الوقت- در فاصله چند هفته‌ای تا تغییرات سیاسی در کاخ سفید با رفتن ترامپ (حداقل بر روی کاغذ)، واشنگتن با اعمال مجازات‌های تحریمی علیه ترکیه به استقبال دوران جدید سیاست‌ورزی آمریکا در برابر ترکیه رفت تا پیام آمدن کورانی سخت در روابط آنکارا- واشنگتن را داده باشد.
این تحریم ها که در قانون بودجه نظامی سال آینده در نظر گرفته شده است، مجازات های اقتصادی را بر صادرات ، مجوزها یا وام های ایالات متحده به سازمان تدارکات ارتش ترکیه اعمال می کند و دارایی های چهار مقام ارشد این کشور از جمله اسماعیل دمیر رئیس اداره صنایع دفاعی ترکیه را بلوکه می‌کند.. چهار مقام نیز از ورود به ایالات متحده منع شده اند. اگرچه این تحریم ها محدود به آژانس تدارکات نظامی است، اما تحلیلگران ترک معتقدند این مجازات‌ها صنعت دفاعی و دیپلماسی نظامی ترکیه را با دیگر کشورها محدود می کند.
در پی این اقدام آنکارا در بیانیه ای که توسط وزارت امور خارجه صادر شد، خواستار تجدید نظر واشنگتن در "تصمیم ناعادلانه" و این "اشتباه فاحش" در اسرع وقت شد.
اعمال تحریم‌ها پس از آن صورت می‌گیرد که ماه گذشته ترکیه برای اولین بار سیستم دفاع موشکی روسی اس 400 را آزمایش کرد که این اقدام به شدت از طرف پنتاگون محکوم شد.
پس از اعمال تحریم کریستوفر فورد ، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور امنیت بین الملل با اشاره به خودداری ترکیه از عقب نشینی از خرید سامانه دفاع موشکی S-400 روسیه گفت ترکیه" در نهایت چاره ای برای ما باقی نگذاشت".
اما آیا واقعاً اینگونه است؟ ترامپ سال گذشته در برابر فشارهای کنگره برای اعمال مجازات‌های اقتصادی علیه ترکیه مقاومت کرد اما در آخرین روزهای حضور در کاخ سفید در موضع‌گیری خود تجدیدنظر کرده است. دلیل این تجدیدنظر چیست؟ ترکیه چه گزینه‌هایی برای رویارویی با اقدامات تحریمی آمریکا دارد و آیا اعمال تحریم‌ها می‌تواند ترکیه را وادار به عقب‌نشینی کند؟
دلایل چرخش ترامپ
اگرچه ترامپ در مورد تغییرات صورت گرفته در لایحه بودجه نظامی از سوی کنگره اعلام نارضایتی کرده تا نشان دهد که در مورد تحریم ترکیه هم نظر با کنگره نیست اما بعید به نظر می‌رسد که او طرح تحریم ترکیه را وتو کند که دلایل آن را می‌توان در چند مورد بررسی کرد. اولاً اینکه ترامپ به خوبی از اجماعی که در سنا میان نمایندگان هر دو حزب برای تنبیه ترکیه وجود دارد آگاه است و در وضعیت کنونی حاضر به درافتادن با نمایندگان هم حزبی خود نیست زیرا به حمایت آنها در مورد بودجه و تلاش‌های پساانتخاباتی برای حفظ کرسی ریاست جمهوری نیازمند است. شاهد این ماجرا مواضع یکسان نمایندگان دولت و کنگره پس از اعمال تحریم‌ها علیه ترمیه در دفاع از آن می‌باشد.
ثانیاً از بعدی دیگر مجازات های اعمال شده علیه صنعت دفاعی ترکیه و چهار تن از مقامات ارشد آن هشداری نیز برای سایر کشورها و متحدین آمریکا خواهد بود که در حال خرید سلاح و سایر تجهیزات نظامی از مسکو هستند. کشورهایی از جمله هند ، مصر و عربستان سعودی.
در سال 2017 ، رجب اردوغان ، رئیس جمهور ترکیه ، از قرارداد اس 400 با روسیه به ارزش 2.5 میلیارد دلار خبر داد که رقم خیره کننده ای است و طبیعتاً آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده وصادر کننده سلاح از اینکه یکی از اعضای مهم ناتو بر تسلیحات کشوری رقیب مهر تایید می‌نهد ناراضی می‌باشد.
