اقدام جدید واشنگتن اگرچه می تواند در کوتاه مدت عامل تقویت موقعیت نتانیاهو در انتخابات آوریل شود اما در بلندمدت هم موجب انزوا و محکومیت بین المللی تل آویو و هم موجب بالا رفتن تنش در مرزهای تحت محاصره این رژیم خواهد شد
الوقت- در حالی که سیاستهای حمایتگرایانه واشنگتن از اشغالگری و جنایات تاریخی رژیم صهیونیستی همواره یکی از دلایل انتقادات بینالمللی بویژه در کشورهای اسلامی نسبت به آمریکا بوده است اما نوع کنشگری دولتهای مختلف کاخ سفید عمدتاً بیتوجهی به این انتقادات و تضمین روند حمایتهای مالی، سیاسی و نظامی تمامعیار از تل آویو به دلایل مختلف بوده است. با این وجود برخی مسائل در ارتباط با روابط رژیم صهیونیستی و کشورهای همسایه آن به حدی حساسیتبرانگیز و دارای تبعات نامشخص و پیشبینی ناپذیر بوده که حتی دولتهای ایالات متحده تا پیش از روی کار آمدن دونالد ترامپ از برآوردن خواسته های تل آویو امتناع میورزیدند.
این سنت سیاسی با باز شدن پای تیم ترامپ به کاخ سفید که از راستگراترین و نزدیک ترین بخش از نخبگان سیاسی و اقتصادی آمریکا به لابی صهیونیست ها هستند، دچار تغییر و تحول شده و برخی از خطوط قرمز در استراتژیهای منطقه ای واشنگتن در قبال غرب آسیا نقض گردید که یکی از مهمترین این موارد تاکنون انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس و شناسایی اشغالگری صهیونیستها بر بیتالمقدس بود. اقدامی که با مخالفت شدید جهانی و لغو مذاکرات به اصطلاح صلح از سوی فلسطینیان همراه شد.
با این حال در ادامه این روند در جدیدترین اقدام روزچهارشنبه وزارت خارجه آمریکا استفاده از واژه «اشغالی» برای جولان را متوقف و از آن به عنوان منطقه «تحت کنترل» اسرائیل یاد کرد. انجام این اقدام در برهه زمانی کنونی به طور حتم با اهداف خاصی صورت میگیرد و نمی توان آن را خطای سهوی یا بدون پشتوانه برنامهریزی شده از سوی واشنگتن ارزیابی کرد چنانکه در 17 نوامبر 2018 نیز آمریکا برای نخستین بار با تصویب «قطعنامه جولان» که متن آن بر محکومیت ادامه اشغال تپههای جولان توسط اسرائیل دلالت داشت، مخالفت کرده بود.
اما مهمتر از درک اهداف واشنگتن بررسی تأثیرات این اقدام می باشد که حتی بخشی از هیئت حاکمه آمریکا نیز آن را نه تنها در راستای منافع رژیم صهیونیستی برآورد نمیکنند بلکه موجب افزایش ضریب تهدیدات در محیط امنیتی آن میدانند.
از اهمیت تاریخی جولان تا بده بستان انتخاباتی ترامپ و نتانیاهو
بلندی های جولان بخشی از خاک سوریه محسوب می شود که تا در سال 1967 در جریان جنگ شش روزه در سال 1973 بخش بزرگی از آن توسط اسرائیل اشغال شد و از آن زمان تاکنون نیز در تصرف غیرقانونی این رژیم برخلاف قطعنامه های صادره از سوی شورای امنیت باقی مانده است.
اگرچه این مکان بعد از جنگ اعراب و اسرائیل توسط صهیونیست ها اشغال شد اما نمی توان از چشمداشت همیشگی پایه گذاران این رژیم بر این منطقه غافل شد. رهبران جنبش سیاسی صهیونیسم و آژانس بین المللی یهود، سال ها پیش از تاسیس "اسراییل" در سال 1948 میلادی، چشم طمع به بلندی های جولان دوخته بودند. افزون بر عقاید دینی و تاریخی این جنبش و آن آژانس در خصوص بلندیهای جولان ، این بلندی ها بخاطر برخورداری از منابع آبی ، زمین های حاصلخیز کشاورزی ، مناظر زیبای طبیعی و گردشگری و نیز سوق الجیشی بودن آن از دیرباز مورد نظر صهیونیست ها بوده است .
اهمیت جولان برای صهیونیستها به حدی است که یکی از دلایل تلاش گسترده این رژیم برای بحران آفرینی در سوریه و حتی تجزیه این کشور پایان دادن به موضوع طرح درخواست حقوقی دمشق برای بازپسگیری جولان و اعتبار بینالمللی این اقامه دعوا از جنبه قوانین حقوق بین الملل می باشد که شکست تل آویو در آن حتمی است.
