الوقت- مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا روز گذشته به روسیه سفر کرد تا در شهر سوچی با مقامات مسکو دیدار کند این اولین سفر وزیرخارجه فعلی آمریکا به روسیه است که باعث ایجاد سوالاتی در مورد انگیزه ها و اهداف او و نتایج احتمالی این دیدار می شود.
اهمیت سفر پمپئو به مسکو
روسیه و آمریکا در سالهای اخیر سردترین مناسبات را پس از جنگ سرد تجربه می‌کنند. به غیر از نشست هلسینکی ملاقات‌های سران دو کشور پس از اتهام دخالت روسیه در انتخابات 2016 ریاست جمهوری آمریکا در سطح یک نشست مشترک نبوده است مانند دیدارهای کوتاه پوتین و ترامپ در حاشیه نشست جی 20 و همچنین نشست اپک.
تا پیش از اعلام نتیجه نهایی تحقیقات مولر موضوع شائبه دخالت روسیه در انتخابات آمریکا و ارتباط با کمپین انتخاباتی ترامپ بر فهم سیاست و رویکرد کاخ سفید در قبال روابط با روسیه سایه انداخته بود به این معنی که باعث این ابهام میشد که آیا برخی لفاظی های ترامپ علیه روسیه مصرف داخلی برای تبرئه خود دارد یا مواضع واقعی اوست؟
از این رو با کنار رفتن یکی از عوامل مهم ابهام در سیاست روسیه ای ترامپ اکنون سفر پمپئو به مسکو سیاستهای واقعی دولت ترامپ در رابطه با مسکو را شفاف ترنشان خواهد داد.
مهمترین محورهای سفر پمپئو
در مورد اهداف سفر پمپئو باید این واقعیت را در نظر داشت که این سفر از موضع ضعف و برای کسب همراهی مسکو در مسائلی که آمریکا خواهان آن است صورت می‌گیرد. چند مساله در حال حاضر جزو اولویت های سفر پمپئو هستند. یکی از موضوعات مهم مساله مذاکرات خلع سلاح اتمی کره شمالی خواهد بود زیرا کیم جونگ اون اخیرا بسیار به ایجاد روابط نزدیک با روسیه متمایل شده است. رهبر کره شمالی در اوایل این ماه با پوتین دیدار نمود و نسبت به نیت واقعی آمریکا برای دستیابی به توافق ابراز تردید کرد. پیام این سفر این بود که روسیه در حال تبدیل شدن به یکی از وزنه های مهم در مذاکرات خلع سلاح شبه جزیره است. بعد از این سفر کره شمالی سه موشک کوتاه برد را آزمایش کرد که برخی از کارشناسان این موشکها را از نوع موشکهای اسکندر روسی شناسایی کردند. بنابراین آمریکا برای نتیجه بخش بودن مذاکرات ناچار است به نقش جدید روسیه توجه کند.
از سوی دیگر ناتوانی آمریکا در پیشبرد سیاستهای خود در قبال ونزوئلا یکی دیگر از محورهای سفر پمئو است. گفتگوی تلفنی روزهای اخیر ترامپ و پوتین در مورد ونزوئلا تا حدودی تغییر رویکرد و احتیاط ترامپ نسبت به مساله ونزوئلا را نشان میدهد. اما به طور کلی با توجه به تعارض منافع شدید دو کشور در این موضوع به نظر نمیرسد که بتوان دستیابی به توافقی میان طرفین را متصور بود چنانکه در آخرین تماس وزرای خارجه دو کشور در 12 اردیبهشت (2 مه) لاوروف مداخله آمریکا در امور ونزوئلا را نقص صریح قوانین بین المللی دانست و نسبت به پیامدهای جدی گام‌های تهاجمی آمریکا در قبال ونزوئلا هشدار داد.
