌هایی که او را به نوعثمانی‌گرایی متهم می‌کنند، توجیه می‌کند. از طرفی جنگ مواج میان حکومت سوریه و شورشیان به طور متوالی تلاش‌های جهانی را علیه داعش زیر سوال برده است، مخصوصا اینکه مبارزه علیه داعش توسط حامیان اصلی آنها صورت گرفته است. در واقع تقسیم بندی میان مبارزان علیه داعش، به اوج خود رسیده است به ویژه اینکه در شمال یعنی جایی که نیروهای روسی مستقر هستند، به صورت جدی مانع عملیات نیروهای ترک-آمریکایی در کریدور عزار شده اند. علاوه بر این خصومت میان ترکیه و کردها در مرز سوریه، انتظار یک تلاش منسجم را در برابر داعش از میان می برد.
سوالی که وجود دارد این است که آیا عربستان و شرکای شورای همکاری خلیج فارس، به راحتی قادر به حضور متراکم قدرتمند نیروها در سوریه خواهند بود؟ در واقع عربستان و سایر کشورهای متحد خلیج فارس به شدت در یمن گرفتار هستند، در صورتی که می توانند به راحتی شمار کمتری از نیروها را به سوریه اعزام کنند. در عین حال خواهان جلب نظر سایر متحدان‌شان مانند مصر و اردن هستند. مصر به خاطر ارتش بزرگ و قدرتمنداش و اردن نیز به دلیل نیروهای آموزش دیده و موقعیت جغرافیایی‌اش. البته مصر و اردن مدتی پیش اعلام کرده بودند که برای هرگونه عملیات مشترک برای استقرار ثبات و امنیت در منطقه حاضر هستند و هردو دولت نیز کمک های مالی و اقتصادی از عربستان و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس دریافت کرده اند و مشتاق حفظ این روابط پرسود هستند.
مصر به دلیل تنش های داخلی خود به سمت سوریه متمایل شده است و از این روی روابط اش با ترکیه به سردی گراییده است. در عین حال مصر مترصد افزایش روابط دیپلماتیک و نظامی خود با روسیه است. عربستان اما تلاش دارد تا این جریانات را تغییر دهد. به عبارتی عربستان از طریق شورای هماهنگی عربستان- مصر تلاش دارد تا روابط خود را با مصر از راه تعدادی از پروژه های اقتصادی تقویت کرده و از سوی دیگر پیوند های مصر و ترکیه را با یک دیدار سه جانبه در پنجم ژانویه تقویت کند. اردن نیز به دنبال نزدیک تر شدن هرچه بیشتر به عربستان، قطر و امارات است. اما اردن وعمان در هر حمایتی از طرفین با دقت و احتیاط بیشتر عمل کردند و در عین حال از سقوط دولت در سوریه ترس داشتند چراکه فرصت هایی را در اختیار نیروهای افراطی برای نفوذ در کشورهای همسایه قرار می داد.
یقینا منافع و اهداف متفاوت بازیگران جهانی و منطقه ای همچنان در جنگ داخلی سوریه نقش بازی خواهد کرد. با وجود اینکه ملت‌های بیشتری شاهد افزایش شرکت حکومت‌هایشان در برابر تهدیدات داعش هستند، اما مواضع متفاوت هر کدام از آنها تلاش های طرف های خارجی را زیر سوال می برد. مشارکت کنندگان در جنگ علیه داعش در وهله اول بر رقبا و دشمنان خود تمرکز دارند و بعد به حل بحران داعش. در این راستا اگرچه هر نیروی اضافی دیگری می تواند فشار علیه داعش را افزون کند، اما بزرگترین تهدید علیه داعش و سایر گروه های افراطی ایجاد تساهل و وفاق میان رقبای حاضر در صحنه سوریه است. هرچند که در حال حاضر این مسئله نامحتمل تر به نظر می رسد. اما به طور کلی عربستان با تلاش های اخیر خود چه از طریق ائتلاف پر از سوال خود علیه تروریسم و چه از طریق تاکتیک های دیپلماتیک و سیاسی و در عین حال کمک های مالی خود و البته با حمایت آمریکا، به سوی عربی تر شدن جریانات سوریه گام بر می دارد و از سوی دیگر خواهان ایفای نقش موثرتر خود و متحدان‌اش، هرچند به صورت کذایی است.
فاطمه جلیلیان
