الوقت- در کشورهای مختلف ارتشها از میزان قدرت، سازماندهی، تخصص، توان نظامی، تـأثیرات سیاسی و مقبولیت عمومی متفاوتی برخوردار هستند اما علی رغم وجود این تفاوتها در شرایط اضطراری بویژه در بلایای طبیعی یکی از مهمترین اقدامات دولتها، اعم از اقتدارگرا و یا دموکراتیک، برای تسریع گذار از بحران بکارگیری نیروهای ارتش میباشد.
در ابتدایی ترین سطح ، ارتشها دارای یک شبکه فرماندهی در سطح ملی هستند و تعداد زیادی نیروی انسانی تعلیم دیده، منظم و آماده خدمت را در اختیار دارند که قادرند برای استقرار در خط مقدم خدمات غیرنظامی در مواقع اضطراری ملی بسیج و بکار گرفته شوند. نظامیان بیشتر می توانند به پشتیبانی لجستیکی از جمله حمل و نقل ، کمک به تامین امنیت در شهرها بویژه در دوران قرنطینه؛ کمک تجهیزاتی و انسانی به کارکنان شبکه پزشکی و بهداشتی، آماده سازی زیرساختهای اضطراری همچون بیمارستانهای صحرایی و همچنین انتقال تجربیات در حوزه اپیدمیولوژی و قابلیت های محافظت از خود (به عنوان بخشی از آموزشهای جنگ بیولوژیکی و شیمیایی) بپردازند.
اکنون نیز در شرایط شیوع ویروس کرونا نقش ارتشها در مقابله با این اپیدمی و حمایت از سلامت و امنیت اجتماعی بسیار محسوس و پررنگ بوده است. اگرچه آمادگی برای شیوع اپیدمی از آموزشهای معمول ارتش به نظامیان نیست اما در برخی مناطق وجود تجربه های مشابه همانند دورانی که ویروس سارس در سال 2003 در شرق آسیا شیوع پیدا کرد، موجب کارآمدی بیشتر ارتش علاوه بر موارد گفته شده نیز شده است.
اقدامات ارتشهای شرق آسیا
ارتش آزادیبخش خلق (PLA) در چین از ابتدای این اپیدمی نقش برجسته ای در مبارزه با شیوع آن داشت ، و این امر تا حدودی به این دلیل است که ووهان میزبان نیروی پشتیبانی لجستیک کمیته نظامی حزب کمونیست است. از اواخر ژانویه به بعد حداقل 10،000 پرسنل پزشکی نظامی برای معالجه بیماران COVID-19 در استان هوبی بسیج شدند . علاوه بر این ، ارتش مسئولیت تهیه دارو به بیمارستان ها و غذا برای مردم محلی را نیز که تحت فشار قرار داشتند را عهدهدار بود. هلیکوپترها از فرماندهی مرکزی کار پشتیبانی هوایی را می کردند و متخصصان آکادمی علوم پزشکی نظامی ارتش ، به سرپرستی یک سرلشکر ، از ژانویه در ووهان حضور داشتند. آنها مسئولیت مهم تهیه واکسن را بر عهده داشتند. براساس یک گزارش 3000 نفر از پرسنلارتش تا اواسط ماه مارس آلوده شده بودند.
در کره جنوبی و تایوان که بخاطر اقدامات موفقیت آمیز خود در جلوگیری از شیوع COVID-19 توجهات بین المللی را به خود جلب کرده اند ، نقش ارتش کمرنگتر از چین بود. پرسنل بخش شیمیایی ، بیولوژیکی ، رادیولوژیکی و هسته ای فرماندهی ارتش کره جنوبی نقش پیش قراولان ارتش را ایفا کردند. اگرچه هر دو کشور تا دهه 1980 هنوز تحت کنترل ارتش بودند ، اما تلاش های دولت برای مهار این بیماری در دست غیرنظامیان باقی مانده است و وظایف ارتش بیشتر در حوزه ضد عفونی بیمارستان ها و سایر اماکن، کمک به کادر درمانی و تامین تجهیزات لازم برای معالجه بیماران بویژه در دائگو (بدترین شهر کرهجنوبی از نظر شیوع کرونا) بوده است.
به نیروهای مسلح تایوان نیز نقش های مشابهی اختصاص داده شده است از جمله کمک به تولید ماسک های بهداشتی.
در ژاپن دخالت ارتش پس از اعلام نخست وزیر آبه شینزو در مورد وضعیت اضطراری رو به افزایش بوده است. نیروهای دفاع از خود ژاپن (SDF) در کمک به اجرای قرنطینه ورود مسافران در فرودگاه های بینالمللی اصلی کشور نقش داشته اند.
