الوقت- در حالی که موضوع کشیده شدن عرصه رقابت‌های نظامی و تسلیحاتی قدرتها به حوزه ماوراءجو زمین، در پی اقدام دولت ترامپ برای تشکیل ارتش فضایی، موجب نگرانی از تهدید بیشتر صلح و ثبات بین المللی شده است دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا این هفته با صدور حکمی ، خط مشی ایالات متحده در مورد بهره برداری از آب و دیگر منابع موجود در کره ماه را که بتواند به آمریکا برای ایجاد شرایط حضور طولانی مدت انسانی در ماه کمک کند، امضا کرد.
در سند منتشره آمده است:« آمریکایی‌ها باید از حق انجام تحقیقات فضایی، استخراج و استفاده از معادن و منابع در فضا مطابق با قوانین برخوردار باشند. فضا بطور قانونی و فیزیکی یک «حوزه منحصربفرد فعالیت‌های انسانی» است و ایالات متحده آن را دستاورد عمومی به حساب نمی‌آورد».
در سند مربوطه ابراز امیدواری شده است که آمریکا قصد دارد از حمایت بین‌المللی در این عرصه برخوردار شود. بر اساس این سند، وزارت امورخارجه و دیگر نهادها و وزارتخانه‌ها باید مذاکراتی در سطح بین‌المللی برای امضای توافق‌های دوجانبه و چند جانبه جهت استفاده ، طراحی و استخراج منابع در کره ماه و دیگر سیارات توسط شرکت های خصوصی و دولتی به انجام برسانند. طی 180 روز وزیر امور خارجه آمریکا باید در باره کارهای انجام شده در این زمینه گزارشی ارائه بدهد.
آمریکا تصویب سند جدید بین‌المللی در این رابطه را ضروری نمی داند اما آمریکایی ها می خواهند این موضوع را با شرکا بررسی کنند. در این سند تأیید شده است که آمریکا از پیمان سال 1967 مربوط به فضا حمایت می کند اما مخالف پیمان سال 1979 در باره فعالیت کشورها در قمر زمین و دیگر سیارات است که تا کنون کمتر از 20 کشور جهان آن را امضا کرده‌اند. در یکی از بندهای مهم این توافق نامه تأکید شده است: "ماه با اعلام حاکمیت بر آن ، یا با استفاده یا اشغال یا هر وسیله دیگری مشمول تصاحب ملی نخواهد شد."
با این حال ترامپ در دستور اجرایی خود به وزارت امور خارجه محول کرده است که باید با هرگونه تلاش دولت یا سازمان بین المللی دیگری در تفسیر موافقت نامه ماه به صورت مشاع کردن منافع آن مخالفت کند.
اگرچه دستور ترامپ برای یافتن منابع بر روی کرات دیگر ناسا را مکلف به پیگیری این امر میکند اما ناسا پیش از این نیز در این رابطه اقداماتی صورت داده است و یافتن منابع خود یکی از مهمترین هدف تحقیقات فضایی ناسا می باشد. برای مثال در بهمن ماه 1397 ناسا به مؤسسه فناوری کالیفرنیا (کلتک) مأموریت داد تا طی یک مأموریت به جستجو و کشف منشأ پیدایش آب در فضا بپردازد.
این مأموریت دو ساله کهکشان‌های دور و ستاره‌های تازه متولد شده را برای درک بهتر از فرگشت جهان هستی بررسی خواهد کرد.
بلندپروازی فضایی ترامپ
در ماه مارس 2019 ترامپ خواستار آن شد که به هر قیمتی آمریکایی ها را به ماه بفرستد و به ناسا برای رسیدن به این هدف پنج سال فرصت داد. پس از آن آژانس برنامه فضایی Artemis را اعلام کرد ، که از دو مرحله تشکیل شده است – نخست فرود اولین زن بر روی سطح ماه و سپس سفر با ماهواره به ماه با ایجاد زیرساخت‌های لازم بر روی آن. ترامپ قول داده است برای این پروژه 1،6 میلیارد دلار دیگر به ناسا اختصاص دهد. در سپتامبر همان سال ، استرالیا به برنامه پیوست.
در اوایل ماه فوریه (بهمن 1398)، ترامپ از کنگره خواسته بود برای برنامه پرواز به مریخ و ماه بودجه مورد نیاز را اختصاص دهد. وی در این رابطه گفته بود لازم است كه "فضانوردان آمریكایی تبدیل به مردان بعدی و اولین زنان در ماه شوند و آمریكا اولین کشوری است که پرچم خود را در مریخ قرار داده است."
ترامپ در طول دوران ریاست جمهوری بارها از بلندپروازی‌های فضایی خود سخن گفته است و مهمترین اقدام و تلاش در این رابطه را می توان در اعلام تشکیل ارتش فضایی آمریکا در دسامبر 2019 مشاهده کرد. وی که از سال قبل به دنبال گسترش توانایی نظامی آمریکا در این حوزه بود تشکیل نیروهای فضایی را به عنوان ششمین شاخه نیروهای مسلح این کشور در دستور کار کاخ سفید قرار داده بود.
