الوقت– اوج گیری بحران در اوکراین در نتیجه آغاز عملیات نظامی مسکو در 24 فوریه 2022 علیه کییف، به میدانی برای تنش در مناسبات کرملین با رژیم صهیونیستی تبدیل شد. روسها در چند سال گذشته با در پیش گرفتن سیاست مدارا و نزدیکی با رژیم صهیونیستی، سعی در حفظ سطح روابط دوجانبه علیرغم اختلافات در بحران سوریه داشتند. اما حمایتهای رژم صهیو نیستی از مواضع کشورهای غربی و همکاری با دولت اوکراین در وضعیت جدید موجبات خشم مسکو و تلاش سران کرملین برای انتقامگیری از این رژیم را به همراه داشته است.
در همان روزهای ابتدای آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، یائیر لاپید، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی اعلام کرد: ««حمله روسیه به اوکراین نقض جدی نظم جهانی است و اسرائیل این حمله را محکوم میکند و آماده ارائه کمکهای بشردوستانه به شهروندان اوکراینی است». در نشست اوایل ماه مارس مجمع عمومی سازمان ملل نیز رژیم صهیونیستی مجددا رای به محکومیت روسیه داد. همچنین، شواهد امر حاکی از آن است که رژیم صهیونیستی حمایت نظامی از اوکراین را به صورت مخفیانه در قالب ارسال تسلیحات و نیز زمینهسازی برای حضور نظامیان صهیونیست در اوکراین را در دستور کار قرار داده است.
مجموع این مواضع و اقدامات خصمانه تلآویو، خشم شدید روسها را به همراه داشته است. مقامات مسکو، موضعگیری تلآویو را نشانگر حمایت آنها از نئونازیسم دانسته بودند. حتی اخیرا اظهارات لاورف، وزیر خارجه روسیه مبنی بر ریشه یهودی داشتن هیلتر، جنجال بزرگی را در رسانهها و افکار عمومی بر پا کرده بود. در مجموع به نظر میرسد، هیئت حاکمه روسیه با پی بردن به ناسپاسی صهیونیستها در مسیر انتقام گرفتن از این رژیم گام برداشتهاند. در این میان در دسترسترین ابزارهای مسکو برای تنبیه اسرائیل را میتوان در محورهای ذیل مشاهده کرد.
تقویت مناسبات با گروههای مقاومت فلسطینی
مشهودترین نمود انتقامگیری مسکو از تلآویو که وارد فاز عملیاتی نیز شده است، تقویت مناسبات با گروههای مقاومت فلسطینی میباشد. هر چند طی دهههای گذشته همواره سطح محدودی از مناسبات میان گروهها و احزاب فلسطینی با مسکو وجود داشته و بارها کرملین میزبان آنها بوده است اما در وضعیت جدید که بحران اوکراین به صورت مسالهای بزرگ برای تنش در مناسبات روسیه و رژیم صهیونیستی تبدیل شده، ارتباط گیری روسها با گروههای فلسطینی معنا و پیام نمادین دیگری به همراه دارد.
در این راستا، اخیر وزارت خارجه روسیه از سفر قریب الوقوع نمایندگان جنبش فتح و سازمان آزادی بخش فلسطین خبر داده است. همچنین، معاون وزیر خارجه روسیه از آمادگی کشورش برای میزبانی از نشست آشتی ملی میان گروهها و احزاب فلسطینی خبر داد.
در همین زمینه، در 5 می 2022 (15 داردیبهشت 1401) میخائیل بوگدانوف، فرستاده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور خاورمیانه و آفریقا با هیئت نماینده جنبش حماس دیدار و گفتگو داشته است. معاون وزیر خارجه روسیه در این دیدار تاکید کرده که «ما به طور فعال با تمامی طرفهای فلسطینی در تماس بوده ایم. تاکنون با تعدادی از نمایندگان گروهها و احزاب فلسطینی دیدار داشته ایم و همچنان منتظر برگزاری دیدار با فرستادگان جنبش فتح و دیگر سازمانها خواهیم بود. پیش بینی میشود این دیدارها در تابستان سال جاری انجام شود.» همچنین، سرگئی لاورف، وزیر امور خارجه روسیه نیز از اسماعیل هنیه، رئيس دفتر سیاسی حماس، برای سفر به مسکو دعوت به عمل آورده است.