در جنوب شرقی آسیا ، کشورهایی با سابقه طولانی مداخله نظامی ارتش در سیاست ، مانند میانمار و اندونزی و تایلند، نیروهای مسلح نقش برجسته مشاوره ای و تصمیم گیری ایفا می کنند. دولت تایلند تا حد زیادی غیرنظامیان را از مسئولیت هدایت بحران کرونا کنار گذاشته است. موضوعی که در سنگاپور عکس آن در جریان بوده و ارتش هیچ نقش پیش قراولی آشکاری در بحران را برعهده نگرفت و تنها در اوایل بحران از سربازان برای بسته بندی ماسکهای ارسالی برای خانوارها استفاده می شد.
کرونا و ارتشهای اروپایی
در ایتالیا که اولین موج ابتلا به کرونا در اروپا را تجربه کرد، دولت برای تکمیل مراقبت های بهداشتی و ارائه پشتیبانی از خدمات حمل و نقل و لجستیک به ارتش متوسل شد. در دو ماه اول پشتیبانی لجستیکی شامل استفاده از نیروی هوایی ایتالیا بویژه هواپیماهای C-130J Hercules و KC-767s برای حمل تجهیزات، و بالگردهای NH90 و AW101 ارتش به عنوان آمبولانس هوایی برای انتقال بیمار استفاده می شدند.
همچنین کادر پزشکی نظامی به بیمارستانهای غیرنظامی اعزام شدند و دو بیمارستان صحرایی نظامی در لومباردی مستقر شدند. دو بیمارستان نیروهای مسلح در روم و میلان نیز فعالیتهای خود را به بیماران کرونایی اختصاص دادند. در مجموع حدود 6400 تخت در اثر فعالیت ارتش به بخش درمانی افزوده شد. از تجهیزات دفاعی و صنعتی ارتش نیز برای تولید تجاری ژل ضد عفونی کننده و تجهیزات مراقبت های ویژه استفاده گردید.
الگوی ایتالیا در کشورهای دیگر اروپایی نیز تکرار شد. در فرانسه از 25 مارس عملیات «همبستگی» برای هماهنگی نقش نیروهای مسلح در حمایت از تلاش دولت برای مقابله با این بیماری آغاز شد. هواپیماهای هوایی A330 / به حمل و نقل تجهیزات مراقبت های ویژه را بر عهده گرفت و نیروی دریایی فرانسه نیز با بکارگیری کشتی های بزرگ کلاس میسترال که هر یک از آنها می توانند یک بیمارستان 69 تختخوابی را اداره کنند به انتقال بیماران از جزایر فرانسه پرداختند.
در اسپانیا از زمان اعلام وضعیت اضطراری در اواسط ماه مارس پزشکان نظامی برای حمایت از پرسنل غیرنظامی بیمارستانها استفاده شده و 16 بیمارستان صحرایی ارتش ایجاد گردید.
در انگلیس دیدگاه اولیه دولت عدم لزوم دعوت به خدمت نیروهای ذخیره ارتش بود اما اعلام شد که در صورت نیاز تا 3000 پرسنل با مهارتهای ویژه فراخوانده می شوند. پس از شیوع اپیدمی در بخشی از اروپا و ورود آن به انگلیس که موجب حمله مردم به فروشگاه ها گردید در 13 اسفند بوریس جانسون اعلام کرد که ارتش آمادگی دارد تا به پلیس در برقراری نظم عمومی در این کشور در صورت بدتر شدن وضعیت شیوع کرونا امدادرسانی کند.
در 18 مارس (29 اسفند) وزارت دفاع انگلیس اعلام کرد که به 20000 نظامی ذخیره اعلام آماده باش داده و نیروی هوایی برای حمایت لجستیکی و انتقال بیمار و تجهیزات اضطراری به بیمارستان و مناطق دورافتاده پرداخت.
ترامپ دست به دامان ارتش
آمریکا ار جمله کشورهایی است که شاهد گسترش بزرگ موج ابتلا به کرونا می باشد. در نخستین روزهای شیوع این بیماری 25 اسفند «آندرو کوئومو» فرماندار ایالت نیویورک روز یکشنبه از دولت فدرال خواست برای مقابله با شیوع اپیدمی از ارتش این کشور استفاده شود.
