بعضی معتقدند که مسکو برای به راه انداختن یک موج ناسیونالیسم روسی در پشتیبانی از آقای پوتین دست به چنین اقدامی زده است و برعکس برخی دیگر بر آنند که محرک و عامل اصلی تنش کیف می باشد
الوقت پس از یک دوره تقریباً آرام و کم تنش روز یکشنبه شاهد رویارویی قایق های نظامی روسی با چند کشتی اوکراینی در تنگه کرچ بودیم. شلیک نیروی دریایی روسیه به دو ناوچه و یک یدک کش اوکراینی در حد فاصل دریای آزوف و دریای سیاه چند زخمی برجای گذاشت. این آب‌راه استراتژیک در نزدیکی شبه جزیره کریمه قرار دارد که مارس 2018 در پی برگزاری رفراندوم به روسیه ملحق شد.
در پی بروز این درگیری کشورهای غربی به طور یکجانبه روسیه را محکوم کردند و پترو پروشنکو، رئیس جمهوری اوکراین در جلسه فوق‌العاده دولت با شورای عالی امنیت ملی، خواستار بررسی احتمال حکومت نظامی و وضعیت فوق‌العاده در این کشور به مدت ۲ ماه شد. سپس روسیه موضوع را به شورای امنیت ارجاع داد که این شورا به نتیجه مشخصی دست نیافت. از این رو برای بررسی بیشتر موضوع و علل و ابعاد مختلف آغاز تنش مجدد در روابط مسکو- کیف الوقت به گفتگو با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل روسیه پرداخته است.
اهداف محتمل روسیه و اوکراین از تنش آفرینی
این کارشناس مسائل روسیه در مورد علل اصلی دور جدید تنش ها میان مسکو و کیف ابراز داشت: روسیه پس از آنکه کریمه را به خاک خود ضمیمه کرد اکنون این منطقه را در دایره حاکمیت سرزمینی روسیه خود می‌داند و ازین رو از ورود بدون مجوز قایق‌های اوکراین برای عبور از این تنگه ممانعت کرده کرد. از طرف دیگر اوکراین حق خود می‌داند که بتواند در دریای سیاه کشتی رانی کند و از تنگه کرش به دریای ازوف راه یابد.
بر این اساس بعضی معتقدند که مسکو برای به راه انداختن یک موج ناسیونالیسم روسی در پشتیبانی از آقای پوتین دست به چنین اقدامی زده است و برعکس برخی دیگر برآنند که محرک و عامل اصلی تنش کیف می باشد. انتخابات اوکراین در ماه مارس آینده قرار است که برگزار شود و این پیش‌زمینه‌ای است برای اینکه پروشنکو بتواند با سیاست ضدروسی حمایت غربی‌ها را از خود جلب کرده و در انتخابات آینده پیروز شود و یک ملی‌گرایی اوکراینی را تقویت کند. ازین رو واقعاً قضاوت بسیار مشکل است که صراحتاً اعلام کرد عامل شکل‌گیری تنش طرح کدام طرف می‌باشد اما چیزی که مسلم به نظر می رسد این است که درگیری میان روسیه و اوکراین هم به ضرر روسیه و اوکراین و هم به ضرر امنیت اروپا می‌باشد. این بحران تنها به سود آمریکا می‌باشد که می توانند از این شرایط بهره برداری کنند.
حکومت نظامی بهانه کیف برای سرکوب جدایی‌خواهان در شرق
وی در خصوص اهداف پارلمان اوکراین از تصویب قانون اعلام حکومت نظامی برای دو ماه اظهار داشت: دو استان شرق اوکراین به نام های لوهانسک و دونسک اکثریت روس تبار آنها جدایی طلب و خواستار پیوستن به روسیه هستند و از 2014 به این سو این مناطق با بحران روبه رو می‌باشد. این وضعیت فوق العاده و حکوت نظامی طبیعتاً اختیارات ویژه‌ای را به آقای پروشنکو می‌دهد که حاکمیت مرکزی را در این مناطق برقرارکند. شاید این اقدام در جهت مقدمه‌چینی برای اجرای چنین سناریویی است که هشدار روسیه و نگرانی کرملین را نسبت به این تحرکات در پی داشته است چرا که می تواند مجدداٌ مرزهای غربی روسیه را درگیر ناآرامی و ناامنی کند.
اختلافات گسترده روسیه و غرب و اتمام حجت مسکو
بهشتی پور ناتوانی شورای امنیت برای دستیابی به یک توافق در مورد صدور بیانیه برای بحران پیش آمده میان اوکراین و روسیه را در منافع ناهمگون 5 کشور دارای حق وتو دانست. وی افزود: به همین دلیل فرانسه و انگلیس با قطعنامه پیشنهادی روسیه مخالفت می‌کنند و از سوی دیگر قطعنامه مورد رضایت اوکراین از سوی روسیه و چین وتو می‌شود. با این حال روسیه طبیعتاً از این امر آگاهی دارد بنابراین انگیزه اصلی روس‌ها از کشاندن موضوع به شورای امنیت را می‌توان اتمام حجت مسکو به طرف‌های غربی دانست. از سوی دیگر مسکو که طی سالیان اخیر بر استفاده از سازوکار سازمان ملل برای حل و فصل مشکلات و مسائل منطقه‌ای تأکید دارد، برای اینکه همچون آمریکا متهم به تضعیف و دور زدن سازمان ملل و نقض قطعنامه‌های شورای امنیت نشود ابتدا به این سازمان روی آورد تا پس از اتمام حجت دست خود را برای استفاده از قدرت نظامی همانند آنچه در سال 2014 شاهد آن بودیم باز نگه دارد.
کاهش تنش در سایه مدیریت بحران
این کارشناس مسائل روسیه در خصوص چشم انداز آینده تحولات در شرق اوکراین امکان تشدید درگیری‌ها را ناممکن دانست. وی معتقد است به دلیل ضریب بالای تأثیرگذاری بحران در اوکراین بر روی امنیت مرزهای غربی روسیه بسیار بعید است که بحران ادامه پیدا کند چرا که هر دو طرف به واقعیت آگاه هستند که اگر درگیری مستقیم نظامی شکل بگیرد با نسبت متفاوت هر دو ضرر خواهند کرد. از این رو می توان گفت که این درگیری ها بحرانی محدود است و با شکل‌گیری یک مدیریت بحران از سوی دو طرف بسیار دور از انتظار است که بتوان تصور کرد که در آینده گسترش یابد.
