به گزارش الوقت پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و سپس کارشکنی‌های مختلف واشنگتن در بهره‌مندی ایران از مزایای پایندی به تعهدات خود از طریق ادامه کار با دیگر طرف‌های باقی مانده در توافق، بالاخره امروز تهران تصمیم گرفت تا در پاسخ به بدعهدی‌های مکرر طرف مقابل بخشی از محدودیت‌های پذیرفته شده علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای خود را به حالت تعلیق درآورد.
از توافق خارج نشدیم
شورای عالی امنیت ملی ایران با صدور بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی تعهدات خود در توافق برجام را متوقف میکند.
تهران بر مبنای این تصمیم که از طریق بیانیه شورای عالی امنیت ملی اعلام شد فروش مازاد تولید آب سنگین و مواد غنی شده را خود که در توافق هسته‌ای به ترتیب 130 تن و 300 کیلوگرم در نظر گرفته شده بود را متوقف کرد.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران این اقدام را پاسخی به عدم وفای به عهد طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای در اجرای تعهدات خود دانست. پاسخی که از نظر او در چارچوب توافق اتخاذ شده و به معنای خروج ایران از توافق نیست. وی دراین رابطه گفت: امروز روز پایان برجام نیست، بلکه گام جدید در چارچوب برجام است. برجام در بندهای ۲۶ و ۳۶ به ما حق داده است که اگر طرف مقابل تعهد خود را نقض کند ما آن را در کمیسیون مشترک مطرح کنیم آن کمیسیون تشکیل شده است، اما با وجود آنکه اروپا و دوستان ما تاکید کرده‌اند که خروج آمریکا را جبران کرده و به تعهدات خود عمل می‌کنند، اما در مقام عمل شاهد آن نبوده‌ایم.
در واقع باید گفت تهران این پیام را مخابره می کند که ملزم بودن ایران به تعهداتی که آمریکا از آن سود می برد در حالی که خود به تعهدش ملزم نیست غیر منطقی است. همچنین ایران از این واقعیت که کشورهای اروپایی برای اجرای مسئولیت‌های خود در اجرای تعهدات حاضر به دادن هزینه ایستادگی در مقابل اقدام نامشروع دولت آمریکا نبوده‌اند ناراضی است. در حالی که مبنای توافق هسته‌ای بر اساس رویکرد برد- برد و تأمین منافع جمعی استوار بود اما اکنون تنها ایران بار هزینه‌ها را بر دوش دارد و این امر پذیرفتنی نیست و اقدام امروز در همین راستا اتخاذ گردید.
بااین حال رئیس جمهور ایران همچنین تهدید کرد که «اگر دیگر طرف‌های برجام به تعهدات خود عمل نکنند ایران به غنی سازی اورانیوم در سطوح بالاتر باز خواهد گشت». بر اساس بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران پس از تعلیق این بخش از محدودیت‌ها "فرصتی 60 روزه به کشورهای طرف مقابل داده می شود تا تعهدات خود بویژه در حوزه های بانکی و نفتی" را اجرایی کنند "در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد." روحانی مشخصاً از دو اقدام دیگر نام برد که شامل بازنگری در سطح غنی سازی اورانیوم و همچنین ساخت و تکمیل رآکتور آب سنگین اراک بود.
اما در ادامه موضع‌گیری‌های مقامات بلندپایه دولتی نسبت به اهداف این اقدام محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران که برای دیدار با مقامات روسی در مسکو به سر می‌برد در جمع خبرنگاران گفت: ایران به جهان نشان داده است که به تعهدات خود پایبند است و امروز نوبت دنیاست که به تعهدات خود در قبال ایران عمل کند. ما نشان داده‌ایم کشوری کهن با صبر زیاد هستیم اما حاضریم برای حقوق خود مقاومت کنیم و امروز نوبت دنیا است که به تعهد خود عمل کند.
ظریف نیز همچون روحانی بر این امر تأکید کرد که این اقدام بر اساس توافق بوده و به معنای خروج ایران از برجام نیست.
