الوقت- در حالی که اوضاع امنیتی افغانستان طی ماه های گذشته با افزایش حملات تروریستی داعش و همچنین شروع موج حملات طالبان به شهرها و درگیری شدید با نیروهای پلیس و ارتش افغانستان رو به وخامت گذاشته است در این اثنی اوضاع سیاسی نیز وضعیتی بهتر از اوضاع امنیتی نداشته و این روزها کابل شاهد کشمکش‌های سیاسی میان جناح های مختلف با دولت است. در این میان طی روزهای گذشته 35 حزب سیاسی مهم افغانستان شامل بسیای از رهبران سابق جهادی و برخی از اعضای بلند پایه دولت وحدت ملی تشکلی را به موسوم به «ائتلاف بزرگ ملی افغانستان» تشکیل داده اند که هدفش نجات این کشور از بحران های امنیتی اعلام شده است.
دولت افغانستان هم زمان با برگزاری این ائتلاف به آن واکنش نشان داده و گفته است که بزودی با اعضای آن دیدارهای مشورتی خواهد داشت و از ایجاد ائتلاف های سیاسی مطابق با قانون در راستای منافع مردم و کشور حمایت می کند.
از سوی دیگر پس از اعلام ائتلاف بزرگ ملی شماری از چهره های سابق جهادی، سیاسی، دولتی و اعضای جامعه مدنی این ائتلاف را فاقد طرح واحد سیاسی و رهبری دانسته و تأکید کردند که نظر به گذشته تشکیل چنین ائتلاف ها آنها نیز دوام نمی آورند. نظر به اهمیت این موضوع پایگاه خبری تحلیلی الوقت به گفتگو با دکترمحمدملازهی، کارشناس مسائل افغانستان پرداخته است.
مهمترین عواملی که منجر شد تا ائتلاف بزرگ ملی در صحنه سیاسی افغانستان اعلام موجودیت کند کدامند؟
با توجه به این که دولت افغانستان در حال برنامه ریزی برای برگزاری انتخابات ملی و محلی است و کمیسیون انتخاباتی نیز که از سوی دولت تشکیل شده، تلاش می کند برخی افرادی را که با دولت وحدت ملی زاویه دارند، حتی با وجود حضور در دولت، تضیف کند، لذا رهبران گروه های جهادی نسبت به موقعیت‌شان در انتخابات پیش رو احساس خطر کردند و ائتلافی را تحت عنوان ائتلاف بزرگ ملی تشکیل دادند. در شرایط قبل از انتخابات برخی از افراد دولتی و حتی نمایندگان منتقد دولت در پارلمان افغانستان به بهانه‌های مختلف از سوی کمیسیون انتخاباتی رد صلاحیت شدند و این موضوع نگرانی گروه‌های مخالف دولت را افزایش داده است.
احزاب اصلی ائتلاف مذکور شامل این جریان‌ها می‌باشد:
جبهه ملی ازبک ها به رهبری عبدالرشید دوستم، حزب جمعیت اسلامی به ریاست عطامحمدنور که او هم با دولت اشرف غنی مشکل دارد و جناح سوم حزب وحدت اسلامی که عمدتا شیعه مذهب هستند و آقای محقق رهبری آن را برعهده دارد. این سه جریان با هم ائتلاف کردند که در مقابل سیاست های اشرف غنی که به اعتقاد آنها باعث تضعیف نیروهای جهادی و غیرپشتون شده، مقابله کنند. در عین حال باید توجه داشت که قبلا هم این سه حزب منتقد اشراف غنی، در آنکارا جبهه نجات افغانستان را تشکیل دادند که در حال حاضر آن جبهه در تشکیلات جدید ادغام شده و اعضای ائتلاف تلاش دارند تا ائتلاف را به مناطق پشتون نشین مانند شورای پکتیا، شورای قتدهار که الان نمایندگانشان در همین ائتلاف بزرگ ملی حضور دارند، گسترش دهند.
یعنی در واقع آن ائتلاف که در ترکیه بوجود آمد کارایی لازم را نداشت و فقط با حضور گروه‌های غیرپشتون بود ولی الان گروه‌های پشتون هم در این ائتلاف حضور دارند تا از این طریق بر روند انتخابات تاثیرگذار باشند ولی این که تا چه اندازه با توجه به کمبود زمان منتهی به انتخابات، این ائتلاف بتواند موثر باشند، هنوز روشن نیست بویژه آن که جریان سومی به رهبری یونس قانونی، اسماعیل خان و برخی رهبران جهادی سابق حاضر نشدند در این ائتلاف حاضر شوند و از ائتلاف فاصله گرفتند.