در این زمینه باید همچنین به یاد داشت که اگر احتمال رخنه روسها به اطلاعات محرمانه جنگنده های ناتو بویژه جنگنده نسل پنجمی اف 35 از طریق عملیاتی شدن سیستم اس 400 در ترکیه تقویت شود، آنگونه که آمریکا و کشورهای اروپایی مدعی آن هستند، به طور حتم بر بازار فروش سلاح به سود روسیه و به زیان آمریکا تأثیرگذار خواهد بود. در این راستا جاناتان هافمن ، سخنگوی ارشد پنتاگون در بیانیه ای گفت: ”ما به خرید این سیستم توسط ترکیه اعتراض داریم و به شدت نگران گزارش هایی هستیم که ترکیه آن را عملیاتی می کند.” ″نباید فعال شود. این کار عواقب جدی برای روابط امنیتی ما به دنبال دارد. ”
اهمیت این موضوع برای آمریکا با دانستن اینکه پروژه ساخت اف 35 هزینه گزافی را روی دست واشنگتن گذاشته و کاخ سفید به فروش گسترده این جنگنده گرانقیمت برای جبران هزینه‌ها چشم دوخته است، بیشتر درک می‌شود. موضوعی که ترامپ به سادگی از کنار آن عبور نخواهد کرد. وی امیدوار بود که با مذاکره و اتخاذ موضعی نرم و حتی حمایت‌گونه آنکارا را مجاب به کنار گذاشتن اس 400 یا فروش آن به واشنگتن کند که موفقیت آمیز نبود.
سوماً اعمال زمان اعمال تحریم‌ها بسیار جالب توجه است. در هفته‌های اخیر کشورهای اروپایی متحدالقول برای اعمال تحریم‌هایی علیه ترکیه بر سر سیاست‌های آنکارا در موضوع بحران قره باغ، لیبی، و اختلافات مرزی با قبرس و یونان در شرق دریای مدیترانه که دارای منابع انرژی می‌باشد، آماده می‌شوند. در این میان اقدام آمریکا نیز نشان از موضع کشورهای اروپایی در پرونده‌های اختلافی با ترکیه دارد و پیامی به اردوغان در مورد لزوم بازنگری در سیاست‌های تنش‌آفرین با این کشورها صادر می‌کند چنانکه در نشست اخیر وزرای خارجه ناتو پمپئو حملات لفظی شدیدی علیه آنکارا صورت داد و در سفر دوره ای خود به خاورمیانه با وجود دیدار از ترکیه ابا مقامات این کشور ملاقاتی نکرد.
نقطه غیرقابل بازگشت اختلافات
آنکارا استدلال می‌کند که سیستم اس 400 روسیه پس از امتناع آمریکا از فروش موشک های پاتریوت به ترکیه خریداری شده است. ترکیه خواهان انتقال فناوری ساخت موشکهای پاتریوت بر اساس همکاری‌های نظامی ناتو شده بود اما کاخ سفید از پذیرش آن سرباز زد و حتی پاتریوت را تنها در مکان‌های دلخواه خود مستقر می‌کرد.
مقامات ترکیه همچنین برای نشان دادن استانداردهای دوگانه آمریکا و ناتو به این واقعیت اشاره می کنند که یونان - یکی دیگر از متحدان ناتو - دارای سیستم روسی S-300 است اما هیچکس در مورد آن سخنی نمی‌گوید.
دولت ترکیه در بیانیه امروز خود متذکر شد که رئیس جمهور ترامپ پیش از این در ژوئیه 2019 شخصاً تهدید به تحریم را " ناعادلانه" توصیف کرده بود و دولت اوباما را مسئول اختلاف دانسته بود. در آن برهه ترامپ گفت که باراک اوباما ، رئیس جمهور سابق ، از فروش موشکهای دفاعی موشک پاتریوت ساخت آمریکا به ترکیه امتناع ورزیده است و چاره ای جز خرید تجهیزات روسی برای ترکیه باقی نگذاشته است.
در این شرایط آمریکا امیدوار است که تحریم‌های نظامی اعمالی با توجه به در راه بودن تحریم‌های اقتصادی اروپا اردوغان را به عقب‌نشینی وادار کند.
با این حال از آنجا که اردوغان کوتاه آمدن در برابر فشارهای آمریکا و ناتو را شکستی بزرگ برای غرور ملی ترکیه و دارای تبعات منفی در میان دیدگاه افکار عمومی داخلی می‌داند به طور حتم راه مقابله را در پیش خواهد گرفت
در بیانیه وزارت خارجه ترکیه با اشاره به اینکه این کشور هرگز از اقدامات لازم برای حفاظت از امنیت ملی خود دریغ نخواهد کرد، آمده است: "ترکیه اقدامات لازم را علیه این تصمیم انجام خواهد داد ، كه این امر بر روابط ما تأثیر منفی می گذارد و به روشی كه در زمان مناسب تشخیص دهد مقابله به مثل خواهد كرد."
یکی از اقدامات محتمل طبیعتاً می‌تواند سریع در عملیاتی کردن سیستم اس 400 باشد. این دیدگاه در میان گروه‌های سیاسی و افکار عمومی داخلی هوادارانی نیز دارد. اما این اقدام می‌تواند روابط احتمالاً سرد آنکارا و واشنگتن در دوران بایدن را در آغاز راه طوفانی کند که خواسته اردوغان نیست. اما اقدام محتمل‌تر می‌تواند بر اعمال محدودیت ترکیه بر همکاری‌های نظامی مشترک با ناتو به طور مثال عملیات‌های هوایی ناتو و آمریکا در پایگاه اینجرلیک صورت گیرد. در این میان آنچه مسلم به نظر می‌رسد آن است که خرید اس 400 از سوی ترکیه به نقطه بدون بازگشتی رسیده است و فشارهای آمریکا نتیجه ای جز افزایش شکاف میان ترکیه و غرب نخواهد داشت.