در بعدی دیگر از موضوعات مورد مذاکره انتظار می رود که موضوع ایران در چندین مقوله از جمله حضور نظامی در سوریه، تحریم‌های نفتی، موضوع هسته‌ای و معامله قرن مطرح شود. در مورد حضور ایران در سوریه آمریکا خواهان همراهی مسکو برای خروج نیروهای ایرانی از خاک روسیه به منظور تحکیم امنیت رژیم صهیونیستی می‌باشد. این موضوع بارها از سوی روسیه رد شده است و مقامات کرملین بر مشروعیت حضور ایران در سوریه تأکید کرده اند چرا که هم متوجه نقش مهم تهران در ایجاد ثبات در سوریه هستند و هم حضور ایران را در راستای مشروعیت حضور نظامی خود در سوریه می بینند.
در موضوع تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران نیز اختلافات حل ناشدنی می نمایند چرا که مسکو تهران را به عنوان شریکی راهبردی در آینده در برابر بلوک غربی در منطقه می بیند و هم با توجه به تجربه تحریم شدن از سوی غرب، خواهان تقویت جبهه ضدتحریم‌های یکجانبه آمریکا در جهان است. در موضوع هسته ای نیز روسیه صراحتاً اقدامات آمریکا در پشت کردن به تعهدات خود در توافق هسته‌ای را عاملی بی ثبات‌زا دانسته و پایبندی خود به توافق هسته ای را اعلام کرده است.
در محوری دیگر پیگیری مذاکرات کنترل تسلیحاتی بخشی از برنامه مذاکراتی پمپئو با روس ها خواهد بود. پیمان استارت جدید که در زمان اوباما با روسیه امضا شد باید مجددا تحت عنوان استارت 3 تمدید شود. آمریکا برای تمدید استارت جدید شروطی را که مربوط به پیمان موشکهای میانبرد است را به این پیمان گره زده است. پمپئو یکماه قبل از مسکو درخواست کرد تا سامانه موشکی «آوانگارد»، شناور زیردریایی هسته‌ای «پوزیدون» و موشکهای فرا صوت «کینژال» مورد مذاکره قرار بگیرند و چین نیز به این پیمان ملحق شود. این شروط دورنمای توافقی جدید را با تردید جدی مواجه کرده که احتمالا دستاورد چندانی در این سفر نصیب پمپئو نمیکند؛ زیرا از نظر مسکو در تعداد کلاهکها و ابزارهای هسته ای که قرار است در پیمان استارت3 توافق شود ، بین دو کشور موازنه وجود دارد بنابراین دادن امتیاز در این زمینه را منطقی نمیداند.
در مورد افغانستان و مذاکرات صلح با طالبان نیز پمپئو امیدوار است که همکاری روسیه را در ترغیب طالبان به صلح و مذاکره با دولت مرکزی جلب کند. در این موضوع اگر چه تا حدودی منافع مشترک وجود دارد اما آمریکا همواره پایگاههای نظامی خود را در این کشور افزایش داده و داعش را نیز در دوسال گذشته به بخشهایی از افغانستان انتقال داده که احتمال سرایت بحران به قفقاز و آسیای میانه و تهدید منافع روسیه در این منطقه را افزایش میدهد.
اوکراین و گسترش حضور ناتو به شرق به طور حتم بخش دیگری از مذاکرات سطح بالای مقامات واشنگتن و مسکو خواهد بود. روسیه همواره نگران گسترش ناتو به شرق بوده است. اوکراین مرز بین ناتو و روسیه است بنابراین روسیه دراین منطقه هیچگونه انعطافی از خود نشان نمیدهد اگر چه ترامپ در یک سخنرانی موضع بسیار ملایمی در مورد مساله اوکراین اتخاذ کرد و گفت شبه جزیره کریمه به آن دلیل به روسیه ملحق شده است که ساکنین آن به زبان روسی صحبت می‌کنند اما با توجه به جبهه ضد روسی قوی در تیم مشاوران و وزارت خارجه و همچنین مخالفت گسترده متحدان اروپایی واشنگتن، ترامپ نیز نخواهد توانست از طریق نرمش به توافقی برای اختلافات دو کشور در این موضوعات دست یابد.
