پایگاه تحلیلی الوقت - بحرین به تازگی اعلام کرده است که نوع جدیدی از ویزای اقامت دائم را برای جذب و حفظ ساکنان، سرمایه گذاران خارجی و افراد مستعد معرفی می کند.
«ویزای اقامت طلایی» که توسط وزارت کشور اعلام شده است به مدت نامحدود تمدید می شود و به اعضای خانواده حق کار در بحرین و اقامت می دهد.
کمی بیش از نیمی از جمعیت 1.7 میلیونی بحرین را خارجی ها تشکیل می دهند و این کشور کوچک نیز مانند بسیاری از شیخ نشین های خلیج فارس به عنوان مرکزی برای مهاجران حرفه ای و کارگری در نظر گرفته می شود.
وزارت کشور بحرین گفت که ویزای جدید بحرین را می توان به افرادی که حداقل 2000 دینار (حدود 5300 دلار) حقوق دریافت می کنند یا بازنشستگان با درآمد 4000 دینار اختصاص داد.
این وزارتخانه افزود، کسانی که دارای املاکی به ارزش حداقل 200,000 دینار هستند، همچنین واجد شرایط دریافت اقامت طلایی هستند.
این وزارتخانه گفت: "اقامت طلایی، که در چارچوب طرح بهبود اقتصادی است... به افزایش رقابت پادشاهی بحرین و حمایت از مسیرهای توسعه کمک خواهد کرد و استعدادها را جذب می کند."
این اقدام بحرین مشابه اقدامی است که توسط امارات متحده عربی در سال گذشته اتخاذ شد و در اواخر سال 2020 نیز ابوظبی ایجاد یک "ویزای طلایی" به مدت 10 سال برای پزشکان، دارندگان دکترا و مهندسان را اعلام کرد. همچنین به دنبال آن "ویزای سبز" در سپتامبر 2021 از سوی ابوظبی معرفی شد که به ساکنان خارجی امارات اجازه می دهد بدون درخواست مستقیم ویزا توسط کارفرمایان خود، در سیستمی که به عنوان سیستم "کفالا" معروف است، در سراسر منطقه کار کنند، البته این سیستم کارگران ماهر فنی را شامل می شود.
قطر نیز که از منابع غنی گاز برخوردار است، در اواخر سال 2020 اعلام کرد که صاحبان املاک یا مشاغل حق اخذ مجوز اقامت را از این پس خواهند داشت.
عمان هم در تابستان 2021 مجوز اقامت طولانی مدت برای سرمایه گذاران را در تلاش برای تقویت اقتصاد خود اعلام کرده بود.
تنوع بخشی اقتصادی
یکی از دلایل صدور این نوع ویزاها از سوی شیخ نشینان عربی در حاشیه جنوبی خلیج فارس، زمینه های اقتصادی می تواند باشد. در بحبوحه نوسانات قیمت نفت، بسیاری از کشورهای منطقه به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود به دور از وابستگی به سوخت های فسیلی بوده اند و به نوبه خود روش های مهاجرت را در تلاش برای جذب استعدادها تسهیل کرده اند.
نواسانات قیمت نفت و انرژی کشورهای عربی خلیح فارس را متوجه این موضوع کرده است که اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت و گاز برای آن ها بسیار خطرناک و چه بسا آسیب زننده باشد، از همین رو این کشورها در حال حاضر شرایط را برای جذب سرمایه گذاران خارجی فراهم کرده اند.
البته امارات در این مسیر پیشرو تر از دیگر همسایه های عربی خود است و از چند سال قبل شرایط آسان تری را برای اقامت سرمایه گذاران خارجی فراهم آورده، اما وضعیت در دیگر کشورها مانند بحرین، عمان و قطر تا کنون برای اقامت سرمایه گذاران خارجی مساعد نبوده و اکنون این کشورها همراه با امارات در تلاش برای جذب سرمایه گذاری خارجی بیشتر با هدف تنوع بخشی به اقتصاد تک محصولی خود هستند.
کمبود نیروی متخصص
یکی از عمده ترین مشکلات زیرساختی کشورهای عربی خلیج فارس، کمبود نیروی کار ماهر و متخصص بومی در این کشورهاست. تقریبا همه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با کمبود نیروی پزشک عمومی و متخصص روبرو هستند و از همین رو این کشورها یکی از اولویت های صدور ویزای اقامتی خود را کادر پزشکی و درمان قرار داده اند.
این کشورها همچنین در دیگر حوزه ها از جمله مشاغل فنی و مهندسی فاقد نیروی متخصص بومی و ماهر به میزان مورد نیاز خود هستند و از همین رو صدور ویزای طلایی اقامتی از سوی این کشورها با این هدف صورت می گیرد که بخشی از کمبودهای نیروی متخصص و ماهر خود را در بخش های درمانی و فنی و مهندسی جبران کنند، هرچند شرایط برای اقامت نیروهای متخصص هنوز در شیخ نشین های عربی خلیج فارس چندان ایده آل و مساعد نیست، چون اگرچه صدور ویزاهای اقامتی به صورت بلندمدت است، اما هنوز امتیازات شهروندی شامل حال نیروهای متخصص خارجی در این کشورها نمی شود.
پاسخی به فشارهای حقوق بشری
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از طرف دیگر با صدور ویزاهای اقامتی بلند مدت در واقع به بخشی از انتقادات و شکایت های حقوق بشری واکنش نشان داده اند. در کشور امارات و همچنین قطر و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، کارگران خارجی فاقد حداقل حقوق و حداقل امکانات اقامتی هستند و در سال های گذشته شکایت های متعددی از این کشورها در سازمان بین المللی کار به ثبت رسیده است.
حتی با وجود صدور ویزای طلایی اقامت و کار، انتظار نمی رود که وضعیت کارگران خارجی در کشورهای عربی خلیج فارس بهبود یابد، چون قوانین جدید اقامتی در کشورهای عربی بیشتر شامل نیروهای متخصص و ماهر فنی و یا سرمایه گذاران کلان در بخش های املاک و مسکن است و در عمل شامل نیروهای کارگری نمی شود. از این رو وضعیت کارگران خارجی در کشورهای عربی خلیج فارس از جمله در قطر که درگیر ساخت و سازهای عمرانی برای آماده سازی برگزاری جام جهانی فوتبال است، همچنان نامساعد باقی خواهد ماند و این کشورها همچنان هدف انتقادات حقوق بشری خواهند بود. توجه به این نکته نیز مهم است که کارگران خارجی در کشورهای عربی خلیج فارس بخش قابل توجهی از جمعیت ساکن در این کشورها را شامل می شود که همچنان از حقوق اولیه انسانی محروم هستند و در صورت تداوم این وضعیت به احتمال زیادی در سال های آینده شیخ نشین های عربی با بحران اجتماعی ناشی از عدم تعیین تکلیف وضعیت کارگران خارجی به عنوان بخش قابل توجهی از جمعیت این کشورها روبرو خواهند بود.
