الوقت- با ورود جدی روسیه و ایران به بحران سوریه، غرب در شرایط بسیار سختی قرار گرفته است، نه به راحتی میتواند قبول كند كه بر اساس ابتكار عمل مسكو و تهران عمل كند و نه توان حل یكجانبه بحران و كنار گذاشتن متحدان دمشق را دارد، به همین دلیل مقامات كشورهای غربی مواضع متضاد و متناقضی را درباره بحران سوریه اتخاذ كردهاند، در حالی كه پیشتر امریكا، انگلیس و حتی تركیه از موضع خود درباره بشار اسد عقب نشینی كرده بودند، فرانسه بار دیگر بركنارهگیری رئیسجمهور سوریه تأكید كرد.
فرانسوا اولاند رئیسجمهور فرانسه اواخر دوشنبه هفته گذشته ضمن تكرار شعار «بشار اسد باید برود» از عدم تغییر در موضع فرانسه در قبال حل سیاسی مسئله سوریه سخن گفت و مدعی شد انتقال سیاسی در سوریه لزوماً از كنارهگیری اسد از قدرت میگذرد. به نوشته روزنامه فرانسوی فیگارو، «فرانسوا اولاند» در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورك طی مصاحبهای مطبوعاتی گفت: «فرانسه موضع خود در خصوص حل مناقشه سوریه را تغییر نداده و همچنان معتقد است هرگونه راهحل سیاسی برای مسئله سوریه باید به دور از بشار اسد رئیسجمهور این كشور باشد.» وی افزود: «ما باید برای حصول انتقال سیاسی در سوریه تمامی اقدامات لازم را انجام دهیم و این انتقال لزوماً از كنارهگیری بشار اسد از قدرت میگذرد و هیچ چیز تغییر نكرده است.» رئیسجمهور فرانسه در ادامه در پاسخ به پرسش یك خبرنگار گفت: «اگر ما خواستار حصول راهحل سیاسی هستیم، هیچ چیز را نباید با وجود بشار اسد متصور شد. من، باراك اوباما رئیسجمهور امریكا و دیگر رهبران همه او را رد میكنیم و روسیه باید از عواقب آن [حمایت از اسد] آگاه باشد.» این موضع اولاند در حالی است كه پیشتر جان كری وزیر خارجه امریكا، احمد داووداغلو نخست وزیر تركیه و مقامات انگلیس اذعان كرده بودند بدون بشار اسد حل بحران سوریه امكانپذیر نیست. «ولفگانگ ایشینگر» رئیس كنفرانس امنیتی مونیخ هم روز سه شنبه در مصاحبه با رادیو«دویچلند فونك» آلمان با تأكید بر نقش ایران در یافتن راه حلی صلحآمیز در سوریه بار دیگر تأكید كرد روسیه و ایران نقش مهمی را در پایان دادن به جنگ داخلی سوریه ایفا كردهاند. به نظر میرسد این موضع اولاند ناشی از این واقعیت است كه عبور از پیش شرط كنارهگیری اسد به معنای آغاز سلسله شكستهای غرب در منطقه مهم خاورمیانه است؛ مسئلهای كه تحلیلگران غربی نیز به آن اذعان كردهاند. دیوید روثكف نویسنده كتاب « ناامنی ملی: رهبری امریكا در عصر ترس» طی تحلیلی در وبسایت اینترنتی فارین پالیسی با اشاره به تحركات اخیر ایران و روسیه در سوریه نوشت: « دشمنان در حال به دست گرفتن ابتكار عمل و توزیع مجدد قدرت به صورت دائمی در یك منطقه مهم استراتژیكی جهان هستند.» وی در ادامه هشدار میدهد: اگر امریكا اقدامی جدی برای مقابله با روسیه و ایران انجام ندهد ممكن است كه برای همیشه مجبور به ترك این منطقه شود.