در پی چنین درخواست هایی و مشاهده کمبود تجهیزات و نیروی انسانی کاخ سفید 28 مارس 2020 (9 فروردین) اعلام کرد دونالد ترامپ رئيس جمهوری فرمانی اجرایی را امضا کرد که به وزرای امنیت داخلی و دفاع آمریکا اجازه میدهد در چارچوب طرح مبارزه با انتشار ویروس جدید کرونا در این کشور سربازان احتیاط را به خدمت در ارتش و گارد ساحلی فراخوانند.
به موجب این فرمان اجرایی، ترامپ به دو وزیر امنیت داخلی و دفاع آمریکا اجاز داده تا فرمان احضار تعداد حداکثر یک میلیون نفر از افراد ذخیره از نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و گارد ساحلی ارتش برای خدمت به مدت دو سال در هر زمانی را صادر کنند».
همچنین در 15 فروردین دونالد ترامپ در نشست خبری در جمع خبرنگاران در کاخ سفید گفت: دقایقی پیش به مقامات نظامی در دولت دستور دادم تا از همه اختیارات خود بر اساس قانون "تولید تجهیزات دفاعی" استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود تولیدکنندگان داخلی همه تجهیزات لازم را برای تولید دستگاههای تنفس مصنوعی در اختیار داشته باشند.
ایران؛ سپاه و ارتش در کنار دولت و مردم برای شکست کرونا
از همان ابتدای اعلام ابتلا افراد و شیوع ویروس منحوس کرونا در ایران توان جهادی و امکانات لجستیکی و درمانی نیروهای مسلح بویژه سپاه و ارتش و بسیج به خدمت مردم و دولت درآمد.
در روز پنجشنبه ۲۲ اسفند، حضرت آیتالله خامنهای فرمانده معظم کل قوا با صدور فرمانی به سردار سرلشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با تقدیر از خدمات نیروهای مسلح به مردم در زمینه مقابله با ویروس کرونا، بر لزوم سازماندهی این خدمات در قالب یک «قرارگاه بهداشتی و درمانی» برای پیشگیری از شیوع بیشتر این بیماری تأکید و خاطرنشان کردند: این اقدام با توجه به قرائنی که احتمال «حملهی بیولوژیکی» بودن این رویداد را مطرح کرده میتواند جنبهی رزمایش دفاع بیولوژیک نیز داشته و بر اقتدار و توان ملی بیفزاید.
در پی این فرمان سران نظامی از وزارت دفاع، ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج مستضعفین در نخستین جلسه قرارگاه بهداشتی امام رضا حضور یافته و به بررسی شرایط و برنامهریزی و هماهنگی لازم جهت اجرای تصمیمات پرداختند.
خطوط تولید و توزیع ماسک تخصصی N ۹۵ و تجهیزات محافظتی بیمارستانی، ساخت و تامین تجهیزات مختلف گندزدایی و انجام عملیات گسترده ضدعفونی معابر شهری و امکان مختلف دیگر، برپایی و اختصاص هزاران تخت بیمارستانی و نقاحتگاه برای بیماران کرونایی، انجام پشتیبانی لجستکی و حمل و نقل بیمار و تجهیزات بهداشتی و درمانی و... از جمله اقدامات نیروهای مسلح ایران می باشد.
در همین ارتباط سردار سلامی فرمانده کل سپاه 26 اسفندماه با بیان اینکه تاکنون ۶ هزار بیمار در بیمارستان فوق تخصصی حضرت بقیه الله (عج) پذیرش شده اند اظهار کرد: روزانه نزدیک به ۵۰۰ بیمار در این بیمارستان بستری می شوند که چرخه عظیمی است.
وی گفت: ۲۰ بیمارستان ثابت نیروی زمینی سپاه و ۹ بیمارستان سیار در سراسر کشور گسترش یافته و آماده خدمت هستند؛ همچنین نیروی دریایی سپاه ۴ بیمارستان ثابت و ۴ بیمارستان سیار را گسترش داده است؛ علاوه بر این همه سپاه های استانی در کنار دانشگاه علوم پزشکی سراسر کشور آرایش واقعا جنگی به خود گرفته اند.
سرلشکر سلامی افزود: بیش از ۶۵۰ هزار بسیجی برای توزیع اقلام بهداشتی و ضد عفونی کردن معابر و سطح شهر بسیج شده اند و حدود ۱۰۰ هزار بسته معیشتی به عنوان هدیه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) برای آسیب دیدگان معیشتی کرونایی درنظر گرفته شده است؛ همچنین هزاران تیم بسیجی برای طرح غربالگری در کنار نیروهای دانشگاه های علوم پزشکی، به شناسایی و هدایت بیماران می پردازند.