واکنش‌های خارجی؛ از نگرانی تا فرافکنی
اقدام تهران همچون بمبی در محیط بین المللی به صدا درآمد و بویژه کشورهای حاضر در توافق را مجبور به نشان دادن واکنش کرد. در اولین واکنش‌ها لاوروف وزیر خارجه روسیه در نشستی با محمدجواد ظریف که شخصاً نامه‌ای از دولت ایران برای اطلاع‌رسانی به روسیه درباره آخرین تصمیم ایران درباره توافق هسته‌ای برده بود گفت: " تا جایی که من می‌دانم، کار اصلی ما در اینجا مذاکره درباره این وضعیت غیرقابل قبول است که در نتیجه رفتار غیرمسئولانه آمریکا برای برجام ایجاد شده است".
پسکوف سخنگوی کرملین نیز در یک کنفرانس ویدئویی با خبرنگاران اعلام کرد: رئیس جمهور پوتین بارها درباره پیامدهای اقدامات بی‌فکر درخصوص ایران صحبت کرده بود. منظور من، تصمیم آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای است که اکنون شاهد هستیم پیامدهای آن در حال اتفاق افتادن است.
«کنستانتین کوساچف» رئیس کمیته روابط خارجی سنای روسیه نیز در واکنش به اقدام ایران در کاهش سطح تعهدات خود در برجام گفت: این اقدام ایران یک حرکت دیپلماتیک بوده و نه خروج از توافق هسته‌ای هر چند که احتمال شکسته شدن این توافق وجود دارد.
همچنین وزارت امورخارجه چین اعلام کرد که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید به طور کامل اجرا شود و تمامی اعضای آن مسئولیت دارند، اطمینان حاصل کنند که این کار انجام می‌شود.
اما در ادامه واکنش‌ها در حالی که روسیه و چین به نوعی بر خواست تهران در اجرای تعهدات از سوی کشورهای اروپایی صحه گذاشتند اما کشورهای غربی فرافکنی را در دستور کار قرار دادند.
«میشائیل هون» رئیس کمیسیون دفاعی و خلع سلاح پارلمان آلمان در صفحه توئیتر خود در واکنش به اعلام تصمیم امروز ایران در خصوص کاهش سطح تعهدات به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نوشت: اوضاع خیلی مساعد نیست.
وی در ادامه نوشت: از اروپایی‌ها می‌خواهم تا در برابر هرگونه اقدام غیر متعارف (اقدام نظامی) مخالفت و ایستادگی کند.
فلورنس پارلی وزیر دفاع فرانسه نیز گفت: چیزی بدتر از خروج ایران از توافق هسته‌ای وجود ندارد. اروپایی‌های می‌خواهند این توافق زنده بماند. شب گذشته نیز یک مقام فرانسوی به الجزیره گفته بود: اگر ایران به تعهدات هسته‌اش احترام نگذارد مساله فعال سازی مجدد ساز و کار تحریم‌ها مطرح خواهد شد.
دولت انگلیس نیز در واکنش به تصمیم ایران برای متوقف کردن برخی اقداماتش در برجام، این تصمیم را «ناخوشایند» خواند.
به طور حتم کشورهای غربی فرانسه، انگلیس و آلمان مهمترین مخاطبان پیام امروز مقامات ایرانی هستند. اروپا توافق هسته‌ای با ایران را عاملی در کاهش دغدغه‌های امنیت خود از طریق حفظ ثبات منطقه‌ای و افزایش امنیت جهانی می‌داند و به تداوم پایبندی به آن به عنوان موضوعی برای مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا در محیط بین المللی نیز می‌نگرد. با این حال اقدام ایران این پیام را برای اروپا دارد که اگر به دنبال کار با ایران و اجرایی شدن سازوکار مالی هستند اقدامات عینی و ملموس خود را انجام دهند چون تعلل اروپا این سناریو را تقویت میکند که آنها حاضر به هزینه دادن نیستند.