از سوی دیگر پس از گذشت پنج سال از بحران سوریه شكست برنامهها و اهداف غرب در آن كشور غیرانكار به نظر میرسد و مقامات امریكایی آن را تأیید میكنند. هیلاری كلینتون وزیر خارجه پیشین و نامزد پیشرو دموكراتها در انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۱۶ امریكا ضمن انتقاد از سیاستهای اوباما در قبال سوریه تصریح كرد، برنامه دولت امریكا برای آموزش معارضان سوری یك شكست بوده است. با این وجود كلینتون بدون ارائه راهكاری جایگزین بار دیگر تأكید كرد كه وقتی «بشار اسد» رئیسجمهور سوریه همچنان در قدرت باشد، شكست تكفیریهای داعش بسیار دشوار خواهد بود. واشنگتنپست هم نوشت: «تلاش مشترك عراق، ایران، روسیه و سوریه كه به دنبال توسعه نظامی روسیه در سوریه شكل گرفته است، بر محدودیتهای توانمندی واشنگتن بر دیكته كردن حوادث در میدانهای نبرد خاورمیانه تأكید دارد».
راهی میانه
به نظر میرسد امریكاییها تصمیم گرفتهاند راهی میانه را انتخاب كنند تا بحران را با شرایط فعلی مدیریت كنند. «جان كری» وزیر خارجه امریكا روز سه شنبه اعلام كرد واشنگتن و مسكو به توافق در مورد برخی اصول اساسی درباره «سوریه» دست یافتهاند. كری در مصاحبه با شبكه ام اس ان بیسی گفت: توافقی در این زمینه حاصل شد كه سوریه باید یك كشور متحد و یكپارچه باشد و یك روند انتقالی مدیریت شده وجود داشته باشد. با این حال، وزیر خارجه امریكا اذعان كرد اختلافات در مورد اینكه نتایج این روند گذار سیاسی چگونه باید باشد، همچنان پابرجاست. در همین حال رسانههای امریكایی به نقل از یك مقام امریكایی گزارش دادند پس از دیدار ۹۰ دقیقهای باراك اوباما و ولادیمیر پوتین در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل اختلاف رؤسای جمهور امریكا و روسیه بر سر نقش بشار اسد در سوریه همچنان باقی است. از سوی دیگر، نماینده روسیه در سازمان ملل از كارشكنی امریكا در روند تصویب بیانیهای در شورای امنیت برای پایان یافتن درگیریها در خاورمیانه خبر داد. «ویتالی چوركین»، نماینده روسیه در سازمان ملل اعلام كرد امریكا پیشنویس بیانیه پیشنهادی از سوی مسكو در شورای امنیت در خصوص پایان درگیریها در خاورمیانه را كه قرار بود در روز 30 سپتامبر (هشتم مهرماه) در سطح وزرای امور خارجه مورد بررسی قرار گیرد رد كرده است.
مسكو مصمم است
با وجود رویكرد متناقض غرب نسبت به حضور نظامی روسیه در سوریه به نظر میرسد مسكو نسبت به افزایش حضور خود برای مقابله با تروریسم مصمم است. «سرگئی لاوروف» وزیرخارجه روسیه روز سهشنبه گفت: « موضع خود را اعلام كردهایم. به هیچ كس تمایل و وابستگی نداریم اما مشخص است كه نمیتوانیم اجازه دهیم سوریه سقوط كند زیرا جانشین آن خلافت داعش خواهد بود و در این صورت دیگر آن سوریهای كه میشناسیم، فراموش میشود.» «یوری یاكوبوف» هماهنگ كننده دفتر بازرسان كل ارتش روسیه در وزارت دفاع این كشور در گفتوگو با «اینترفكس» هم اعلام كرد: مسكو تجهیز ارتش سوریه و حامیان دولت «بشار اسد» در این كشور را با تسلیحات و تجهیزات نظامی پیشرفته یك ضرورت میداند. در همین حال، روزنامه «واشنگتنپست» به نقل از یك مقام امریكایی گزارش داد: روسیه آماده است تجهیزات نظامی بیشتری از جمله توپخانه و راكت انداز به سوریه ارسال كند.