الوقت- با شروع دور جدیدی از اعتراضات در جنوب عراق، منابع عراقی از وجود توطئه خارجی برای دخالت و بازگرداندن آشوب و ناامنی به شهرهای عراق خبر می‌دهند.
چند روز قبل، محمد البلداوی» نماینده فراکسیون صادقون در پارلمان عراق، کنسولگری آمریکا در جنوب عراق را عامل خشونت، قتل و تحولاتی که در استان ذی قار رخ داده است، دانست.
نماینده فراکسیون صادقون در پارلمان عراق بیان کرد: فراکسیون الصادقون دارای اطلاعات و مدارک موثقی از نقش اطلاعاتی آمریکا در ایجاد فتنه و دامن زدن به اختلافات در مناطق جنوبی عراقی است که به اطلاع مقامات مسئول رسیده است.
در این شرایط که نگرانی در مورد بازگشت ناآرامی‌ها به عراق دغدغه جدی دولتمردان عراقی است، عادل عبدالمهدی نخست وزیر پیشین و مستعفی عراق در مصاحبه ای مطبوعاتی نسبت به نقش‌آفرینی آمریکا در سرنگونی دولت‌اش افشاگری کرد. این سخن در حالی گفته می‌شود که کابینه عبدالمهدی در نتیجه گسترش اعتراضات سال گذشته در شهرهای مختلف عراق که با عدم پذیرش طرح‌های اصلاحی دولت از سوی معترضان و بالا گرفتن خشونت‌ها همراه شد مجبور به استعفا گردید.
عادل عبدالمهدی در بخشی از گفتگوی مفصل خود با نشریه حوار الفکر به مخالفت واشنگتن با او به دو دلیل عدم تن دادن به قطع روابط اقتصادی با ایران و همچنین درخواست خروج نظامیان آمریکایی خبر داد.
عبدالمهدی در بخشی از سخنان خود می‌‌گوید: «در این دوران خواسته آمریکا از ما این بود که روی یک پا راه برویم، راه رفتن بر روی یک پا خطرات خاص خود را دارد، زیرا کار را برای دیگری راحت می‌کند تا همان یک پا را هم بزند و کلا شما را از راه رفتن بیندازد. این وضعیت برای ما رخ داد، اما ما نمی‌توانستیم سیاست دشمنی با ایران را بپذیریم».
در این شرایط با کنار هم قرار دادن پازل‌ها یعنی شروع دور جدید اعتشاشات خیابانی در عراق و اذعان مقامات عراقی به نقش آفرینی آمریکا در ایجاد ناامنی این پرسش مطرح می‌شود که هدف واشنگتن از اعمال فشار بر دولت الکاظمی چیست؟
چماق فشار اقتصادی آمریکا بر سر عراق
بی‌تردید تلاش برای ایجاد آشوب مجدد در عراق بویژه در استان‌های جنوبی (بویژه بصره) که منابع اصلی درآمدی دولت در بخش صادرات نفت را شامل می‌شود به منظور اعمال فشار بر دولت کنونی صورت می‌گیرد. استراتژی دولت ترامپ بر مبنای دو هدف راهبردی کاهش نفوذ ایران در عراق و از طرف دیگر ابقاء نظامیان آمریکایی در این کشور بنا شده است. این در حالی است که از زمان روی کار آمدن دولت الکاظمی در خرداد ماه سال جاری (مه 2020) علی رغم شخصیت متفاوت او نسبت به عبدالمهدی، اما عملا دولت وی در حوزه تمایل به حفظ روابط اقتصادی با ایران حاضر به پذیرش فشارهای آمریکا نشد بلکه تلاش کرد تا از طریق موازنه مثبت برای افزایش شراکت‌های اقتصادی با امریکا که در جریان سفر او به واشنگتن دنبال شد، سیاست فشار کاخ سفید را تعدیل کند. ایران شریک بزرگ اقتصادی عراق است و سیاست تحریمی آمریکا علیه ایران چالش‌های بزرگی برای دولتمردان عراقی طی دو سال گذشته ایجاد کرده است.
