الوقت- در فاصله 4 ماه به برگزاری انتخابات مهم پارلمانی و تعیین سرنوشت دولت آینده لبنان در تحولی مهم اواخر هفته گذشته سعد الحریری به عنوان یکی از برجسته‌ترین و پرنفوذ‌ترین چهره‌های سیاسی این کشور در دو دهه گذشته از دنیای سیاست خداحافظی کرد تا شوکی بزرگ به عرصه سیاسی لبنان وارد آید. این رویداد مهم در شرایطی اتفاق می‌افتد که به جرات می‌توان گفت خانواده حریری در دو دهه گذشته با شبکه گسترده و قدرمند مالی و سیاسی پرنفوذ، رهبری بخش اعظم احزاب سیاسی در میان اهل سنت لبنان را در دست داشته است. اما با کناره‌گیری ظاهری حریری از حضور مستقیم در عرصه سیاسی این نقش‌آفرینی رها نشده است و همزمان با تداوم نقش‌آفرینی پشت پرده سعد حریری، بازیگر جدیدی از اعضای خانواده حریری وارد گود رقابت و مبارزه شده است. اقدامی که با ردگیری آن می‌توان به فهم بازی حریری‌ها و چرایی این تعویض خانوادگی دقیقه نودی پی برد.
بهاء حریری؛ تاجری بی‌تجربه با مأموریتی خطیر
بهاء، 56 ساله برادر بزرگتر سعد حریری، چهره ای است که کمتر در دنیای سیاست فعالیت داشته و به گفته وب سایت او، تاجری است که علایقش شامل سرمایه گذاری در املاک و مستغلات در لبنان و اردن است. با وجود بی تجربگی او در عرصه سیاست اما وظیفه خطیری به او محول شده و آن گرفتن جای پای پدر و برادرش در حفظ جایگاه حریری‌ها در قدرت با بازسازی اعتماد از دست رفته داخلی (اهل سنت لبنان) و خارجی (عربستان سعودی) می‌باشد.
بهاء که همانند برادرش تابیعت سعودی را نیز دارد، در سخنرانی اعلام ورود به دنیای سیاست بر هر دو جنبه این هدف سعی کرد تأکید داشته باشد. او که اصرار دارد از طریق تبلیغات رسانه‌ای اینگونه وانمود کند که از ابتدا با مشی سیاسی برادرش مبنی بر ائتلاف مصلحتی با جریان رقیب (یعنی مقاومت) کاملاً مخالف بوده است، گفت: «در نبرد برای «بازپس‌گیری میهن» خواهد جنگید و راه پدرش رفیق حریری را ادامه می‌دهد». شعاری که بیش از همه برای خوشنودی سعودی‌ها طرح ریزی شده بود که خواهان تضعیف مقاومت و به زعم خود کاهش نفوذ ایران هستند. بسیار آشکار است که روابط سعد حریری و سعودی‌ها در سالهای اخیر دیگر گرمی سابق را ندارد و این امر نگرانی خانواده حریری در مورد چرخش حمایت‌های عربستان به سمت چهره‌های دیگری در میان سیاستمداران لبنانی بویژه از اهل سنت را در پی داشته است.
با بروز نارضایتی رهبری ریاض از عملکرد سعد حریری در سالهای اخیر، که در برهه‌ای با به گروگان گرفتن او و خوانواده‌اش در خاک عربستان کاملاً نمایان شد، این گمانه زنی تقویت شده است که نیروهای لبنانی (قوات) و رهبر آن سمیر جعجع به دنبال به ارث بردن جایگاه «جنبش المستقبل» بوده‌اند.
با این حال این واقعیت که شانس رهبری محیط اهل سنت از طریق یک گفتمان فرافرقه‌ای و فراجناحی بسیار کم است حریری‌ها همچنان به اینکه بتوانند با جایگزینی رهبری المستقبل پل اعتماد با عربستان سعودی را بازسازی کنند، عضو دیگری از خانواده را راهی میدان سیاست لبنان کرده‌اند. در عین حال، پر کردن خلأ سعد دشوار است مگر اینکه حمایت منطقه ای و بودجه قوی پشت سر بهاء وجود داشته باشد. همانطور که در سال 2017 اتفاق افتاد، زمانی که نوحد المخنوک، نماینده مجلس در مورد بیعت با بهاء الحریری گفت: «ما گله گوسفندی نیستیم که مالکیت آن از شخصی به دیگری منتقل شود... و اتفاقات در لبنان از طریق انتخابات رخ می‌دهد نه از طریق بیعت».
پیش به سمت انتخابات
موعد انتخابات لبنان بسیار نزدیک است و علاوه بر گروه‌های داخلی حتی بازیگران خارجی ذی نفع در تحولات لبنان نیز خود را برای این رویداد آماده می‌کنند. در این شرایط اقدام حریری در کناره گیری از سیاست، که به طور منطقی موجب شکاف در جبهه نیروهای 14 مارس می‌شود، تنها اقدامی گمراه کننده است و در واقع این استعفا بیانگر یک آرایش و استراتژی انتخاباتی برای غلبه بر رقیب می‌باشد.
