الوقت- در جریان سفر اخیر قربان قلی بردی محمدف، رئیس جمهوری ترکمنستان به کابل، دو کشور ۵ توافقنامه و یادداشت تفاهم امضا کردند. سفر رسمی رئیس جمهور ترکمنستان به کابل در حالی صورت می‌گیرد که «محمد اشرف غنی» رئیس جمهور افغانستان اواخر ژانویه سال جاری میلادی(2015 ) به عشق‌آباد سفر کرد و روسای جمهور و مقامات عالی رتبه دو کشور، 5 سند همکاری در موضوعات سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، انرژی برق و ورزشی میان «عشق‌آباد» و«کابل» را امضاء کردند. در این نوشتار با توجه به پیشینه روابط تركمنستان و افغانستان به نقش متغیرهای سیاسی در روابط كنونی دو كشور می پردازیم .
فرصت های همکاری سیاسی:
اگر در شرایط کنونی نگاهی به دامنه روابط دو کشور داشته باشیم از یک سو تركمنستان در پی نقشی متفاوت در سیاست خارجی خود و ایفای سیاست بی طرفی نسبی و فعال است که براساس آن مناسبات خود را با همسایگانی مانند افغانستان گسترش میدهد. از سوی دیگر افغانستان با توجه به شرایط نوین خود نگاهی جدی تر به همسایه شمال غربی اش دارد. بویژه آنکه از میان پنج استان تركمنستان دو استان مهم آخال و مرو (یا ماری) با افغانستان هم مرز هستند. همین امر موجب جلب نگاه های دو دولت به همسایه خود شده است. مضاف بر آنکه موقعیت ژئوپولتیکی افغانستان و تجربه سه دهه بحران های گوناگون افغانستان و نوعی ناامنی فزاینده در این کشور و موضوع احتمال نفوذ جریان سلفی گری از افغانستان به تركمنستان و ایجاد ناامنی در این كشور توجه بیشتر تركمنستان را به سوی افغانستان جلب كرده است. این امر در حالی است كه با توجه به ساختار سیاسی هرم قدرت در عشق آباد و عدم نقش اسلام گرایان در تركمنستان، نفوذ هر گونه تندروی و شكل گیری جریان های سیاسی تندرو و مخالف دولت می تواند چالشی فراروی ثبات سیاسی در تركمنستان باشد. برهمین اساس نیز اخیرا قربانقلی بردی محمدف، رئیس جمهوری ترکمنستان از آمادگی کشورش برای توسعه همکاری با افغانستان در بخش مبارزه با مواد مخدر، مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی در منطقه و کمک به روند مذاکرات صلح در افغانستان خبر داد و اعلان کرد که ترکمنستان آماده است "بدون مداخله در امور داخلی افغانستان" با این کشور همکاری کند. در این بین باید توجه داشت که هر چند افغانستان و ترکمنستان اختلافات کوچک مرزی با یکدیگر دارند، اما این اختلافات تاکنون روابط دو طرف را تحت تاثیر قرار نداده و مقابله با دو خطر عمده یعنی افزایش ترانسفر مواد مخدر و همچنین خطر نفوذ تندروهای داعشی و بنیاد گرا از افغانستان به تركمنستان می تواند بر ابعاد همکاری های طرفین بیفزاید.
علاوه بر این، ترکمنستان از جمله کشورهایی است که در دو دهه گذشته از تلاش برای برقراری صلح در افغانستان حمایت کرده است. در دهه هفتاد این کشور یک بار میزبان مذاکره‌کنندگان گروه طالبان و جبهه متحد مخالف طالبان بود. این مساله از آن جهت حائز اهمیت است که روابط افغانستان و پاکستان رو به تیرگی نهاده و کابل می تواند با استفاده از فرصت پیش آمده ترکمنستان را به نوعی در برابر پاکستان قرار دهد. به عبارت دیگر با توجه به اعلان آمادگی رئیس جمهور ترکمنستان درکمک به روند صلح افغانستان و پروسه استانبول، این کشور جدا از اینکه می تواند میزبان پروسه استانبول (پروسه استانبول برای رسیدن به صلح در افغانستان از سوی ترکیه راه‌اندازی شده که افغانستان و پاکستان دو عضو این روند هستند) باشد می تواند میزبانی برای گفتگو های صلح افغانستان – طالبان (که دور اول آن در پاکستان برگزار شد) باشد.
فرزاد رمضانی بونش