یکی دیگر از بلندپروازی های فضایی ترامپ را می توان در سند دفاع موشکی جدید آمریکا با عنوان «بازبینی دفاع موشکی 2019» ( MISSILE DEFENSE REVIEW 2019 )که در ۱۷ژانویه /۲۷ دی ارائه شد مشاهده کرد. استراتژی جدید ضد موشکی آمریکا برنامه جدید موشکی با محور بررسی توانایی‌های موشکی کره شمالی، ایران، روسیه و چین و ادعای تهدید آمیز بودن آنها برای آمریکا، در یک سند بیش از ۸۰ صفحه ای تدوین شده است. در این سند پنتاگون روش‌های جدیدی برای حفاظت از آمریکا و تدابیری برای گسترش فناوری‌های دفاعی در فضا را ارائه کرده است که به استفاده از سامانه‌هایی با سرعت شناسایی بالا و انهدام سریع موشکهای تهدید کننده تاکید میکند.
تشدید رقابت فضایی قدرتها
اقدامات فضایی آمریکا بویژه با توجه به اظهارنظرهای ترامپ در مورد نیات آمریکا از این اقدامات به نوبه خود موجب انتقاد و ایجاد حس رقابت سایر قدرتهای بین المللی شده است که این امر به عقیده کارشناسان به تشدید رقابت های تسلیحاتی و کاهش امنیت بین المللی می انجامد. ترامپ پیشتر در اردیبهشت 1397 در مورد دلایل تلاش برای تشکیل ارتش فضایی آمریکا گفته بود که در حال کار روی «نیروی فضایی» است و فضا نیز مثل زمین،هوا و دریا یک حوزه جدی برای مبارزه است." ترامپ همچنین در مراسمی در واشنگتن وظیفه این فرماندهی را دفاع از منافع حیاتی آمریکا در فضا خواند که به عرصه تازه ای از جنگ تبدیل می شود.
لذا با توجه به چنین اظهارنظرهایی، در پی صدور دستور جدید ترامپ آژانس فضایی روسیه با انتشار بیانیه‌ای آمریکا را به نقض قوانین بین‌المللی در حوزه فضایی متهم کرد.
در این بیانیه، «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا متهم به نقض قوانین و تلاش برای تصرف سیاره‌ها شده است.
به گفته سازمان فضایی فدرال روسیه، رئیس جمهور آمریکا با صدور یک فرمان اجرایی در حال ایجاد مقدمات تصرف سایر سیاره‌ها است.
چین نیز که یکی دیگر از قدرتهای نوظهور در عرصه فضایی است در جریان تشکیل ارتش فضایی از سوی آمریکا آن را نقض جدی اجماع بین‌المللی پیرامون استفاده صلح‌آمیز از فضای خارجی و برهم زننده موازنه و ثبات راهبردی بین المللی و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت فضای خارجی اعلام کرد.
البته انتقادات روسیه و چین موجب کناره گیری آنها برای تقویت توان فضایی خود در مقابل آمریکا نشده و اقدامات ترامپ این کشورها را تحریک به توسعه توانمندی های فضایی کرده است. در مهرماه گذشته نشنال اینترست از در دست ساخت بودن یک هواپیمای فضایی چندبار مصرف و مشابه هواپیمای مرموزX-۳۷B آمریکا است. X-۳۷B همراه یک موشک فالکون ۹ به فضا پرتاب می شود توسط چین خبر داد. همچنین در سال 2007 چین یک ماهواره فضایی قدیمی خود را با شلیک یک موشک زمین پایه از بین برد نگرانی های جدیدی از قدرت فضابی چین درآمریکا ایجاد شد.
اگرچه ممکن است تهدید گسترش فعالیت های فضایی قدرتها هنوز برای عده زیادی از مردم قابل لمس نباشد اما خطر این رقابت برای صلح و ثبات بین اللملی بسیار جدی است چنانکه روز گذشته در اظهارنظری عجیب کریستوفر فورد معاون وزیر خارجه آمریکا از پاسخ اتمی به هرگونه تهدید علیه منافع فضایی واشنگتن خبر داد. «وی گفت: زیرساخت‌های فضایی در سند استراتژی امنیت ملی آمریکا به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی ایالات متحده اشاره شده است و حتی استفاده از سلاح هسته‌ای را برای پاسخ به هر حمله گسترده‌ای به بخش‌های اساسی زیرساخت‌های فضایی‌مان بعید نمی‌دانیم». طبیعتاً اینگونه اظهارات و اقدامات آمریکا ضرورت بازبینی قوانین بین المللی کهنه شده در مورد فعالیت های فضایی دولت‌ها را بسیار جدی کرده است.
