با وجود برقراری آتش بس موقت در طرابلس، اما همچنان چشم انداز بهبودی اوضاع بسیار مبهم است و در شرایطی که لیبی صحنه رقابت‌ها و منفعت‌جویی کشورهای اروپایی از یک سو و برخی کشورهای عربی حاشییه خلیج فارس از جمله امارات و عربستان از سوی دیگر است، بسیار بعید به نظر می‌رسد حداقل در شرایط فعلی و در کوتاه مدت این کشور شمال آفریقا بتواند رنگ و روی آرامش را به خود ببیند
به گزارش الوقت هنگامی سخن از بی ثباتی سیاسی، فروپاشی حکومت، گسترش تروریسم و از دست رفتن امنیت و به طور خلاصه نابودی یک کشور در اثر مداخله نظامی غرب به بهانه دفاع از حقوق بشر می شود، اوضاع لیبی به خوبی اثبات کننده چنین امری است. هفت سال پس از سقوط قذافی، لیبی همچنان ناآرام است. با وجود این که هفته گذشته سازمان ملل اعلام کرد که توانسته به توافق آتش بس میان گروههای شورشی و مسلح دست یابد، اما هنوز چشم انداز اوضاع لیبی مبهم و نامشخص است.
باز هم آتش بس مبهم سازمان ملل پس از درگیری‌ها جدید
سازمان ملل متحد سه شنبه هفته گذشته اعلام کرده است که با وساطت این سازمان بین جناح‌های مسلح درگیر در پایتخت لیبی توافقنامه آتش بس امضا شده، اما هنوز مشخص نیست که این توافقنامه چگونه به اجرا گذاشته خواهد شد و پایبندی به آن چگونه تضمین می شود؟
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که این توافقنامه امنیتی بین گروههای مسلحی منعقد شده است که درگیری هایشان در روزهای گذشته به کشته شدن دست کم ۵۰ نفر انجامیده است.
این توافقنامه با حضور قاسم سلامه فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در لیبی به امضا رسیده است. این توافقنامه شامل پایان دادن به اقدامات خصمانه، حفظ جان غیرنظامیان و دارایی‌های خصوصی و دولتی و همچنین بازگشایی فرودگاه «معیتیقه» در طرابلس است.
این آتش بس پس از آن از سوی سازمان ملل دنبال شد، که برای بیش از یک هفته گروههای مسلح مختلف در طرابلس پایتخت لیبی با یکدیگر درگیر شده بودند و درگیری های سخت و خونین میان این گروه ها به کشته و زخمی شدن بیش از ۲۲۰ نفر و فرار بیش از 400 زندانی متهم به عملیات تروریستی شد.
در عین حال طی چند سال گذشته و همزمان با تداوم خشونت‌ها و بی‌ثباتی‌ها در لیبی این انتقاد علیه سازمان ملل مطرح شده که ورودش به مسائل لیبی از جمله در جریان درگیری‌های اخیر بسیار دیرهنگام و پس از به اوج رسیدن بحران‌ها می‌باشد. در حالی انتظار می‌رود شورای امنیت به عنوان بازوی امنیتی و سیاسی سازمان ملل، پس از هفت سال بی‌ثباتی که از قضا در نتیجه قطعنامه همین شورا برای دخالت نظامی در لیبی تداوم یافته، بصورت فعال‌تری بدنبال پایان بحران امنیتی و بی‌ثباتی در این کشور ثروتمند باشد. تلاشی که حتی از سوی اعضای دائم این شورا نیز دیده نمی‌شود و به نظر می‌رسد عزمی برای پایان بحران در پهناورترین کشور شمال آفریقا، حداقل از سوی شورای امنیت سازمان نیز وجود ندارد.
رقابت‌های اروپایی عامل تداوم بی‌ثباتی در لیبی
از سوی دیگر آنچه به تداوم تنش‌ها و بی‌ثباتی‌ها در لیبی دامن زده، رقابت کشورهای خارجی و غربی در صحنه میدانی تحولات میدانی لیبی است.
در این ارتباط تارنمای «الوسط » در گزارشی اعلام کرده است که ایتالیا وفرانسه از چندین دهه پیش سعی در اعمال نفوذ در لیبی داشته اند و اکنون نیز تضاد منافع دو کشور باعث تشدید درگیری ها و مانع تحقق صلح در این کشور آفریقایی شده است.
این تارنمای لیبیایی افزود، اختلاف نظرها و جنگ لفظی رم و پاریس در مورد پرونده لیبی بالا گرفته است و هر دو کشور، طرف مقابل را به حمایت از گروهی از شبه نظامیان در لیبی متهم می کنند؛ از یک سو فرانسه این روزها سعی می کند مانع حضور گروه های لیبیایی در کنفرانسی شود که ایتالیا قرار است اوایل پاییز در رم برگزار کند و از سوی دیگر دیگر ایتالیا، فرانسه را به تلاش برای به دست گرفتن کنترل پرونده لیبی متهم می کند و اینگونه هر طرف طرح های ابتکاری هم برای حل بحران لیبی را رد می کنند.