از طرف دیگر در حالی که دولت ترامپ در اثر فشارهای جامعه عراق و گروه‌های سیاسی این کشور بویژه جریان‌های مقاومت یک جدول زمانبندی سه ساله را برای خروج نیروهایش از عراق مطرح کرد، دولت الکاظمی با آگاهی نسبت به مخالفت‌های گسترده داخلی پذیرش و حمایت از این خواسته را سمی مهلک برای تداوم دوران نخست وزیری خود می‌داند. از این رو برای واشنگتن محرز شده که امکان حفظ نیروهای خود در عراق از مجرای کسب حمایت دولت الکاظمی وجود ندارد.
این شرایط موجب گردیده تا آمریکا که پیشبرد طرح هایش در عراق را کاملاً مسدود شده می‌بیند، بحران‌آفرینی در این کشور را به امید دگرگونی تحولات پیش بگیرد. اما پس از ناکام شدن در طرح احیای داعش، بحران اقتصادی مهمترین دروازه ایجاد بحران و آشوب در عراق برای استراتژیست‌های کاخ سفید است. حتی ناآرامی‌های هفته اخیر در مناطق مرکزی و جنوبی عراق مجالی برای بیشتر شدن حملات تروریست‌های داعشی در مناطق شمالی شده است. عراق به دلیل سالها اشغال نظامی و جنگ و سپس هزینه‌های کمرشکن مقابله داعش و ویرانی‌های حاصل از آن، با ظهور بحران کرونا و کاهش شدید قیمت نفت به عنوان مهمترین منبع درآمدی دولت به شدت درگیر بحران اقتصادی است.
دراین میان آمریکا تنها به آشوب‌افکنی در استان‌های جنوبی که به دلیل بیکاری و مشکلات اقتصادی بیشترین زمینه برای اعتراضات وجود دارد بسنده نکرده و حتی دست سیاسیون عراقی را برای حل بحران به شدت تنگ کرده است. برای مثال در حالی که بغداد در اواسط سال 2019 توافقی 20 ساله را با چین برای تحویل 3 میلیون بشکه نفت در ماه در ازای سرمایه گذاری چینی ها در پروژه های بازسازی زیرساخت های آسیب دیده عراق از جنگ در شرف امضا کردن بود، به گفته علی سعدون ، عضو کمیته اقتصاد و سرمایه گذاری پارلمان این توافق به دلیل فشار واشنگتن به سرانجام نرسید.
آیا با آمدن بایدن سیاست آمریکا تغییر می‌کند؟
به طور حتم سیاست‌ها و اقدامات ترامپ در عراق به چالشی بزرگ برای دولت‌های عراق در 4 سال گذشته تبدیل شد. از اعمال تحریم‌های اقتصادی گسترده علیه ایران و سوریه که برای ثبات اقتصادی و روابط خارجی عراق چالش آفرین شد تا تشدید تنش‌ها با گروه‌های مقاومت در عراق بویژه در موضوع ترور شهیدان سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس که فشارهای زیادی بر دولت‌های عراق برای اخراج نظامیان آمریکایی ایجاد کرد.
اما اکنون با رفتن ترامپ این پرسش مطرح است که آیا فشاری که آمریکا بر عراق برای فاصل گرفتن از ایران به شکل بحران آفرینی برای دولت عراق دنبال شده است، با روی کار آمدن بایدن تغییر خواهد کرد؟
در شرایط انتخابات به دلیل غلبه بحران‌های داخلی بر فضای رقابت‌های انتخاباتی موضوع سیاست خاورمیانه‌ای جو بایدن چندان روشن نشد اما به طور کلی و فارغ از اینکه ایده آل مورد نظر تیم بایدن چیست می‌توان گفت که گزینه خوشایند چندانی برای کاخ سفید در عراق باقی نمانده است. رویکرد تقابلی ترامپ در مورد خروج نیروهای آمریکایی از عراق نه تنها موجب عقب‌نشینی عراقی‌ها از اجرای مصوبه پارلمان نشده است بلکه امنیت کارمندان و نظامیان آمریکایی را به شدت به مخاطره انداخته است. از طرف دیگر سیاست شکست خورده تحریم ایران و فشار بر بغداد برای پیوستن به چنین کارزاری تنها منجر به انزجار افکار عمومی و سیاسیون عراقی از دخالت‌های قیم مآبانه کاخ سفید در این کشور شده است.