ائتلاف بزرگ ملی چه اهدافی را برای خود در صحنه سیاسی افغانستان متصور می‌باشد؟
یک هدف مهم این ائتلاف این است که پست نخست وزیر احیا شود، قانون اساسی اصلاح شود و نظام اداری ریاستی به نظام پارلمانی تبدیل و قدرت به نخست وزیر تفویض شود.
راه حل ائتلاف بزرگ ملی، تشکیل لویه جرگه براساس توافق دولت وحدت ملی است که در ابتدای شروع دولت اشرف غنی با میانجی گری جان کری، وزیرخارجه سابق آمریکا مطرح شد، اما هنوز اشرف غنی زیر بار نرفته است و تا کنون نه لویه جرگه را تشکیل داد نه تکلیف پست ریاست اجرایی که محمل قانونی ندارد، را تعیین تکلیف کرد. چون قرار بود حداکثر طی دو سال لویه جرگه دعوت شود و لویه جرگه قانون اساسی را اصلاح و پست نخست وزیری را تعیین کند و همچنین نظام اداری کشور را از ریاستی به فدرالی تغییر دهد، اما هنوز دولت اشرف غنی این خواسته‌ها را اجرایی نکرده است.
این ها درخواست های جدی این ائتلاف است و در ضمن خواهان این هستند که وحدت ملی صرف نظر از قویمت و مذاهب در کشور شکل بگیرد و از قوم گرایی عبور کند. در واقع ائتلاف بدنبال ملت سازی بجای قوم گرایی هستند و در زمینه اقتصاد هم شعار مبارزه با فساد را مطرح کرده‌اند.
با توجه به درگیری‌های اخیر طالبان در ولایت غزنی، این ائتلاف چه رویکردی با گروه طالبان در افغانستان خواهد داشت؟
این ائتلاف مصمم به مبارزه با طالبان است و با طالبان سازش نخواهد کرد چون دیدگاه های ائتلاف با طالبان کلا متفاوت است. طالبان بدنبال حکومت یکپارچه و قدرتمند است که هیچ حق و حقوقی را برای دیگر اقوام بویژه شیعیان هزاره قائل نیستند، لذا این ائتلاف در نهایت موافق با تقسیم قدرت با طالبان نیست و در صورت ورود طالبان ممکن است این ائتلاف مخالفت سرسختی داشته باشد. این ائتلاف معتقد به این است که دولت اشرف غنی بدنبال واگذاری مناطقی به پشتون‌های طالبان می‌باشد و در حال حاضر نیز نشانه‌هایی از عقبنشینی دولت اشرف غنی از روستاها به بهانه تمرکز نیروهای در شهرها وجود دارد که این مناطق خیلی زود بدست طالبان می‌افتد. اما ائتلاف بزرگ ملی به شدت مخالف این جریان است و معتقد است در صوررت قدرت گیری طالبان در مناطق جنوبی و شرقی، دیگر اقوام تاجیک، هزاره و ازبک نیز باید از چنین حقوقی برخوردار باشند و بتوانند قدرت محلی بدست بیاورند و قانون اساسی اصلاح و فدرالی شود و سهم قدرت مرکزی هم به هر قوم داده شود، اما این دیدگاه بطور کامل با طالبان متنقاض است که بدنبال تمرکز قدرت در دستان خود باشد و سهمی را برای دیگر اقوام در نظر نمی‌گیرند.
چه چشم اندازی را برای آینده این ائتلاف و نقش آن در آینده سیاسی افغانستان می‌توان ترسیم کرد؟
این گونه ائتلاف ها معمولا شکننده هستند چون فصلی و در آستانه انتخابات بوجود می آیند و نگرانی اصلی شان برخلاف ادعای ملی بودن و دلسوزی برای مملکت، اما بیشتر نگران موقعیت خودشان در انتخابات در مقابل اشرف غنی هستند و نگران هستند که اشرف غنی اکثریت را در مجلس ملی و استانی و محلی بدست آورد. لذا نگرانی اصلی این است که ممکن است سیاست اشرف غنی در راستای شکل‌گیری ائتلافی با حزب اسلامی حکمتیار و بخشی از طالبان که قرار است سلاح بر زمین گذارد؛ به تضعیف موقعیت دیگر گرووه‌ها و بویژه ازبک‌ها و گروه‌های جهانی منجر شود. لذا اهداف این ائتلاف محدود به دوران انتخابات است و اگر در آینده امتیازی از دولت بگیرند، خیلی زود این ائتلاف هم شکسته خواهد شد.