اما اگرچه طرح ها و سناریونویسی غربی- عربی و عبری برای سوریه در نتیجه مقامت ملت سوریه در هم شکست اما برنامه ریزی صهیونیستها برای مشروعیت بخشی به اشغال جولان همچنان تداوم دارد به صورتی که در دی ماه گذشته نتانیاهو به جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا که به تل آویو سفر کرده بود گفت: «وقتی شما آنجا باشید، بهطور کامل متوجه میشوید که چرا ما هرگز بلندیهای جولان را ترک نمیکنیم و چرا به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر این منطقه برای ما مهم است.»
از سوی دیگر در ماه فوریه تد کروز، تام کاتن و مایک گالافر, سه سناتور جمهوری خواه, طرحی را در کنگره ارائه کردند که در آن از دولت خواستند حاکمیت اسرائیل بر جولان را به رسمیت بشناسد.
لیندسی گراهام سناتور جمهوری خواه آمریکا نیز دوشنبه گذشته به همراه نتانیاهو از بلندیهای (اشغالی) جولان بازدید کرد و متعد شد که به دولت ترامپ برای رسمیت شناختن جولان به عنوان بخشی از حاکمیت اسرائیل فشار خواهد آورد.
بنابراین باید گفت یکی از اهداف کاخ سفید زمینه سازی برای اجرای خواسته تاریخی صهیونیستها در مورد جولان در دوران دونالد ترامپ و کنشگریهای غیرمنتظره او در قامت «بازیگر دیوانه» میباشد که زمینه حمایت تمام قد لابی قدرتمند صهیونیستی از تداوم دوران ریاست جمهوری وی را در پی خواهد داشت.
اما از بعدی دیگر اقدام یکباره واشنگتن در مورد حذف پسوند اشغالی از جولان آن هم در برهه قبل از برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در سرزمینهای اشغالی میتواند کمکی شایان توجه به موقعیت متزلزل و ناپایدار نتانیاهو باشد که با مشکلات عدیدهای در ارزیابی منتقدان از کارنامه او، از رسوایی های مالی و جنسی تا شکست پی در پی از محور مقاومت در پروندههای مهم منطقه ای، رو به روست.
نتایج معکوس با اهداف
سیاست های یکجانبه گرایانه کاخ سفید در دوران ترامپ بویژه در منطقه غرب آسیا عمدتاً با شکست رو به رو شده است. از اعلام پیشبرد جنگ افغانستان در اوایل دوران ریاست جمهوری تا طرح وادار کردن ایران به پذیرش شرایط جدید مذاکره و تا اجرایی کردن طرح معامله قرن. هیچکدام از این طرح های کلان و استراتژیک ترامپ در نتیجه مخالفتهای بین المللی به دلیل تأثیرات بیثباتکننده آنها به سرانجام دلخواه کاخ سفید نرسید. می توان پیشبینی کرد که موضوع پذیرش تصرف جولان نیز چنین روندی را طی کند.
به طور مثال روز شنبه گذشته تنها چند روز پس از اقدام واشنگتن کمیته چهارم مجمع عمومی سازمان ملل، با تصویب هشت قطعنامه از اسرائیل خواست به اشغال بلندی های جولان و بهره برداری از منابع طبیعی آن و نیز بیت المقدس شرقی خاتمه دهد. در این قطعنامه به قطعنامه 497 شورای حقوق بشر سازمان ملل مصوب سال 1981 که الحاق بلندیهای جولان به اسرائیل را رد می کند، اشاره شده است.
روزنامه صهیونیستی جروزالم پست در گزارشی نوشت شورای حقوق بشر سازمان ملل دوشنبه درخصوص پنچ قطعنامه ضد اسرائیلی از جمله قطعنامه پیشنهادی پاکستان ازجانب سازمان همکاری اسلامی رایزنی و در دو روز آینده در محکومیت اشغالگری اسرائیل علیه بلندیهای جولان سوریه رای گیری می کند.
10با جدی شدن بحث به طور حتم این مخالفتها بویژه از سوی دیگر قدرتها افزایش نیز خواهد یافت. 22 آوریل 2016 «دیمیتری پسکوف» سخنگوی رسمی کرملین اعلام کرد که موضع روسیه در قبال بلندی های اشغالی جولان ثابت و منطبق با قطعنامه های شورای امنیت است. ژوئن 1967 قطعنامه ۲۴۲ سازمان ملل صادر گردید و به موجب آن از اسرائیل خواست به مرزهای قبل از جنگ ۱۹۶۷ عقب نشینی کند و بلندیهای جولان همراه با کرانه باختری رود اردن و نوار غزه را به سوریه، اردن و فلسطین مسترد نماید.
بنابراین در مورد تبعات اقدام جدید واشنگتن باید گفت اگرچه این اقدام می تواند در کوتاه مدت عامل تقویت موقعیت نتانیاهو در انتخابات آوریل شود اما در بلندمدت هم موجب انزوا و محکومیت بین المللی تل آویو و هم موجب بالا رفتن تنش در مرزهای تحت محاصره این رژیم خواهد شد. تنشهایی که بر اساس تجربه سالهای اخیر همچون زلزله ای برای فضای سیاسی- اجتماعی و اقتصادی رژیم صهیونیستی بوده اند.