حتی مرکز پژوهش های راهبردی و امنیتی «استراتفور» آمریکا چهارشنبه گذشته در گزارشی در مورد لیبی ، تاکید کرد، تداوم اختلاف نظر رم و پاریس در مورد لیبی باعث شده است برگزاری انتخابات در لیبی امری دشوار باشد و هر دو کشور یکدیگر را به طرفداری از گروههای خاصی در لیبی متهم می کنند و دیدگاه های مختلفی در مورد آینده این کشور آفریقایی دارند.
براین اساس این روزها لیبی به میدان رقابت رم و پاریس تبدیل شده است. از یک سو فرانسه تلاش می کند نفوذ خود را در آفریقا و از جمله در لیبی افزایش دهد و ایتالیا نیز تلاش می کند مانع عبور مهاجران آفریقایی از لیبی و رسیدن آن ها به خاک خود شود و البته نفت و گاز لیبی نیز برای دو طرف بسیار جذاب است اما مشکل این است که رم و پاریس هیچ یک نمی خواهند از نفوذ در لیبی و اهدافشان در این کشور صرف نظر کنند.
طرف‌های درگیر در لیبی چه کسانی هستند؟
از زمان سقوط معمر قذافی رهبر لیبی در سال ۲۰۱۱ تاکنون، لیبی دستخوش جنگ داخلی است و در حال حاضر لیبی صحنه رقابت و اختلافات میان دو جناح اصلی است: از یک سو دولت وحدت ملی لیبی که در طرابلس مستقر است و از سوی دیگر نیروهایی که در شرق لیبی مستقرند.
براین اساس اکنون دو دولت در لیبی وجود دارد، دولت وفاق ملی به ریاست 'فایز السراج' در طرابلس که مورد حمایت جامعه جهانی است و دولت «طبرق» در شرق لیبی به ریاست «عبدالله الثنی» که از ژنرال «خلیفه حفتر» فرمانده نظامی معروف حمایت می کند.
همچنین از سه سال پیش لیبی دارای دو پارلمان؛ (پارلمان طبرق در شرق و مورد حمایت ارتش ملی لیبی به فرماندهی حفتر و پارلمان طرابلس در پایتخت لیبی و حامی فائز سراج) و دو ارتش است.
در این میان ژنرال خلیفه حفتر که خود را فرمانده ارتش لیبی می‌داند، شخصیتی قدرتمند و مورد تایید پارلمان مستقر در شهر طبرق است. مصر، امارات و عربستان از او حمایت می کنند و وی به عنوان رقیب سرسخت «فایز السراج» رئیس دولت وفاق ملی لیبی شناخته می شود و به اعتقاد کارشناسان توافق سیاسی بدون حضور و موافقت او در این کشور امکانپذیر نیست.
همچنین طرف سوم درگیری‌ها و بی‌ثباتی‌ها در لیبی، گروههای متعددی از بنیادگرایان و حامیان گروه تروریستی داعش در نقاط پراکنده‌ی لیبی بویژه مناطق جنوبی این کشور می‌باشند. در واقع داعش با وجود بیرون رانده شدن از شهرهای بزرگ، کماکان یک خطر جدی در لیبی به شمار می‌روند. در این ارتباط منابع خبری اعلام کرده‌اند که عملیات‌ها و حضور داعشی‌ها در لیبی به شدت گسترش یافته است و جنوب لیبی این روزها در عمل بصورت طایفه‌ای در کنترل گروههای تروریستی مختلف است. در این ارتباط نیز غسام سلامه، نماینده سازمان ملل در امور لیبی هشدار داده است که گروه افراطی داعش در حال گسترش عملیات‌هایش در لیبی است و این کشور ممکن است به پناهگاهی برای گروههای مسلح خارجی و گروههای تروریستی با عقاید مختلف تبدیل شود.
براین اساس در شرایط فعلی با وجود برقراری آتش بس موقت در طرابلس، اما همچنان چشم انداز بهبودی اوضاع بسیار مبهم است و در شرایطی که لیبی صحنه رقابت‌ها و منفعت‌جویی کشورهای اروپایی از یک سو و برخی کشورهای عربی حاشییه خلیج فارس از جمله امارات و عربستان از سوی دیگر است، بسیار بعید به نظر می‌رسد حداقل در شرایط فعلی و در کوتاه مدت این کشور شمال آفریقا بتواند رنگ و روی آرامش را به خود ببیند. آرامشی که هفت سال است پس از دخالت ائتلاف نظامی غرب از این کشور گرفته شده و این روزها دیگر نشانی از آن در خاک لیبی نیست.