اولاً در پی این کناره‌گیری تمامی شواهد نشاندهنده آمادگی الستقبل و حامیان خارجی آن برای برگزاری به موقع انتخابات است. در واقع به نظر می‌رسد که کنار رفتن حریری از صحنه انتخابات ، به عنوان یک مهره سوخته که از محبوبیت داخلی او بسیار کاسته شده است، اقدامی انتخاباتی است تا اولاً رقبا را تحت فشار قرار دهد و از طرف دیگر با ایجاد فضای احساسی در جامعه بویژه در میان اهل سنت، امکان بسیج رای‌دهندگان را بوجود آورد.
در ذکر شواهد این ماجرا می‌توان موضوعات متعددی را مطرح کرد:
از یکسو در حالی که جناح حریری دارای نمایندگان در پرلمان است و ریاست 3 کمیته پارلمانی و همچنین نماینده شورای عالی محکمه روسای جمهور و وزرا را دارا هستند، هیچ سیگنالی مبتنی بر پایان کار در پارلمان از سوی این نمایندگان مشاهده نمی‌شود و حتی محمد الحجار، نماینده الستقبل به القدس العربی گفت که "هیچ دستورالعملی از سوی حریری مبنی بر تعلیق کار ما در کمیته ها و استعفا از پارلمان وجود ندارد."
از سوی دیگر با وجود آنکه جری ماهر، مشاور رسانه ای بهاء حریری اعلام کرده است که بهاء در انتخابات پارلمانی که قرار است در 15 ماه مه برگزار شود نامزد نخواهد شد اما او نیز تأیید کرد که در برادر حریری از لیست های انتخاباتی در سراسر لبنان با شعار "با هم برای لبنان" حمایت خواهد کرد. جنبشی که توسط بها حریری تأسیس و تأمین مالی می‌شود.
فعالیتهای جنبش "سوا للبنان" تا پیش از این در برخی مناطق به ویژه در صیدا به کار مددکاری اجتماعی محدود می‌شد، اما اکنون خود را برای ورود به رقابت های انتخاباتی آماده می کند. جنبشی که توسط بهاء حریری تامین مالی می‌شود، امروز با حمایت رسانه‌ای و تبلیغاتی که از برخی رسانه‌های داخلی دریافت کرده و همچنین از طریق تعداد زیادی بنرهای تبلیغاتی که جاده‌ها و بزرگراه‌های داخلی را می‌پوشانند، وارد عرصه سیاست لبنان می‌شود. حریری که حدود یک سال و نیم پیش از طریق پلتفرم «صوت بيروت انترناسيونال» یا «صدای بین المللی بیروت» وارد عرصه رسانه شده بود، به سرعت رسانه های خود را در داخل گسترش داده و دفاتر جدیدی را در شهر منصوریه در شرق بیروت افتتاح کرد.
شاهد دیگر ماجرا مواضعی است که دول غربی حامی حریری (آمریکا و فرانسه) در مورد لزوم برگزاری به موقع انتخابات داشته اند. این در حالی است که وجود چندپارگی در میان اهل سنت (آرای اهل سنت در بیش از یک منطقه از مناطق عکار تا طرابلس، الضنية، بيروت، صيدا، إقليم الخروب، زحلة، البقاع الغربي و عرسال پراکنئده شده است) و همچنین گرایشات پررنگ تحریم انتخابات (مشابه احساس ناامیدی مسیحیان پس از سال 1992 که انتخابات را تحریم کردند) شانس پیروزی جریان ضد مقاومت در انتخابات با حضور حریری را کمرنگ کرده بود. در همین راستا حرکت سفیر آمریکا در هفته گذشته، در ارسال هیئتی به عکار و دیدار با نمایندگان بلوک المستقبل، از سوی ناظران به عنوان نشانه ای بر انگیزه دادن به اهل سنت برای شرکت در انتخابات برداشت شده است.
با توجه به این شرایط می توان گفت سخنان حریری در مورد دلایل کناره‌گیری از سیاست و انتقاداتی که از حزب الله توسط او و بردارش صورت گرفت در کنار اقدام کشورهای حاشیه خلیج فارس در قطع مناسبات دیپلماتیک با لبنان، برای ایجاد دو قطبی در افکار عمومی صورت می‌گیرد که مبتنی بر انتخاب لبنانی‌ها بین حزب الله و یا احیای روابط خوب با کشورهای عربی است.
سالگرد ترور رفیق حریری در 14 فوریه در پیش است و به نظر می‌آید، مراسم بزرگداشت او فرصتی برای بهاء حریری باشد تا پروژه سیاسی خود را راه اندازی کند.