مجموع این روند نشانگر آن است که تقویت مناسبات و حمایت از گروههای مقاومت فلسطینی به عنوان اولین و مهمترین گام روسها برای انتقامگیری از صهیونیستها در دستور کار اجرایی شدن قرار گرفته و در آینده نیز میتواند گستردگی بیشتری به خود بگیرد.
اعمال محدودیتها بر تجاوزات هوایی رژیم صهیونیستی به سوریه
یکی دیگر از ابزارهای انتقامگیری روسیه از رژیم صهیونیستی در ارتباط با اعمال محدودیت بر حملات متجاوزانه رژیم صهیونیستی در میدان سوریه است. در اولین گام نیز در همان روزهای ابتدایی آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، مسکو اعلام کرد که حاکمیت رژیم صهیونیستی بر بلندیهای جولان را به رسمیت نمیشناسد. در واقع، پس از اعلام تلآویو مبنی بر لزوم ایجاد گروه ویژه برای پیگیری تحولات جنگ اوکراین، روابط بین رژیم صهیونیستی و روسیه دچار تنش شد و مسکو اعلام کرد که بلندیهای جولان بخش جداییناپذیر از خاک سوریه است و این کشور حاکمیت رژیم صهیونیستی بر این منطقه را هرگز به رسمیت نمیشناسد.
در سطحی دیگر مواضع ضد روسی رژیم صهیونیستی در چند وقت اخیر وضعیت تداوم حملات متجاوزانه این رژیم به مناطق سرزمینی مختلف در سوریه را با تردیدها و ابهاماتی ویژه مواجه کرده است. طی سالهای گذشته رژیم صهیونیستی در اقداماتی غیرقانونی با سکوت نسبی مسکو، مواضع نیروهای مقاومت را مورد حملات هوایی قرار داده بود اما در وضعیت جدید به نظر میرسد مسکو به طور حتم محدودیتهای قابل توجهی را در برابر اقدامات رژیم صهیونیستی در سوریه اعمال خواهد کرد. در آینده نزدیک نیز به وضوح میتوان موضعگیری سفت و سخت مسکو در برابر حملات متجاوزانه صهیونیستها را پیشبینی کرد.
افزایش همکاریها و حمایتهای از تهران
دیگر گزینه در دسترس روسها در انتقامگیری و نقره داغ کردن صهیونیستها به دلیل حمایت از مواضع غرب و کییف در بحران اوکراین، حمایت و گسترش همکاریها با جمهوری اسلامی ایران است. در اولین سطح مسکو با حمایت از مواضع ایران در بحث احیای توافق هستهای میتوانند نقشی مهم در تضعیف مواضع ضدایرانی صهیونیستها در قبال مذاکرات وین داشته باشند. افزون براین، تقویت مناسبات نظامی و امنیتی مسکو با تهران در سطح منطقه غرب آسیا، دیگر ضربه بزرگی است که روسها میتوانند به تلآویو وارد کنند.
اعمال فشار حقوقی بر رژیم صهیونیستی
داشتن حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل برای 5 کشور عضو دائم این شوار، همواره زمینهساز و عامل یک قدرت حقوقی تمامعیار بوده است. بنابر همین اصل، مسکو به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت از توانایی اعمال فشار حقوقی بر دیگر بازیگران در سطح بینالمللی برخوردار میباشد. روسها طی سالهای گذشته نسبت به قطعنامههای مطرح شده در سازمان ملل که با هدف محکومیت جنایات ضد حقوقبشری و شهرکسازیهای غیر قانونی آنها در سرزمینهای اشغالی، تهییه و طرح شدهاند، مواضع نسبتا منفعل یا همراه با تسامح را اتخاذ کرده است اما در وضعیت جدید به نظر میرسد مسکو با قاطعیت بیشتر جنایات رژیم صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی را از کانال شورای امنیت محکوم خواهد کرد که برآینده این امر اعمال فشار حقوقی فزآینده به تلآویو خواهد بود.